میراث
افسانه سنگ‌ها
یک کارشناس: در افسانه‌های منطقه سنگ‌تراشه‌ها را به فرهاد و شیرین نسبت می‌دهند در صورتی که این سخن برای سنگ های« فراتاش» صدق نمی‌کند
با گذشت حدود 40 کیلومتر از شرق شهر قروه و در بالای کوهی که مشرف به روستای داشبلاغ است، به منطقه‌ای می‌رسیم که در اصطلاح محلی به آن «فراتاش» می‌گویند و در کتب و منابع نیز به نام «فرهادتاش» آمده است. به گزارش ایسنا، همواره در معرفی مناطق تاریخی و گردشگری شهر قروه، اسم منطقه فرهادتاش و عکس‌های آن را دیده‌ایم، اما این‌که ماجرای سنگ‌های این منطقه از چه قرار است؟ چه قدمتی دارند و علت شکل قالب مانند آنها چیست؟ سوال‌هایی است که همواره وجود دارد.
با جست‌و‌جو در فضای مجازی و سایت‌های مختلف نیز جواب این سوالات را نمی‌یابیم. پیدا کردن علت به وجود آمدن این منطقه کار آسانی نیست، چون در منابع تاریخی نیز در این مورد مطلب درخور توجهی نیامده است. مردم محلی هم چیز زیادی درباره آن نمی‌دانند و بیشتر افسانه‌هایی را که در مورد منطقه وجود دارد، نقل می‌کنند که به ارتباط اسم این منطقه با مساله عشق شیرین و فرهاد بازمی‌گردد، اما در نهایت آن‌گونه که کارشناسان امر اذعان می‌کنند این مساله افسانه‌ای بیش نیست؛ این‌که چرا صدها سنگ مستطیلی و قالبی شکل در منطقه‌ای مرتفع رها شده‌اند؟ چه ارتباطی میان غاری هست که در نزدیکی این سنگ‌ها وجود دارد؟
معرفی منطقه تاریخی فرهادتاش
کارشناس اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان در این باره اظهار کرد: کار بررسی باستان‌شناسی بخشی از شهر قروه را در سال 82 انجام دادیم. در این پروژه، تیم باستان‌شناسی آثار تاریخی را نیز در منطقه فرهادتاش این شهر بررسی کرد. «اقبال عزیزی» افزود: مساحت این منطقه 300 تا 400 مترمربع است که پرونده ثبت نیز برای آن تشکیل شد و منطقه فرهادتاش در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
وی با اشاره به این‌که آثار سنگ تراشی این منطقه به تخت سلیمان شباهت دارد، عنوان کرد: در سبک معماری زمان هخامنشیان و حتی قبل از آن، سنگ‌ها را از کوه‌هایی که مناسب بودند برش می‌دادند، سپس به مکان‌هایی می‌بردند که می‌خواستند بناهای تاریخی یا مذهبی را احداث کنند.
این کارشناس اداره میراث فرهنگی با بیان این‌که در شهر قروه، بنای بزرگ مذهبی یا حکومتی را نداریم که این سنگ‌ها برای آن مورد استفاده قرار گرفته باشند، ادامه داد: برای پی بردن به این‌که این سنگ‌ها برای چه مکانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند به همکاری بین استانی نیاز داریم. ما با همدان که در نزدیکی این منطقه قرار دارد مکاتبه کردیم، اما به ما جوابی ندادند.
احتمال استفاده از سنگ‌های فرهادتاش در معبد آناهیتا یا همدان
وی گفت: 2 احتمال وجود دارد؛ یکی این‌که این سنگ‌ها برای معبد آناهیتا در کنگاور کرمانشاه مورد استفاده قرار گرفته‌اند یا این‌که برای همدان که زمانی پایتخت هخامنشیان بوده است. یافتن این مساله نیازمند بررسی در این 2 استان است.
عزیزی اظهار کرد: اکثر سنگ‌ها در عرض و طول 1×2 متر و به ارتفاع یک متر برش داده شده‌اند و تعداد آنها نیز بیش از چند صد عدد است.
