قلمزنی اردبیل جان گرفت

هنر-صنعت قلمزنی از دیرباز در کشورمان به‌ویژه خطه اردبیل رونق و رواج داشته اما در برهه‌ای از زمان به فراموشی سپرده شده بود. هر چند این هنر اصیل ایرانی طی سال‌های اخیر از خطر نابودی و فراموشی به مرحله احیا و ثبت ملی رسید.

به گزارش ایسنا، 2 هنرمند آغازگر هنر قلمزنی اردبیل در دهه‌های اخیر کوشیده‌اند تا قلمزنی را به عنوان یکی از صنایع دستی‌ ارزشمند در اردبیل به نحو شایسته‌ای احیا کنند و در عرصه اشتغال و تولید نقش بسزایی ایفا کنند تا اردبیل نیز همچون اصفهان بتواند جایگاه بااصالت خود را در هنر قلمزنی بازیابد.

«احمد عطایی» و «مهسا قنبرزاده» به عنوان احیاگران و اولین فعالان این رشته با کسب مهارت‌های آکادمیک و سابقه 10 ساله در زمینه احداث کارگاه و آموزش و تولید موفق به احیا و ثبت ملی قلمزنی در کشور شدند که نشان از تلاش بی‌وقفه و مهارت بالای این صنعتگران با برپایی 4 نمایشگاه تخصصی در تهران و اردبیل و حضور در نمایشگاه‌های جهانی، بین‌المللی و استانی و کسب اولین نشان ملی مرغوبیت کالا برای استان توسط احمد عطایی زمینه انگیزشی خوبی را برای دنباله‌روهای این هنر فراهم کرده تا بتوانند با رغبتی مضاعف به تولید آثار بپردازند و به اشتغال و رونق تولید کمک کنند.


احیای هنر قلمزنی
 
«مهسا قنبرزاده» اولین مربی قلمزنی در استان اردبیل گفت: هنر قلمزنی اردبیل در یک دوره تاریخی روبه فراموشی گذاشته بود که سعی کردیم با تکیه بر پیشینه تاریخی این دیار با راه‌اندازی کارگاه و آموزش آکادمیک و اصولی قلمزنی در اردبیل به علاقه‌مندان دوباره این هنر را احیا کنیم، به طوری که تاکنون قریب به ۶۰۰ هنرجوی آموزش دیده و ۱۸۰ کارگاه‌های انفرادی 5 کارگاه گروهی تشکیل شده است.

قنبرزاده بیان کرد: تولیدات ما به 2 صورت سفارشی و تولیدی روی فلزات نقره و مس و برنج در سبک‌های مختلف انجام می‌شود که علاوه بر استقبال هم‌استانی‌ها به دلیل همخوانی آثار با سلایقشان به دیگر نقاط کشور و حتی کشورهای همجوار صادر می‌شود که می‌توان به نصب تابلو قلمزنی شده امام رضا(ع) در ساختمان شهرداری استانبول اشاره کرد. 

«احمد عطایی» دیگر هنرمند این عرصه هم عنوان کرد: ما فعالیت خود را از سال 79 شروع کردیم، به طوری که در طول این سال‌ها با تولید آثار متنوع و برگزاری برنامه‌های آموزشی متعدد سعی کردیم تا این هنر را از گرداب فراموشی نجات و به سمت احیای واقعی سوق دهیم.

عطایی بیان کرد: ما کارهایمان را با طرح‌های بومی شروع کردیم، به طوری که سبک کار ما متمایز از سبک اصفهان بود و با الهام از آثار پدید آمده در عصر صفوی سعی شد تا این هنر-صنعت را با نام و نشان اردبیل احیا کنیم.

از سال 93 هم برگزاری دوره‌های آموزشی را در استان برای اولین بار در این رشته شروع و ۲۸ دوره آموزشی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی برگزار کردیم که بسیاری پس از آموزش‌ها به طور مستقیم وارد فعالیت در این هنر شدند و می‌توان ادعا کرد، تولید آثار در اردبیل از تنوع خاصی برخوردار است.

این هنرمند ثبت ملی قلمزنی اردبیل در ردیف آثار فاخر هنری کشور را اتفاق خوبی عنوان کرد و گفت: در خلال این فعالیت‌ها به یک منبع اطلاعاتی موثق نیاز بود. از این رو در رشته قلمزنی و فلزکاری در اردبیل با پیشینه دوره باستان و اسلامی مستندنگاری انجام دادیم که در مرحله چاپ و تکثیر است. 
 

ثبت ملی هنر قلمزنی در ردیف میراث ناملموس 

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی اردبیل هم بیان کرد: پیشینه فلزکاری اردبیل در دوره باستان با مفرغ‌های اردبیل پیوند خورده است، به طوری که در هزاره اول قبل از میلاد نمونه‌های منحصربه‌فرد شناسایی شده در اردبیل از هنرهای فلزی شامل حکاکی، قالب‌گیری و قلمزنی است که تعدادی از آنها در موزه‌های داخلی و خارجی به نمایش گذاشته شده و بیانگر بخشی از هنر این کهن دیار است.

«ملکه گلمغانی‌زاده» تاکید کرد: جدیدترین یافته‌های باستان‌شناختی از جنوب استان اردبیل نشان‌دهنده جایگاه هنر فلز، قلمزنی و مهارت صنعتگران هنر فلزکاری در این سرزمین است. در عصر قاجار و اوایل پهلوی هم شاهد تداوم هنر قلمزنی هستیم، به طوری که هنرمندان این دوره کوشیده‌اند نامشان در تاریخ و هنر پرفروغ بماند که استاد نقی اردبیلی، استاد «یدالله سیفی‌چی» اردبیلی در زمینه قلمزنی و استاد رحمان آفتابی آذر در زمینه دواتگری از نام‌آوران این هنر در خطه ما بودند.

گلمغانی‌زاده افزود: این هنر در دوره معاصر رو به فراموشی بود که با پشتکار و توانمندی 2 هنرمند جوان استان و شهر اردبیل(قنبرزاده و عطایی) و با حمایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل جان دوباره گرفت تا با این روند و با همت این 2 صنعتگر پرتلاش اردبیل به یکی از مراکز هنر قلمزنی ایران تبدیل شود. 

وی بیان کرد: مهارت هنر قلمزنی اردبیل در نشست اخیر شورای ثبت میراث ناملموس به ثبت ملی رسید و این 2 قلمزن جوان اردبیلی در روند احیا و ثبت ملی این هنر تلاش جدی داشته‌اند.


ظرفیت‌های اشتغال در هنر قلمزنی

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی اردبیل گفت: بیش از 100 نفر از صنعتگران این رشته پس از طی آموزش‌های لازم در سطوح مقدماتی، پیشرفته و به‌آموزی که در مراکز آموزش صنایع دستی اردبیل از سوی مربیان مجرب انجام شده دارای کارت شناسایی صنعتگری یا پروانه تولید انفرادی هستند که از طرف معاونت صنایع دستی استان صادر شده و کارگاه‌های فعال در این زمینه دایر است.

«ملکه گلمغانی‌زاده» بیان کرد: این موضوع برای اشتغال‌زایی استان نیز بسیار مهم و تاثیرگذار بوده و از برنامه‌های آینده برای توسعه و ترویج این هنر می‌توان به آموزش هنر قلمزنی در سایر شهرستان‌های استان اردبیل نیز اشاره کرد.