همین حوالی
نگاهی به آموزش اتباع افغانستان در حاشیه پایتخت
دیکته با شلنگ و ترکه
رابعه تیموری_ خبرنگار
فقط 7سال دارد و کمی هم خجالتی است. جثه‌ای ریز و نحیف دارد و چندان خوش سروزبان نیست، اما هیچ یک از این ویژگی‌های «میلاد» سبب نشده مدیر مدرسه خودگردان از تنبیه او صرف نظر کند. میلاد یک کودک مهاجر افغانستانی است که برای تحصیل در مدارس ایرانی محدودیت دارد و در مدرسه خودگردانی که توسط هموطنانش اداره می‌شود درس می‌خواند. این مدارس قوانین مصوبی ندارند و بدون نظارت مسئولان اداره می‌شوند. اتفاقات تلخی که برای میلاد رخ داده نمونه‌ای است از آنچه که ممکن است در برخی مدارس خودگردان بر سر کودکان مهاجر بیاید.
میلاد عاشق حساب و کتاب است و در درس ریاضیات نمره او هیچ‌وقت کمتر از 19 نشده است. علوم تجربی را هم دوست دارد و نوبت اول در درس علوم تجربی جزو شاگردهای زرنگ کلاسش بوده، ولی همیشه دعا می‌کند زنگ املا زودتر بگذرد و از املا نوشتن خلاص شود. البته آموزگار میلاد برای پیشرفت او در درس املا فوت‌وفن‌های زیادی به کار بسته که هیچ یک کارساز نبوده، ولی دلش راضی نمی‌شود تنبیه بدنی را امتحان کند. آن روز خانم آموزگار به مدرسه نیامد و آقای مدیر برای بچه‌ها املا پاتخته‌ای گفت. وقتی نوبت میلاد رسید در حالی که از ترس به خودش می‌لرزید پای تخته آمد. مدیر مدرسه پیش از این چند بار از میلاد کوچک زهر چشم گرفته و زور بروبازوی خود را به او نشان داده بود. چند ماه قبل او به دلیل نمره بد میلاد در درس املا با پا ضربه‌ای به کمر ضعیف و ناتوانش زده بود که چند ماه به سختی و با درد راه می‌رفت. چند بار هم او را با خط‌کش چوبی سفت و محکمش یک دل سیر کتک زده بود.
آموزش با ترکه و شلنگ
آن روز مدیر مدرسه حسابی بداخلاق بود. وقتی رو به میلاد گفت: «بنویس؛ جوجه». میلاد فقط به زمین زل زد. صورتش مثل گچ سفید شده بود و نمی‌توانست تکان بخورد. حوصله مدیر سر رفت و گفت: «با تو هستم بچه بنویس؛ جوجه» میلاد با دست لرزانش گچ را برداشت و روی تخته نوشت: «خوخه» آقای مدیر ترکه‌ای را که در دستش بود در هوا چرخاند و روی پای لاغر و استخوانی میلاد فرود آورد. اشک میلاد درآمد، اما هرچه فکر می‌کرد به خاطر نمی‌آورد جوجه چطور نوشته می‌شود. مدیر مدرسه هم تاب صبوری نداشت و در حالی که کلمه «جوجه» را تکرار می‌کرد به پاها و بدن میلاد با ترکه ضربه می‌زد. وقتی ترکه خشک درخت انار شکست همکلاسی‌های ترسان و لرزان میلاد فکر می‌کردند تنبیه او به پایان رسیده، اما مدیر تکه شلنگی را از حیاط آورد و به کتک‌زدن میلاد ادامه داد.
دانش‌آموزان شهریه پرداخت می‌کنند
در شهرک «مرتضی‌گرد» قرار دارد و مانند اغلب مدارس خودگردان اتباع مهاجر بیش از آنکه به مدرسه شباهت داشته باشد مانند مکتبخانه‌های سنتی است. دبستان در پارکینگ یک مجتمع مسکونی واقع شده و کلاس‌ها و بخش اداری آن به چند فضای تنگ و تاریک خلاصه می‌شود که با پارتیشن از هم مجزا شده‌اند. اجاره ماهانه مدرسه، هزینه آب و برق، سرویس رفت‌وآمد بچه‌ها و بسیاری از مخارج مدرسه توسط مؤسسات مردم‌نهاد تأمین می‌شود، اما باز هم هر دانش‌آموز ماهانه 50 هزار تومان به‌عنوان شهریه پرداخت می‌کند و هزینه‌های جانبی مانند تعمیر وسایل گرمایشی و سرمایشی از دانش‌آموزان دریافت می‌شود. ابتدای سال تحصیلی 160 دانش‌آموز در پایه‌های مختلف این مدرسه ثبت‌نام کرده‌اند، اما در طول سال با سختگیری‌ها و تنبیه‌های بدنی سخت و شدید آقای مدیر، عطای درس و مدرسه را به لقایش بخشیده و ترک تحصیل کرده‌اند. سال تحصیلی این مدرسه از اول دی شروع شده و تا مهر ادامه دارد.
