خط 7مترو ایمن شده است

محمد سرابی _ خبر‌نگار

خط 7متروی تهران به‌مدت 5ماه در شرایط خطرناکی کار می‌کرد و حادثه‌ای کافی بود تا تمام سرنشینان یک قطار یا حتی بیشتر از آن کشته شوند. وقتی مشخص شد که اصلاح معایب باقیمانده از پیمانکار این خط حین کار آن ممکن نیست، مسئولان مترو استفاده از آن را متوقف کردند تا موقعی که تاسیسات اصلاح و هواکش‌ها نصب شوند.

بازدید از ایستگاه بسیج در شرق خط 7آغاز شد. تا قبل از پایان مرداد بخش شرقی خط از همین ایستگاه تا ایستگاه مهدیه که قبلا آماده شده است به بهره‌برداری می‌رسد. ایستگاه محمدیه ایستگاه مشترک با خط یک است و خط 7در ادامه هم با خط 3ایستگاه خواهد داشت. تأکید مهندسان مترو بر ساخت هواکش‌های قدرتمندی بود که می‌تواند تهویه لازم را برای ایستگاه‌ها و تونل‌ها تامین کند. خط 7هیچ هواکشی در فاصله بین ایستگاه‌ها و تونل ندارد که همین هواکش‌های نصب شده در ایستگاه ها می‌تواند جریان هوا را برقرار کند. در داخل هر ایستگاه 3اتاق هوا قرار گرفته که یکی به ایستگاه و 2 عدد دیگر به تونل‌های دوطرف هوارسانی می‌کنند. فن‌های غول‌آسا و مجموعه مه‌پاش، پروانه‌ها و خنک‌کننده‌ها قسمت بزرگی را در هر ایستگاه شامل می‌شوند که از چشم مسافران پنهان است و حتی صدای به‌وجود آمده از کار آنها هم به شکلی مهار می‌شود. کار فن‌ها به سرعت حرکت قطار‌ها وابسته است. قبل از اینکه هواکشی در خط 7وجود داشته باشد، فاصله حرکت قطار‌ها نباید کمتر از 12دقیقه می‌شد. عامل دیگری هم باعث شده بود که قطار‌ها نتوانند در این خط به سرعت لازم برسند و آن نبود دستگاه‌های سیگنالینگ بود. این دستگاه‌های الکترونیک حرکت قطار‌ها در تمام شبکه مترو را شناسایی می‌کنند و مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از برخورد قطار‌ها با یکدیگر هستند. این کار با استفاده از تجهیزات ویژه‌‌ای انجام می‌شود که اطلاعات را از طریق ریل‌ها دریافت و منتقل می‌کنند. در نبود این سامانه تنها 2 قطار وارد مسیر می‌شد که یک قطار در مسیر رفت و دیگری صرفا در مسیر برگشت حرکت می‌کرد و روی ایستگاه‌ها افرادی با بی‌سیم حرکت قطار را به ایستگاه بعدی اطلاع می‌دادند. 22کیلومتر از خط با این شیوه کار می‌کرد. در 3 نقطه از خط به طول حدود 400متر خطای زیرساختی بزرگی وجود داشت به‌گونه‌ای که اگر قطار با سرعت 60کیلومتر حرکت می‌کرد حتما از ریل خارج می‌شد به همین دلیل ساز بتنی کف تونل‌ها برداشته و کل 22کیلومتر خط مجددا نقشه‌برداری و بازسازی شد.
بخش دیگری از این بازدید نیز به توسعه خط اختصاص داشت. ایستگاه میدان محمدیه واقع در منطقه 12تهران، ایستگاهی تقاطعی است که ایستگاه خط یک آن سال 1380افتتاح شده و به‌زودی ایستگاه خط ۷ نیز وارد مدار بهره‌برداری می‌شود. هم‌اکنون ورودی جنوب شرقی ایستگاه میدان محمدیه برای بهره‌برداری آماده شده و مسافران می‌توانند از این ورودی، وارد خط 7متروی تهران شوند. برای بازگشایی ایستگاه‌های بسیج و محمدیه نیاز به ایمن‌سازی و آماده‌سازی ایستگاه‌های بخش میانی شامل ایستگاه مولوی، قیام، 17شهریور، محلاتی و آهنگ است. این ایستگاه‌ها، عبوری به شمار می‌آیند و با تامین منابع مالی در ماه‌های آینده به بهره‌برداری خواهند رسید.

