نفس آخر اتوبوس‌های تهران

سیدمحمد فخار/ خبرنگار
بیراه نیست اگر بگوییم اتوبوس‌های تهران نفس‌های آخر را می‌کشند. عمر فرسودگی اتوبوس‌های شهری طبق قانون، 8سال است و هم‌اکنون عمر میانگین این ناوگان پایتخت، 7.5سال است. از طرفی ناوگان بی‌آرتی پایتخت که وزن اصلی ترددهای شهری را به دوش می‌کشد، تا 2سال دیگر به‌طور کامل به سن فرسودگی می‌رسد تا نبض ترددهای شهری با این وسایل به شماره بیفتد.  سال96بود که اتوبوسرانی تهران اعلام کرد هر ‌ماه 75اتوبوس تهران به فرسودگی می‌رسد و بی‌اعتنایی نهادهای مختلف به این موضوع موجب شد اکنون حدود 4هزار اتوبوس تهران(60درصد) از 6200دستگاه ناوگان، از سن فرسودگی رد شود.

از 89 تا امروز
طبق قانون باید دولت 82.5درصد هزینه نوسازی اتوبوس‌های شهری را بپردازد و باقی هزینه نیز با شهرداری است. این رقم البته طی دولت‌های دهم، یازدهم و دوازدهم هنوز به تهران نرسیده و وزارت کشور باید این خلأ را جبران کند. با وجود آنکه مدیریت سازمان اتوبوسرانی دستخوش تغییرات چندانی نشده، اما روند نوسازی اتوبوس‌های پایتخت از سال 89تاکنون یعنی به‌مدت 9سال چندان پیش نرفته ‌است. طی این سال‌ها هرازچندگاهی تعداد اندکی اتوبوس به تهران افزوده شده اما حدود 2هزار دستگاه نیز به‌طور کامل وارد سن فرسودگی شده‌اند. همچنین برای ورود ناوگان پاک و دارای فیلتر دوده نیز کار عملی چندانی انجام نشده‌است. ناوگان اتوبوسرانی تهران شامل 2بخش دیزلی و گازسوز است که در بخش دیزلی آلودگی هوا و فرسودگی معضل اصلی است و راه‌حل اصلی که باید نصب فیلتر دوده باشد، به‌رغم 5سال اختصاص بودجه‌های میلیاردی، عملیاتی نشده است. در بخش گازسوز نیز موضوع تعویض مخزن‌ها دنبال می‌شود اما این، راه‌حلی اساسی نیست و باید نوسازی جدی صورت گیرد. در بخش دیزلی ناوگان عادی تقریبا همه ناوگان فرسوده هستند و تنها اتوبوس‌های یورو4بی‌آرتی قابلیت تردد راحت را دارند. ناوگان بی آرتی در حال حاضر حدود 25درصد ترددهای شهری را در تهران انجام می‌دهد اما سن آنها نزدیک به فرسودگی است. اتوبوس‌های ناوگان دیزلی نیز پس از بازسازی به چرخه بازمی‌گردند اما معاینه فنی آنها به سختی انجام می‌گیرد و مشکلات جدی برای تردد در تهران دارند و نفس آنها به شماره افتاده است. از 3هزار اتوبوس گازسوز 2400دستگاه فرسوده هستند و باید مخازن گاز آنها به‌صورت دوره‌ای بازسازی شود. بدین‌ترتیب تا امروز از هر 5اتوبوس تهران 3دستگاه از رده خارج است و 2دستگاه دیگر تا 30‌ماه آینده به این جرگه می‌پیوندد.

چقدر از برنامه عقبیم؟
شهر تهران ۲۴0خط اتوبوسرانی عادی و 10خط بی‌آرتی فعال دارد که در این خطوط، در حال تردد و خدمات‌رسانی به مسافران شهری هستند. البته براساس آمار معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران، در تهران ١٠هزار دستگاه اتوبوس نیاز داریم؛ درحالی‌که نزدیک به 4هزار دستگاه کمبود ناوگان داریم. از طرفی بیش از ٣هزار دستگاه باید جایگزین شوند؛ چون از رده خارج هستند. در عین حال 2برنامه بالادستی برای اتوبوس‌های تهران وجود دارد؛ نخست برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری که طبق آن باید 9هزار اتوبوس در تهران تردد کنند و دوم برنامه جامع حمل‌ونقل تهران که در افق1402باید این شهر 11هزار اتوبوس داشته باشد و برنامه تامین این میزان اتوبوس برای تهران عقب‌ماندگی جدی دارد.

روند نوسازی چه می‌شود؟
برای پیگیری موضوع نوسازی روند اتوبوس‌های فرسوده سراغی از مدیرعامل اتوبوسرانی تهران گرفتیم که او طبق معمول 3سال اخیر در جلسه بود. اما محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران در گفت‌وگو با همشهری درباره وضعیت نوسازی ناوگان اتوبوسرانی تهران توضیحات جدید و مهمی دارد. او می‌گوید: بحث مجوزی که از وزارت کشور برای انتشار هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در جریان است، با هدف خرید اتوبوس برای تهران دنبال می‌شود. از طرفی طرح نوسازی اتوبوس‌های شهری که از سوی ریاست جمهوری آغاز شده می‌تواند بخش دیگری از عقب‌ماندگی اتوبوس‌های تهران در بحث نوسازی را جبران کند. به گفته معاون شهردار تهران، اگر منابع اوراق مشارکت از محل هزار میلیارد تومان تامین شود، هر سال می‌توان 500اتوبوس نو برای حمل‌ونقل عمومی خرید. طرح نوسازی ریاست جمهوری نیز قرار است 5هزار اتوبوس برای تهران تامین کند. اما موضوع امیدواری به 2منبع تامین اتوبوس برای تهران نکته‌ای است که با توجه به رخدادهای 9سال اخیر، کمی دور از پیش‌بینی‌هاست. پورسیدآقایی درباره این نکته می‌گوید: به موازات برنامه‌های فوق، ما موضوع بازسازی ناوگان را نیز شروع کرده‌ایم و در حال حاضر با توجه به اجرای این رویکرد، حدود 5هزار اتوبوس در حال خدمت‌رسانی به شهروندان تهرانی هستند. اما به هر ترتیب باید نوسازی ناوگان جدی گرفته شود و این موضوع را دنبال می‌کنیم.