وی نحوه استحصال این سنگ‌ها را این‌گونه توضیح داد که با ایجاد شیارهایی در سنگ‌ها، چوب‌هایی در داخل شیارها تعبیه می‌شده و با کوبیدن چوب در سوراخ‌های ایجاده شده کانال‌هایی ایجاد و سپس، به دنبال آن کانال‌ها را از آب پر می‌کرده‌اند که بر اثر آن چوب‌ها باد کرده و موجب ایجاد ترک در سنگ می‌شده است.
کارشناس اداره میراث فرهنگی کردستان افزود: تعدادی از سنگ‌ها در این منطقه دپو شده و انتقال نشده‌اند که نشان دهنده ایجاد وقفه در کار است. یا این‌که سنگ دیگری را برای پروژه خود پیدا کرده‌اند و یا احیانا حاکمی که این طرح را درنظر داشته از دنیا رفته و کار انجام نشده است. وی بیان کرد: محل سکونت سنگ‌تراش‌ها نیز برای ما مشخص نیست. احتمال دارد به صورت فصلی در آنجا کار کرده باشند.
فرهادتاش و شیرین و فرهاد ارتباطی با هم ندارند
عزیزی در ادامه گفت: در افسانه‌هایی که در این منطقه وجود دارد این سنگ‌تراشه‌ها را به مساله فرهاد و شیرین نسبت می‌دهند، در صورتی که این مساله برای این منطقه صدق نمی‌کند. وی به غاری که در نزدیکی این منطقه قرار دارد نیز اشاره و بیان کرد: این غار طبیعی بوده و حاصل جریان‌های آبرفتی در سنگ‌های آهکی است و قدمت تاریخی ندارد. به قضیه فرهادتاش نیز ارتباطی ندارد. کارشناس میراث فرهنگی کردستان اظهار کرد: این منطقه چون مرتفع و ناشناخته است و امکانات تفریحی ندارد کاربری گردشگری چندانی ندارد و بیشتر علاقه‌مندان به آثار تاریخی از آن بازدید می‌کنند که امید است با ایجاد زیرساخت‌های لازم این موضوع نیز مورد توجه قرار گیرد.
وجود منابع کم درباره قدمت فرهادتاش
رئیس گروه توسعه گردشگری میراث فرهنگی کردستان نیز با اشاره به این‌که منابع زیادی از قدمت تاریخی منطقه فرهادتاش در دسترس نیست، اظهار کرد: از لحاظ تاریخی با توجه به مستندات موجود احتمال دارد قدمت منطقه فرهادتاش به دوره ساسانیان بازگردد. چون آثار دیگری هم از دوره ساسانیان در شهر قروه وجود دارد.
«آوات مکاری» افزود: مردم افسانه شیرین و فرهاد را به این سنگ‌ها مرتبط می‌دانند. این احتمال هم وجود دارد که از سنگ‌های این منطقه برای معبد آناهیتا در کنگاور کرمانشاه استفاده شده است. در کل منابع بسیار کمی در مورد این منطقه وجود دارد یا ما به آن دسترسی نداریم. وی ادامه داد: اگر زیرساخت‌های لازم در این منطقه فراهم شود، می‌تواند انگیزه بسیار خوبی برای گردشگران ایجاد کند تا به این منطقه سفر کنند.
نقش موثر مردم در فعال کردن جاذبه‌های گردشگری
کارشناس گردشگری میراث فرهنگی کردستان با تاکید بر این‌که مردم نقش بسیار موثری در فعال کردن جاذبه‌های گردشگری برعهده دارند، اظهار کرد: در نزدیکی منطقه فرهادتاش، سراب قروه، منطقه حفاظت شده بدر و پریشان و چشمه آبگرم باباگرگر را داریم که می‌تواند یک پکیج گردشگری کامل باشد، به شرط این‌که زیرساخت‌های لازم در این منطقه ایجاد شود و مردم نیز خودشان پای کار باشند و نقش مهمی را در توسعه گردشگری و اقتصاد این منطقه ایفا کنند. در این زمینه همت مسئولان امر نیز امری الزامی است.
در همینه زمینه :
