میراث تاریخی در خطر

سولماز حسینیون/ متخصص تاب‌آوری و مدیریت بحران
اخبار برخی حوادث هرقدر کم تکرار شوند، خبر از فاجعه‌هایی جبران‌ناپذیر می‌دهند. از میان رفتن ارزش‌های تاریخی، هویتی، فرهنگی یک ملت و میراثی که بازگشت‌پذیر نیستند از آن جمله هستند. در چند‌ماه اخیر، متأسفانه اخبار نابودی تأسف‌بار آثار ارزشمند میراث فرهنگی کشور به‌دلیل سیل و زلزله و آتش‌سوزی و عوامل انسان‌ساخت، تخریب آثار، بناها و بافت‌های تاریخی به خبرهایی تکراری تبدیل شده‌اند که در کنار عوامل طبیعی، همواره رد پای غفلت و بی‌توجهی انسانی و گاه تعمد و سوءمدیریت منجر به نابودی آنها را می‌توان مشاهده کرد. مهم‌ترین تعاریف ریسک یا احتمال خطر در مدیریت بحران، خطرپذیری را بیش از همه تابعی از احتمال وقوع خطر و میزان قرارگیری در معرض خطر می‌دانند و ازهمین‌رو مدیریت خطرپذیری یا ریسک به‌معنای کاهش احتمال بروز خطر درصورت امکان است. اما متخصصان و مدیران باید همواره تلاش کنند احتمال قرارگیری عناصر ارزشمند و نیازمند حفاظت را در مجاورت عوامل خطرزا به صفر برسانند. این موضوع در مورد سوانح و بحران‌های طبیعی نیاز به مدیریتی از نوع مکان‌یابی صحیح کارکردها، فعالیت‌ها، کنترل ویژگی‌های فیزیکی و کارکردی رفتاری در ارتباط با این عناصر ارزشمند و حفاظت فیزیکی آنها دارد. اما گذشته از بحران‌های طبیعی مانند زلزله و سیل، عوامل انسان‌ساخت ازجمله مهم‌ترین دلایل نابودی ارزش‌ها و زیستگاه‌های انسانی هستند و از همین رو در کنار مباحث ایمنی، مباحث تاب‌آوری، پدافند غیرعامل و امنیت محیطی نیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند.