دریاچه پساب یزد جمع‌آوری می‌شود

سارا گلابگیریان|یزد- خبرنگار: 


  مشکلات ناشی از رها شدن پساب حاصل از تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد مدت‌هاست که شهروندان یزد، شاهدیه و زارچ را درگیر کرده است. انتقادات مکرر شهروندان درباره آلودگی‌ها و مزاحمت دریاچه و سلب آرامش در نهایت به وعده حل این مشکل برای همیشه منجر شد و مردم در انتظار اقدامی‌ در این راستا هستند.

اما همین دریاچه با همه مزاحمت‌ها به جاذبه‌ای برای گردشگران داخلی و خارجی به‌ویژه شهروندان یزدی تبدیل شده است. بسیاری از گردشگران با شرکت در تورهای سافاری روزهای تعطیل را در دل کویر و در همسایگی دریاچه سپری می‌کنند اما مزاحمت آن برای شهروندان همسایه، آن را در اولویت تصمیم‌گیری قرار داده است. قرار بود پساب ناشی از تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد به شهرداری‌ها و متقاضیان بخش خصوصی واگذار شود که این اتفاق نیز افتاد اما در ادامه مسیر، شهرداری‌ها که قصد بهره‌برداری از این پساب برای آبیاری فضای سبز را داشتند، از بهره‌برداری از آن محروم شدند و بخش خصوصی نیز نسبت به انتقال آب تخصیص یافته اقدام نکرد. این روزها اجرای طرح تصفیه تکمیلی و بهره‌برداری از پساب برای تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی با جدیت بیشتری ادامه دارد به طوری که در اولین گام شاهد بهره‌برداری از تصفیه‌خانه تکمیلی کوثر و در ادامه بهره‌برداری از طرح ابرپارک هزار هکتاری و انتقال پساب برای ایجاد این پارک بودیم.


گلایه شهروندان

یکی از شهروندان شاهدیه با اشاره به گلایه‌های چند ساله مردم این شهر برای مدیریت پساب تصفیه‌خانه شهر یزد می‌گوید: قرار گرفتن تصفیه‌خانه در مجاورت منطقه مسکونی، خود موید بی‌تدبیری مسئولان در این موضوع است و حال باید به مطالبه مردم مبنی بر انتقال تصفیه‌خانه پاسخ داده شود، چراکه مردم دیگر تحمل مشکلات بهداشتی آن را ندارند. «محمد میرجلیلی» می‌افزاید: سال‌ها است که درباره شیوع پشه‌ها با نیش زهرآلود اعتراض می‌کنیم و کسی باور نمی‌کند که این مشکلات مربوط به تصفیه‌خانه است، مسئولان حاضر نیستند در محل حاضر شوند و این شرایط را از نزدیک ببینند. این شهروند می‌گوید: مردم نگران انتقال بیماری و مشکلات بهداشتی ناشی از راکد ماندن پساب در مجاورت منطقه مسکونی خود هستند و انتظار دارند مسئولان پاسخ درستی به این نگرانی بدهند و آن را مهم بشمارند. یکی از شهروندان زارچ هم با اشاره به مشکلات شهروندان این شهر به دلیل فعالیت تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد و رها کردن پساب در محیط می‌گوید: برخی به جاذبه‌های این دریاچه دل خوش کرده‌اند در حالی که نزدیک شدن به آن به دلیل بوی نامطبوع امکان‌پذیر نیست و بهره دیگری برای مردم ندارد. «ایمان کریمی» ادامه می‌دهد: نباید زیبایی این دریاچه در کویر را با سلامتی شهروندان همسایه معامله کرد. مردم اعتراض دارند و این اعتراض قابل بررسی است اما هر بار با وعده وعید‌های مسئولان برای فرصت دادن به آنها اعتراضات خاموش می‌شود و مسئولان هم موضوع را فراموش می‌کنند. وی می‌افزاید: استقرار تصفیه‌خانه فاضلاب در فاصله کوتاهی از منطقه مسکونی اصلا قابل پذیرش نیست و مسئولان باید برای انتقال آن به نقطه‌ای دورتر اقدام کنند، هرچند که سرمایه‌گذاری هنگفتی صورت گرفته اما باید چوب مکان‌یابی نادرست را بخورند تا در آینده براساس شرایط، بهترین تصمیم را بگیرند و مردم را به دردسر نیندازند.