مسئولیت مترو با ماست
مدیرعامل متروی تهران در طول بازدید خبرنگاران گفت: کسانی که از بیرون اظهارنظر می‌کنند مسئولیتی در مترو ندارند اما شرکت مترو به‌عنوان کارفرما، پیمانکار و مشاور در زمینه بهره‌برداری و سلامت و ایمنی مردم مسئولیت دارد. علی امام که خود جزئیات اقدامات انجام شده در این خط را شرح می‌داد، درپاسخ به سؤال خبرنگار همشهری درباره اینکه «آیا کسانی که از معایب خط اطلاع داشتند و اجازه ماه‌ها فعالیت به آن دادند، هنوز هم در مجموعه مترو مشغول به‌کار هستند؟» افزود: کسانی که پذیرفتند تا خط 7با این ریسک بالا مشغول کار باشد الان دیگر در مجموعه نیستند. این کار ریسک بالایی داشت ولی اتخاذ این تصمیم که خط را تعطیل کنیم هم سخت بود.

چند هزار میلیارد تومانی که در سال‌های 93تا 96در خط 6و 7پخش شد منجر به افتتاح ناقصی شد که نتیجه آن را دیدیم. در خط 6بالای 3هزار میلیون تومان هزینه شد اما هیچ بخشی نتوانست به افتتاح برسد. این هزینه‌ها با کمک منابع بانک شهر تامین شد درحدی که بیشتر از مجوز بانک مرکزی به شهرداری تسهیلات پرداخت شده بود. وقتی مدیریت جدید، شهرداری را تحویل گرفت 15هزار میلیارد تومان بدهی به بانک شهر داشت. منابعی که نیاز داشتیم در آذر 97به‌دست ما رسید و تا اسفند همین سال و فروردین سال 98توانستیم بخش‌هایی از هر دو خط را افتتاح کنیم. او افزود: یکی از ضعف‌های ما نداشتن پایانه در بعضی خطوط متروست. قطار مترو باید در پایان کار به پایانه منتقل شود تا روی چال برود و برای روز بعد بازدید مکانیکی شود. الان بعضی از قطار‌ها شبانه در ایستگاه‌ها نگهداری می‌شود که غیراصولی است ولی چاره‌ای نداریم. در برخی از خطوط پایانه ساخته شده است و در برخی از خطوط مانند 4پایانه‌ غربی در حال ساخت بود که رها شد، ولی الان دوباره کارگاه ساخت پایانه زیرزمینی در حال کار است تا ابتدای سال آینده راه‌اندازی شود. 
در خط 7 نیز  در محل ورزشگاه تختی نیاز به پایانه‌ای به وسعت 17هکتار داریم که درباره آن مذاکره‌ کرده‌ایم و امیدواریم در شهریور‌ماه بتوانیم آن را شروع کنیم. آنچه علی امام و دیگر کارشناسان مترو مانند مژده شعاعی، مدیر تجهیزات خط 7متروی تهران بار‌ها بر آن تأکید کردند ظرفیت زیاد هواکش‌های مترو و توانایی آنها برای کار در شرایط گوناگون است که نیاز به ساخت هواکش‌های میان تونلی را رفع می‌کند. محاسبات ریاضی که با جزئیات شرح داده برآورد می‌شود و شبیه‌سازی‌های رایانه‌‌ای نشان می‌دهد که حتی درصورت وقوع حادثه‌ای مانند آتش‌سوزی، دمیده شدن هوا از یک ایستگاه و مکش هوا از ایستگاه دیگر می‌تواند دود ناشی از حریق را به سرعت خارج کند. در پایان این بازدید «تست دود» در انتهای غربی خط 7انجام شد تا کارآمدی تهویه درون تونل‌ها آزمایش شود.