پگاه شفتی
فیلمهای ماندگار سینما، لوکیشنها را هم ماندگار کردهاند؛ لوکیشنهایی که ماندگاریشان گاه باعث ایجاد جاذبههای توریستی در یک منطقه نیز شده و گردشگرها را بهسوی خود کشیده است. نگاهی به این لوکیشنها که بسیاری از فیلمهای تاریخی را در ذهن ما زنده میکنند، شاید خالی از لطف نباشد؛ از ایران گرفته تا ایتالیا و استانبول و آمریکا.
فارست گامپ
«زندگی مثل یک جعبه شکلات است؛ شما هیچوقت نمیدانید کدامیک، از آن شما خواهد شد.»؛ یکی از دیالوگهای معروف فیلم فارست گامپ؛ فیلمی که با یک صحنه مشهور آغاز میشود؛ صحنهای که تام هنکس در یک ایستگاه اتوبوس، روی نیمکت نشسته و قرار است داستان زندگیاش را برای رهگذری که گوش میدهد تعریف کند؛ ایستگاهی در نزدیکی میدان چیپوآ در ساوانا، ایالت جورجیای آمریکا. فارست گامپ به کارگردانی رابرت زمهکیس، برنده 6جایزه اسکار شد و خیلیها این فیلم را با نیمکت چوبی در نزدیکی میدان چیپوآ به یاد میآورند. این نیمکت حالا به موزهای در ساوانا، در نزدیکی همین میدان، منتقل شده است و بازدیدکنندگان میتوانند از نزدیک آن را ببینند. روی نیمکت چمدان رنگورورفته فارست و یک نسخه از چاپ اول کتابی که فیلم از روی آن ساخته شد، به چشم میخورد.
خوب، بد، زشت!
کمتر کسی هست که این فیلم تاریخی در ژانر «وسترن اسپاگتی» را ندیده باشد. وسترن اسپاگتی به فیلمهای وسترنی گفته میشود که توسط کارگردانان اروپایی ـ بهویژه کارگردانان ایتالیایی ـ ساخته میشود. خوب، بد، زشت در سال۱۹۶۶ با بازی کلینتایستوود در نقش بلاندی (خوب)، لی ونکلیف در نقش انجلآیز (بد) و الی والاک در نقش توکو (زشت) ساخته شد. این فیلم که پر از صحنههای خشن، از دوئل گرفته تا سرقت و بهدارکشیدن است، برخلاف تصور عموم، نه در آمریکا بلکه در صحرای تابرناس در اندلس اسپانیا فیلمبرداری و در این کشور، ساخته شده است.
رستگاری در شاوشنگ
«حق با شما بود رئیس؛ رستگاری در همین کتاب نهفته است!» این دیالوگ معروف اندی، با بازی تیم رابینز - زندانی متهم به قتل و بیگناه - است که در زندان ایالتی اوهایو محکوم به حبس ابد شده است. او در زندان با رد آشنا میشود و ایندو تبدیل به 2یار زندانی جدانشدنی میشوند. نقش رد را مورگان فریمن بازی میکند. این فیلم با اینکه نامزد ۷ اسکار شد، هیچ اسکاری نگرفت؛ با این حال در فهرست ۲۵۰تایی وبسایت آی.ام.دی.بی مقام برترین فیلم تاریخ سینما را دارد. رستگاری... در یک ساختمان قدیمی در منسفیلد اوهایو با معماری ترکیبی گوتیک ـ ویکتوریایی در سال۱۹۹۴ تصویربرداری شده است. این ساختمان یک زندان تعطیلشده است که در سال۱۹۹۵ تبدیل به موزه شد و بسیاری از بازدیدکنندگان برای دیدن آن هجوم آوردند تا از نزدیک، لوکیشن این فیلم و بهخصوص سلولی که اندی از آن فرار کرد را ببینند.
گلادیاتور
«نام من ماکسیموس دیکوموس مرئیدیوس است. من پدر یک پسر کشتهشده و شوهر یک همسر کشتهشده هستم. من آمدهام تا انتقام بگیرم؛ در این زندگی یا زندگی بعدی!»؛ این دیالوگ مشهور فیلم گلادیاتور است؛ فیلمی به کارگردانی ریدلی اسکات و بازیگری راسل کرو در نقش ماکسیموس. اما لوکیشن این فیلم کجاست؟ لوکیشنی از یک قاره به قارهای دیگر؛ از شهر تاریخی و زیبای فارنهام در انگلستان گرفته تا ایتبنحدّو در مراکش؛ جایی که یک تاجر، برده ماکسیموس فراری را به یک تعلیمدهنده گلادیاتور میفروشد. این فیلمِ برنده جایزه اسکار در سال۲۰۰۰ ساخته شد و از آن زمان تا امروز، شهر ایتبنحدّو پذیرای گردشگران بسیاریاست؛ گردشگرانی که آمدهاند تا لوکیشن این فیلم ماندگار را ببینند.
پدرخوانده
فیلمی تاریخی با دیالوگهایی ماندگار و سکانسهایی بینظیر که شاهکار فرانسیس فورد کاپولا است؛ فیلمی جنایی - گنگستری که برنده جایزه اسکار شد و در چند قسمت ادامه یافت. این فیلم با بازی رابرت دنیرو و مارلون براندو در نقش ویتو کورلیونه، در وبسایت آی.ام.دی.بی، در رتبه دومین فیلم برتر تاریخ سینما قرار گرفته است. داستان درباره ویتو کورلیونه است؛ یک ایتالیایی ساکن دهکده کورلیونه در سیسیل. ویتو چارهای جز پیوستن به مافیا ندارد و داستان زندگی او پیچیده و طولانیاست. این فیلم در 2دهکده زیبای ساووکا و فورزا داگرو، در نزدیکی تائورمینا در سیسیل ایتالیا ساخته شده و صحنههایی دیدنی از طبیعت زیبای این دو دهکده، جذابیت فیلم را صدچندان کرده است.
