همدان تشنه است

فاطمه کاظمی/ همدان- خبرنگار

 وضع آب در همدان بحرانی است و علاوه بر کاهش بارندگی‌ها، حفر چاه‌های متعدد مجاز و غیرمجاز و فعالیت نیروگاه مفتح از دلایل این بحران محسوب می‌شود.  حدود 80 درصد آب همدان صرف کشت محصولات پرآب‌بری مانند هندوانه و سیب‌زمینی می‌شود و نیروگاه مفتح هم با وجود همه انتقادها همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

 مهاجرت از روستاها

بیشترین آسیب کم‌آبی متوجه روستاهاست. در حال حاضر 50 روستا همچنان با مشکل کمبود آب آشامیدنی دست و پنجه نرم می‌کنند و ده‌ها روستا با قطع آب روزانه مواجه هستند. به گفته سرپرست نظارت بر بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب روستایی استان، همدان هزار و 71 روستا دارد که از این تعداد 939 روستا بیش از 20 خانوار دارند و از این میان، فقط 775 روستا تحت پوشش خدمات آب‌رسانی شرکت آب و فاضلاب روستایی قرار دارند.

محمد نانکلی توضیح می‌دهد: به صورت متوسط هر روز 46 سرویس آب‌رسانی سیار به روستاهای استان می‌روند که اغلب هم مربوط به مناطق شمالی همدان هستند. وی البته اغلب روستاهایی را که به صورت سیار آب‌رسانی می‌شوند زیر 10 خانوار می‌داند و تصریح می‌کند: اغلب جمعیت این روستاها به دلیل کم‌آبی مهاجرت کرده‌اند.

کار از دست رفت

مشکل روستاها فقط آب آشامیدنی نیست. طیبه کاظمی از اهالی روستای مهاجران است که حالا عنوان شهر به خود گرفته. کاظمی سرپرست خانوار است و پیش از این روی زمین‌های کشاورزی سایر اهالی روستا کار می‌کرد، اما این روزها آن‌قدر وضع کشاورزی به دلیل کمبود آب بحرانی است که دیگر نمی‌تواند از این راه درآمدی داشته باشد. او می‌گوید: بیشتر زمین‌های کشاورزی روستای ما بدون استفاده مانده است و مالکان حاضر به کشت محصول روی آنها نیستند.

کاظمی با بیان اینکه آب به صورت ساعتی در اختیار کشاورزان داده می‌شود تا زمین‌های خود را آبیاری کنند می‌افزاید: اهالی روستا در این زمینه آن‌قدر دچار چالش هستند که عطای کشاورزی را به لقایش بخشیده‌اند. حالا تکلیف من به عنوان یک زن سرپرست خانوار با 2 دختر کوچک چیست؟

سعید طاهری‌ هنرمندی از اهالی روستای رایکان سفلا است؛ روستایی که بخش قابل توجهی از جمعیت آن به دلیل کمبود آب به شهر همدان مهاجرت کرده‌اند و  بیشتر جوانان آن که نیروی کار محسوب می‌شوند، به جای کشاورزی و دامداری در پایتخت مشغول کفاشی، پیش‌خدمتی و مشاغلی از این دست هستند.

او می‌گوید: از پدرم زمین‌های کشاورزی قابل توجهی برای ما به ارث مانده، اما کمبود آب مانع از فعالیت شده است.

حفر چاه‌های غیرمجاز

یک پژوهشگر محیط زیست حفر چاه‌های غیرمجاز را موجب بروز همه این مشکلات می‌داند. حمیدرضا سمواتی با بیان اینکه ‌با وجود کمبود ظرفیت آب‌های زیرزمینی همچنان چاه‌های بدون مجوز حفر می‌شود می‌گوید: از 13 دشت همدان کبودراهنگ و خماجین بحرانی اعلام شده و 10 دشت دارای وضع ممنوعه است.

با این حال، نیروگاه شهید مفتح همدان هم تاثیر کمی بر بروز بحران آب نداشته است. این نیروگاه که سال ۷۵ افتتاح شده است، سالانه بخش زیادی از منابع زیرزمینی آب منطقه کبودراهنگ را می‌بلعد. در حالی‌ که صنایع بزرگ و کوچک باید موجب رونق و اشتغال‌زایی در منطقه ‌شوند، این صنعت دشمن اصلی کشاورزی منطقه شده است. سیستم خنک‌کن نیروگاه حرارتی شهید مفتح همدان در حال حاضر از نوع ‌تر است که برای خنک کردن بخار تولیدی مقدار زیادی آب دارد. با توجه به خشکسالی‌های سال‌های اخیر و برداشت زیاد آب از سفره‌های زیرزمینی منطقه، زمین‌های اطراف نیروگاه دچار نشست شده است. حتی ساخت حوضچه تزریق مصنوعی با ۲۰ میلیارد ریال و ورود ۵ میلیون متر مکعب آب توسط آن به سفره‌های زیرزمینی در این نیروگاه هم کمکی به معضل بی‌آبی منطقه نکرده است.

بحران آب را باور کنیم

معاون نظارت و بهره‌برداری شرکت آبفای همدان می‌گوید: شهر همدان 554‌ هزار ‌نفر جمعیت دارد. 2 مخزن ذخیره آب سد‌ اکباتان و آبشینه به ترتیب هر کدام 47/9 و 13/2 میلیو‌ن متر‌ مکعب آب دارند، اما با توجه به مصرف هزار و 450 لیتر بر ‌ثانیه آب در همدان، حتی اگر سدها کامل خشک شوند، باز هم آب مورد نیاز شهر تامین می‌شود. حمید‌رضا نیکداد می‌افزاید: شاید 200 تا 350 لیتر بر ثانیه آن از منابع آب چاه‌ها تامین شود که در آن هم در فصل زراعی تردید‌هایی وجود دارد. از سوی دیگر، امکان برداشت آب از رودخانه‌های خاکو، عباس‌آباد و دره‌مردابیک را هم نخواهیم داشت. سطح آب سفره‌های زیر‌زمینی اطراف شهر همدان هم به حدی افت کرده است که یک چاه در حدود 4 تا 5 لیتر بر ثانیه آب‌دهی دارد. بقیه آب را از کجا باید تامین کرد، در حالی که آبدهی چاه‌ها هم کاهش یافته است؟