بهره‌برداری مناسب از منابع آب

استاندار یزد با تاکید بر این‌که در استان یزد نیازمند بهره‌برداری مناسب از منابع آب و به‌ویژه پساب هستیم تا کمبودمان را در حوزه آب جبران کنیم، می‌گوید: بخشی از این انتظار با انتقال آب با تصفیه دوم به موسسه کوثر پاسخ داده می‌شود و به انتقال پساب دریاچه فاضلاب و کاهش مشکلات آن برای مردم منجر خواهد شد. طالبی می‌افزاید: امیدواریم بهره‌برداری مناسبی از این آب صورت گیرد ‌و با طرح‌ها و راهکارهای پیش‌بینی شده سفره‌های زیرزمینی استان نیز به نحو مناسبی تغذیه شوند. وی با اشاره به نگرانی‌های مردم در ارتباط با مشکلات بهداشتی پساب دریاچه فاضلاب یزد تاکید می‌کند: تا زمان انتقال و مدیریت پساب اقدامات بهداشتی برای کاهش آلایندگی و رفع مزاحمت حشره‌ها صورت خواهد گرفت. استاندار یزد که بهره‌برداری پساب در جای مناسب را بهترین راهکار برای مدیریت آن می‌داند می‌افزاید: استفاده از این پساب برای ایجاد پارک هزار هکتاری بهترین بهره‌برداری را به دنبال خواهد داشت که امیدواریم هر چه زودتر شاهد تحقق آن باشیم.


   مدیریت پساب برای کاهش مشکلات

در کنار این خبرهایی نیز درباره جمع‌آوری دریاچه فاضلاب به گوش می‌رسد که به تأیید فرماندار یزد نیز رسید. «سیدمحمد رستگاری» می‌گوید: با توجه به مزاحمت‌های دریاچه ناشی از تجمع پساب در جوار شهرهای یزد، زارچ و شاهدیه، جمع‌آوری این دریاچه و انتقال آن به نقطه‌ای مناسب در دستورکار قرار گرفته و به زودی اجرایی می‌شود.
وی با اشاره به تلاش مسئولان استان برای تحقق خواسته‌های شهروندان در راستای ساماندهی دریاچه فاضلاب شهر یزد، بر ضرورت برنامه‌‌ریزی دقیق برای پساب ناشی از تصفیه فاضلاب در تصفیه‌خانه شهر یزد تاکید می‌کند. فرماندار یزد می‌گوید: قطعا بخش قابل توجهی از این دریاچه بیش از 200 هکتاری جمع‌آوری خواهد شد و شاید تنها در حد 2 تا 3 هکتار آن به عنوان جاذبه در محل فعلی باقی بماند.


پساب مهم‌ترین موضوع شورای شهرستان یزد

رئیس شورای اسلامی‌شهرستان یزد با اشاره به این‌که یکی از عمده‌ترین مسائلی که در شورای شهرستان یزد مطرح می‌شود، موضوع پساب است، می‌گوید: به این ترتیب از شهرهایی که از این ناحیه دچار مشکل شده‌اند خواسته‌ایم که حتی با تانکر برای بهره‌برداری از پساب اقدام کنند تا برنامه‌های بلندمدت تدوین و اجرایی شود. «حمیدرضا قمی» می‌افزاید: قطعا بهره‌برداری از پساب به امید انتقال آب از محل فعلی، پروژه زمانبری است و باید در کوتاه‌مدت تصمیماتی گرفته شود که مشکلات برای مردم به حداقل برسد. وی ادامه می‌دهد: در عین حال هدر رفتن و تبخیر این آب که می‌تواند بهره‌وری بالایی در بخش کشاورزی و حتی آبیاری فضای سبز داشته باشد، جایز نیست.
رئیس شورای اسلامی‌شهرستان یزد بر ضرورت اجرای تصفیه‌خانه‌های لوکال یا منطقه‌ای تاکید می‌کند و می‌افزاید: این مطالبه مدتی است که از سوی شورای شهر یزد به وزارت نیرو اعلام شده است اما هنوز پاسخی از طرف وزارتخانه دریافت نکرده‌ایم.

وی با اشاره به ضرورت پاسخگویی به شهرداری یزد برای اجرای این طرح و کاهش مشکلات ناشی از پساب رها شده از تصفیه‌خانه بزرگ شهر یزد اضافه می‌کند: اگر کار به این کندی پیش برود، نتیجه‌بخش نخواهد بود، ضمن این‌که وزارت نیرو باید شیوه جدید برای برخورد با این درخواست‌ها و با هدف تسهیل امور در پیش بگیرد.

