ائتلاف نیم میلیونی

محمدرضا جوادی یگانه/ معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران
زیستن در هر زمانه‎ای نیازمند الزامات و ضروریات خاص خود است، و انسان به‌مثابه کشنگر خردمند و انتخاب‌گر همواره در 2 ساحت فردی و جمعی در تکاپو است. حوزه فردی بر مبنای نظام ارزش‌های یادگیری‌شده و درونی‌شده شکل گرفته و پایدار می‌ماند، و حوزه جمعی بر مبنای مشارکت مبتنی بر اخلاق استوار است. وجوه اخلاقی در روابط بین افراد و به‌طور جمعی شکل می‎گیرد. چرا که بایدها و نبایدهای اخلاقی و یا ارائه الگویی برای بهتر زیستن در خلأ معنادار نیست. در همین اتمسفر احترام و اهمیت به حقوق و نظر دیگری و اجتناب از برخورد آمرانه و ابزاری در تصمیم‌گیری‌‌ها و سیاستگذاری‎های سطوح خرد تا کلان موجب تضعیف شکل‌گیری و پایداری جامعه خواهد شد. بهره‎گیری هرچه بیشتر از خردجمعی و توان فکری تعداد کثیری از افراد جامعه که دارای تکثر نظری و فرهنگی باشند در تجربه عام یک جامعه و به‌طور خاص جماعت‎های کوچک‌تر چون شهر مبنای تاسیس اجتماع و زمینه‌ساز تغییر اجتماعی و راهیابی به توسعه حقیقی برای زیستن شهروندانی دلسوز و متعهد خواهد شد.

مشارکت ازجمله خصوصیات جوامع است که حاصل انباشت و تجربه کشنگران آن طی زمان است، و ارتباط معناداری بین کمیت درگیری شهروندان با الگوهای مختلف مشارکت با کیفیت توسعه در آن جوامع وجود دارد. تجربه‎های مشارکت طی زمان ساختارمند شده و در قالب ساختارهای اجتماعی و قانونی جایگاه خود را می‌یابند. لزوم پیش‌قراول بودن خواست مردم در راستای تحقق دمکراسی چنان از اهمیت برخوردار است که در مباحث مختلف تعریف حکمرانی خوب چه در سطح عملی و در تعاریف شاخص‌های ارزیابی، حق اظهار نظر همگانی، اثربخشی کارآمدی، شفافیت، سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی را با این شاخص درنظر می‌گیرند و مشارکت به‌عنوان عامل مهم اثرگذار در سطح ملی و محلی مطرح می‌شود.

شورایاری‌ها به‌مثابه نهادی که براساس این الگو از دل‌ خواست‎ها و نیازهای عمومی و برپایه مشارکت عموم شهروندان با هدف شناسایی و تسهیل مسائل شهری تشکیل شده‌است، مهم‌ترین کار ویژه خود را بر نظارت، کمک به تصمیم‎گیری، اصلاح قوانین و هماهنگی برای تشکیل شورای راهبردی مشورتی در ساختار مدیریت قرار داده‌است.

 ساختار این نهاد مدنی در راستای تأکید و تثبیت زیرساخت‌های همگرایانه شهری و دوری از واگرایی و برهم ریختگی گروه‌ها و نیازهای عمومی شهروندان شکل گرفته است. اداره متمرکز جامعه در طول دوران‌های گذشته موجب تضعیف سرمایه‌های بالفعل و بالقوه جامعه و واگرایی گروه‎هایی که پتانسیل قابل‌قبولی جهت ساخت هویت‎های سازنده و پویا داشته‌اند، شده است. شوراها به‌رغم اهمیت و کارکردی که در سطوح تجربی و نظری توسعه برای آنان قائل شده‌اند، عموما مورد غفلت قرار گرفته و گاه نوعی دوری از آنها را در ساخت سیاستگذاری شاهد هستیم، این در حالی است که هرگاه سیاست‎ها و سیاستگذاران با رویی گشاده فضایی متعادل و مناسب برای مشارکت آنان را فراهم ساخته‌اند، با موج معنادار همراهی و مشارکت مردم و گروه‌های مختلف با هر نوع سبک و سلیقه‌ای مواجه شده‌اند.

سیاستگذاری مشارکتی و الگوی مشارکت و تصمیم‌سازی از پایین به بالا، نیاز به بستر و زمینه‌ای برای اجرایی شدن دارد. از مهم‌ترین الزامات الگوی مشارکت‌محور حضور نمایندگان متعهد و دغدغه‌مند تمامی اقشار و نهادهای موجود در یک جامعه است. شوراهای محلی به‌ویژه در ساختار شبکه‎ای و مرتبط با مسائل روزمره ازجمله مهم‌ترین الگوهای موفق در سیاستگذاری مشارکتی هستند که از طریق گفت‌وگوی عقلانی بین ذیربطان و کنشگران درگیر با مسئله و مدیران و سیاستگذاران درگیر در کار به توفیقات معنادار دست یافته‌اند.