عطش بازی
بهتر است بگوییم عطش خون و جنگ؛ فیلمی آمریکایی محصول سال۲۰۰۸ که بسیاری را مجذوب کرد و طرفداران خاص خودش را داشته و دارد. این فیلم که از روی رمانی با همین نام ساخته شده است، داستان دختر نوجوانی را روایت میکند که توسط حکمرانان ستمگر کشورش به جنگلی سرسبز و زیبا فرستاده میشود تا در آنجا با ۱۱نوجوان دیگر تا سرحد مرگ مبارزه کند. صحنههای جذاب و حماسی این فیلم در دشت سرسبزی در کارولینای شمالی در ایالات متحده میگذرد؛ یک پارک جنگلی با آبشارهای طبیعی به نام دوپن یا دوپانت. از آنجا که داستان عطش بازی بسیار موفق بود و فروش خوبی داشت، قسمتهای بعدی کتاب هم تبدیل به فیلم شد؛ هرچند مانند قسمت اول، موفق نبود. دوستداران مجموعه فیلمهای عطش مبارزه اما میتوانند از لوکیشن این فیلم در کارولینای جنوبی دیدن کنند.
قیصر
«این نظام روزگاره، یعنی این روزگاره دایی؛ نزنی، میزننت!» همه ما کموبیش فیلم جاودان تاریخ سینمای ایران یعنی قیصر را به یاد داریم؛ فیلمی به کارگردانی مسعود کیمیایی و بازی بهروز وثوقی که محصول سال۱۳۴۸ است. فیلم، ماجرای انتقامگیری جوانی به نام قیصر است که قصد دارد انتقام خواهر و برادرش را از 3برادر آقمنگل بگیرد. قیصر یکی از این برادرها، یعنی کریم آقمنگل را در حمام نواب گیر میاندازد؛ حمامی که در منطقه۱۲ تهران جایی در نزدیکی پامنار و خیابان ۱۵خرداد واقع شده است. در نزدیکی این حمام که امروز، بازسازی و تبدیل به بازارچه صنایع دستی شده است، بازارچهای قدیمی که در سکانسهای متفاوت فیلم قیصر وجود دارد، دیده میشود.
لورنس عربستان
یکی دیگر از فیلمهای پرمعنای سینمای جهان با بازی جاودانه پیتر اتول، لورنس عربستان است. این فیلم در سال۱۹۶۲ ساخته شد و بهخاطر تصویربرداری از بیابانهای بکر و زنگاریرنگ اردن، این کشور را بر سر زبانها انداخت. لوکیشن این فیلم، صحرای وادیرُم جایی در نزدیکی عقبه در اردن است؛ صحرایی بسیار زیبا که بستری مناسب برای نشاندادن قبایل اعراب در کنار جاذبههای سینماییاست. دره وادیرم یک مکان ماقبلتاریخیاست و سنگها و صخرههای قرمزرنگش پر از نقشونگارهای انسانهای اولیه است. این فیلم بر اساس زندگی یک نظامی انگلیسی بهنام تی.ای لارنس ساخته شده که در جنگ جهانی اول و در طول انقلاب قبایل عرب برای انجام ماموریت به آنجا رفته بود. این مکان که با نام دره ماه نیز مشهور است، درسال۲۰۱۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
نجات سرباز رایان
یک فیلم جنگی با بازی تام هنکس در نقش کاپیتان جان میلر و درباره جنگ جهانی دوم. کارگردان این فیلم - استیون اسپیلبرگ - برشی از ماجرای نبرد نورماندی و ورود متفقین به فرانسه را به تصویر کشیده است. لوکیشن این فیلم در تپههای بادخیز در نزدیکی وکسفورد ایرلند قرار دارد که بسیار شبیه به ساحل اوماها در نورماندی فرانسه است. در جریان آزادسازی فرانسه در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم، نیروهای آمریکایی در این ساحل پیاده شدند. اوماها نام رمز نیروهای متفقین بود که برای این منطقه از نورماندی در شمال فرانسه در نظر گرفته شده بود. اسپیلبرگ به خاطر این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی شد. سواحل ایرلند که نشان استاندارد پرچم آبی دارند بکرترین و شبیهترین لوکیشن برای فیلمبرداری این فیلم شناخته شدند. پرچم آبی به آن دسته از شهرهای ساحلی اهدا میشود که استانداردهای کیفیت آب، ایمنی، انطباق با آموزههای زیستمحیطی و ارائه خدمات منطبق با معیارهای زیستمحیطی را داشته باشند.
آرگو
فیلمی درباره سفارت آمریکا و گروگانهایش در ایران، به کارگردانی بنافلک؛ فیلمی کاملا منطبق با تبلیغات منفی و ضدایرانی درباره 6 آمریکایی که در ایران مخفی میشوند و در نهایت با کمک تنیمندز با بازی بنافلک موفق میشوند از ایران فرار کنند. از آنجا که فیلمبرداری یک فیلم ضدایرانی در ایران غیرممکن بود، استانبول ترکیه به عنوان لوکیشن اصلی انتخاب شد؛ چراکه بازار استانبول بسیار شبیه به بازار بزرگ تهران ـ با همان شلوغی، شوروحال و پر از رنگ ـ به نظر میرسد.