به مراجع قضایی شکایت کردیم
مادر «میلاد امیری» می‌گوید: «از روزی که آقای مدیر پسرم را کتک زد هر شب تشنج می‌کند و نمی‌تواند بخوابد. او قبلاً هم چندبار این کار را کرده و ما پیگیری نکردیم، ولی این دفعه پسرم بیمار شده و دیگر حاضر نیست به مدرسه برود. مدیر مدرسه میلاد را تهدید کرده که اگر به خانواده‌ات بگویی، تو را بیشتر کتک می‌زنم و پسرم نیز خیلی ترسیده است.» همان روز که میلاد با بدن سیاه و کبود به خانه برگشت، مادرش او را به مرکز بهداشت محله رساند و به توصیه آنها به پزشک قانونی و مراجع قضایی شکایت کرد. او می‌گوید: «از این اتفاق و تشکیل پرونده قضایی بیش از 2هفته می‌گذرد، اما هنوز رسیدگی نشده است. مدیر مدرسه وقتی اطلاع پیدا کرده که پلیس به مدرسه می‌آید مخفی شده و به معلمان گفته تا 2 ماه دیگر ایران نیست. اهالی او را در بازار دیده‌اند و مطمئنم از ایران خارج نشده است.»
حمایت تحصیلی ندارد
میلاد نخستین دانش‌آموزی نیست که طعم تنبیه‌های آقای مدیر را چشیده، ولی دانش‌آموزان دیگر یا به ثمررسیدن پیگیری‌هایشان امیدی نداشتند یا با تهدیدهای او از شکایت و پیگیری صرف نظر کرده‌اند. خانواده امیری نتوانسته‌اند برای فرزندشان برگه حمایت تحصیلی دریافت کنند و بدون این برگه میلاد را در مدارس دیگر ثبت‌نام نمی‌کنند. امیری می‌گوید: «اول سال برای ثبت‌نام پسرم به مدرسه نزدیک منزلم مراجعه کردم و از من برگه حمایت تحصیلی خواستند. من هم استشهاد محلی جمع کردم که ثابت شود میلاد فرزند ماست و برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی اقدام کردم. وقتی همه مدارک را به مدرسه بردم باز هم ثبت‌نام نکردند و گفتند مهلت ثبت‌نام به پایان رسیده است.»
مدیر خاطی:
تنبیه برایش لازم بود!
وقتی برای اطلاع از موضوع با مدیر مدرسه تماس گرفتیم و خود را متقاضی ثبت‌نام معرفی کردیم و برای بازشدن باب گفت‌وگو به‌عنوان اولیای دانش‌آموز ضمانت خواستیم که فرزندمان در هیچ شرایطی تنبیه بدنی نشود، مطرح کردن این خواسته سبب عصبانیت او شد. این مدیر ادعا کرد در جایگاه مربی و معلم روش برخورد با کودکان را می‌داند و والدین نباید به رفتار او اعتراض کنند. او که خود را دارای تحصیلات دانشگاهی و سابقه کار طولانی معرفی می‌کند، درباره رفتاری که با میلاد امیری داشته، می‌گوید: «مادر این دانش‌آموز باسواد است، اما برای بهبود شرایط تحصیلی فرزندش همکاری نمی‌کند. من برای تربیت و رشد میلاد این کار را کردم.» «هادی حنیف‌نیا» رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه 19 رسیدگی به شرایط مدارس خودگردان را جزو وظایف آموزش و پرورش نمی‌داند. او می‌گوید: «اتباعی که مدرک اقامت معتبر ندارند به شرط داشتن برگه کفالت و حمایت تحصیلی معتبر در مدارس ایرانی ثبت‌نام می‌شوند، اما پیگیری تخلفات مسئولان مدارس خودگردان اتباع، برعهده مراجع انتظامی است و آموزش‌وپرورش نمی‌تواند نظارت کند.»
رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور:
مدارس خودگردان تعطیل می‌شوند
خانواده دانش‌آموزان دیگری که مانند میلاد مورد تنبیه بدنی شده‌اند از تعطیلی مدرسه و بی‌سواد ماندن فرزندان‌شان واهمه دارند، اما در قوانین کشور برای تحصیل رایگان اتباع تدابیری اندیشیده شده که آنها را از وجود مدارس خودگردان بی‌نیاز می‌کند. «غلامرضا کریمی» رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: «فعالیت مدارس خودگردان غیرقانونی است و اگر مدرسه خودگردانی را شناسایی کنیم به مراجع انتظامی معرفی می‌شوند.»
کریمی شرایط تحصیل رایگان اتباع 6 تا 18 سال را در آموزش و پرورش کشور فراهم می‌داند و می‌گوید: «مدارس خودگردان باید تحت پوشش مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور اداره شوند. ضرورت دارد که این مدارس مجوزهای لازم را برای فعالیت خود دریافت کنند و شیوه آموزش و اداره آنها با استانداردهای آموزش و پرورش کشور مطابقت داشته باشد.» او ادامه می‌دهد: «در سال‌های اخیر آمار مدارس خودگردان کاهش چشمگیری پیدا کرده است، اما مدارسی که هنوز غیرقانونی فعالیت می‌کنند، در فضاهای غیراستاندارد و بدون ضابطه و نظارت قانونی به جذب دانش‌آموز می‌پردازند. مسئولان این مدارس در اداره فضاهای آموزشی از روش‌های تربیتی سلیقه‌ای و نامناسب استفاده می‌کنند و رفتارهای غیرقانونی آنها از چشم قانون دور می‌ماند.»
در همینه زمینه :