شورایاری‌ها با تأکید بر همین هدف به‌دنبال ایجاد بستر لازم برای گفت‌وگوی ذی‌مدخلان سیاستگذاری شهری و عموم مردم به‌مثابه گروه هدف پنجمین دوره انتخابات خود را روز گذشته برگزار کرد؛ انتخاباتی که زمینه تشکیل مثلث توسعه و همراهی مردم، متخصصان و سیاستگذاران را فراهم کرد. در پنجمین دوره از انتخابات شورایاری شهر تهران12330 نفر از شهروندان تهرانی کاندیدا شده بودند که نسبت به دوره قبل 1388نفر از تعداد ثبت‌نام‌کنندگان کاسته شده بود. همچنین در این دوره زنان سهم 25درصدی و مردان سهم 75درصدی از ثبت‌نام را به‌خود اختصاص داده‌ بودند. تنها 2درصد از ثبت‌نام‌کنندگان این دوره از انتخابات شورایاری شهر تهران را همکاران مجموعه شهرداری تشکیل می‌دادند.

روز گذشته شهروندان تهرانی در مناطق 22گانه تهران با حضور در پای حدود 1700شعبه اخذ رأی، بیش از ۵۰۰هزار رأی را توسط صندوق‌های مکانیزه رأی‌گیری به کاندیدای مورد نظر خود اختصاص دادند، که با توجه به سهم جمعیت منطقه، مناطق 19، 12 و 18 به‌ترتیب بالاترین سهم مشارکت را به‌خود اختصاص داده بودند. همچنین در این دوره شاهد مشارکت زنان به میزان ۳۹درصد در انتخابات بودیم.

امید است که منتخبان پنجمین دوره شورایاری شهر تهران، با برنامه‌ریزی دقیق و تشکیل شورای راهبردی در محلات گام‌های مؤثر و ماندگاری در راستای حل مسائل عمومی هر محله و نهایتا شهر تهران برداشته و مدیران حوزه شهری با بهره‎گیری از تجربیات و پتانسیل پیوند این شوراها با مردم محلی، فرایندی سازنده با شهروندان را پی‌ریزی کنند. این شوراها به حتم محلی برای گفت‌وگوها، ائتلاف و تفاهمات شهروندان بر سر چیستی مسائل و راهکارهای حل آنها ایجاد خواهد کرد.

تا زمانی که ذینفعان متفاوت اعم از شهروندان و مسئولان مطلع، در تعریف مسائل و اولویت‌های اساسی اجماع نداشته باشند و نیروها و پتانسیل خود را در راستای اولویت مسائل به‌کار نگیرند، شاهد هدررفت انرژی ذینفعان و بخش‌های مختلف جامعه هستیم و علاوه بر تداخلات رویکردی و نگرشی بر سر تعریف اولویت‌های اصلی هر حوزه در سطح محلی، همچنان مسائل اصلی نیز حل‌نشده باقی خواهند ماند و مردم نیز ماحصل و دستاوردهای متنوعی را که گاه با هزینه‌های هنگفت مالی و انسانی ایجاد شده‌اند، از آن خود نمی‌دانند. شورایاری‌ها با به‌کارگیری الگوی مشارکتی و با الهام گرفتن از دمکراسی شورایی به تجمیع نیروها پرداخته و در کنار تعمیق امر دمکراسی (دخالت و مشارکت گروه‌های مختلف اجتماعی در تصمیم‌گیری‌ها) با وحدت و کمک همه ذی‌مدخلان به‌دنبال حل مسائل اصلی هر محله و تسهیل فرایندهای تصمیم‌گیری‌ خواهند بود. این شوراها با هدف بهبود و ارتقای نظام تصمیم‌سازی بهترین فضا برای ایفای نقش مسئولیت اجتماعی شهروندان است.

لازم است از نظارت و حمایت شورای اسلامی شهر تهران، حمایت وزارت کشور، استانداری تهران، فرمانداری تهران و ری و شمیران، آموزش و پرورش، ادارات شهر تهران، مشارکت همه معاونت‌ها، سازمان‌ها و بخش‌های شهرداری تهران در هماهنگی و پشتیبانی انتخابات و نیز شهرداران مناطق به‌عنوان روسای هیأت‌های اجرایی مناطق و نیز از همه کارکنان محترم شهرداری تهران که در شعب اخذ رأی حضور داشتند و پشتیبانی از انتخابات را برعهده داشتند تشکر ویژه داشته و از دبیر اجرایی ستاد انتخابات جناب آقای سیدحمید طهایی و نیز حمایت و مدیریت عالی شهردار محترم تهران جناب دکتر حناچی که شخصا بر فرایند انتخابات نظارت داشتند سپاسگزارم، و همگی قدردان شهروندان شریف تهرانی هستیم که بار دیگر به مدیریت شهری اعتماد کردند.