قمی‌ می‌گوید: پیشنهاد اجرای این طرح برای بافت قدیم یزد مطرح شده و از سوی نماینده یزد در مجلس شورای اسلامی ‌نیز در دست پیگیری است اما وزارت نیرو هنوز موضع خود را درباره آن اعلام نکرده است.
رئیس شورای اسلامی ‌استان یزد درباره دیدگاه شورا نسبت به انتقادات شهروندان در زمینه مزاحمت‌های ناشی از تصفیه‌خانه فاضلاب می‌گوید: ما به عنوان منتخبان مردم، منعکس‌کننده مشکلات آنها هستیم و دلیلی ندارد که هر موضوعی را کارشناسی کنیم اما در واقع مزاحمت پشه‌ها در منطقه بلوار جمهوری و شهرهای زارچ و شاهدیه ملموس است و پاسخ مناسبی نیز در این باره از سوی مدیریت پساب استان ارائه نشده است. وی بر ضرورت شفاف‌سازی این موضوع تاکید می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر 3 راه‌ از سوی مدیران استان برای حل این معضل در دستور کار است که ما نیز این موارد را پذیرفته‌ایم و تا 2 ماه آینده نتیجه اجرایی آن را مطالبه خواهیم کرد. قمی ‌می‌افزاید: یکی از این راه حل‌ها، انتقال پساب برای تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، روش دیگر انتقال آب برای بهره‌برداری از سوی بخش خصوصی و سومین راه‌حل استفاده از پساب برای آبیاری فضای سبز شهری است که همه راهکارهای خوبی است اما باید زودتر اجرایی شوند.


 ضرورت بهره‌برداری از آب تخصیص یافته

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان نیز به عنوان نماینده وزارت نیرو برای بهره‌برداری از پساب تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد می‌گوید: مشکلات در صورت بهره‌برداری از پساب تولیدشده، به حداقل می‌رسد.
«محمدمهدی جوادیان‌زاده» می‌افزاید: بخشی از این پساب به موسسه کوثر و بخشی نیز به منابع طبیعی واگذار شده است. مصارف این بهره‌برداران فصلی است و حتی زمانی که سهمیه خود را منتقل کنند، باز هم در فصولی که پساب را لازم ندارند، مشکل پساب خواهیم داشت.

وی به یکی دیگر از راه حل‌ها را استفاده از پساب برای تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در قالب طرح بازچرخانی آب عنوان می‌کند و می‌گوید: در این روش پس از تصفیه تکمیلی برای کاهش ریسک آلودگی منابع آب زیرزمینی، آب برای تغذیه مصنوعی منطقه چرخاب مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

وی ادامه می‌دهد: برآوردها نشان ‌می‌دهد با این روش ‌می‌توان سالانه 30سانتی‌متر از افت سطح آب‌های زیرزمینی را جبران کرد.
جوادیان‌زاده اجرای این طرح را یکی از برنامه‌های مناسب در راستای سازگاری با کم‌آبی نام می‌برد و می‌گوید: یزد در این حوزه با توجه به بهره‌برداری از تصفیه‌خانه تکمیلی و خط انتقال در کشور پیشرو است و بررسی‌ها نیز اجرای این طرح را برای تغذیه مصنوعی سفره‌ها موثر نشان داده است.


  راهکاری به نام تصفیه‌خانه‌های منطقه‌ای

 تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد محل تصفیه نیمی ‌از فاضلاب تولیدی این شهر است و مشکلات ناشی از رها کردن پساب در حالی است که تنها نیمی ‌از شبکه فاضلاب شهر یزد اجرا شده و اگر ظرفیت شبکه فاضلاب به صورت کامل اجرا و به بهره‌برداری برسد، قطعا پاسخگوی نیاز نیست. اکنون حدود 22 هزار متر مکعب پساب در شبانه‌روز در تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد تولید می‌شود که در این سال‌ها به بهره‌برداری نرسیده و به دریاچه‌ای تبدیل شده که به اذعان همسایگان آن، محل انتشار حشرات مزاحم و آلودگی‌های زیست‌محیطی است. این تصفیه‌خانه به روش «لجن فعال» از سال 91 وارد مدار بهره‌برداری شد و این شیوه یکی از جدیدترین تکنولوژی‌ها در ‌تصفیه فاضلاب بود که مدیریت نامناسب پساب آن، اهمیت اجرا را زیر سوال برده است. قطعا ظرفیت پساب تولیدی با تاکید بر تکمیل شبکه فاضلاب شهری پاسخگوی نیاز نیست از این رو پیشنهادهایی مبنی بر ایجاد تصفیه‌خانه‌های منطقه‌ای از سوی شورای شهر و شهرداری یزد مطرح شده است. این تصفیه‌خانه‌ها می‌توانند با نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر، آب را سریع‌تر به چرخه مصرف بازگردانند و در شرایطی که تامین آب شرب با مشکلات بسیاری مواجه است، می‌توان با اختصاص چاه‌هایی که برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شوند، از این پساب برای آبیاری فضای سبز بهره گرفت.