جشنی برای احترام به دریا

 «نوروز صیاد» آیینی است که بومیان روستای سلخ در روزهای تولید مثل آبزیان در آخرین روزهای تیر برگزار می‌کنند. 

در این آیین صید متوقف می‌شود تا آبزیان برای تولید مثل و احیای جمعیت خود فرصتی دوباره داشته باشند. بر اساس یک باور قدیمی، مردم دریا را به دلیل رزق و روزی که به آنان می‌بخشد، تکریم و خود را در دریا تطهیر می‌کنند. 

به گزارش ایرنا، در این جشن، تمام بومیان از زن و مرد، پیر و جوان دل به دریا می‌زنند و از آن به دلیل طبیعت و نعمت‌های خدادادی که در اختیار آنان قرار می‌دهد، قدردانی می‌کنند.

 این آیین باستانی صدها سال است که در این منطقه برگزار می‌شود و گردشگران زیادی را در دمای بالا و گرمای قشم جذب این جزیره می‌کند. 


تطهیر جسم و روح 

سال صید در میان بومیان 4 فصل است و نخستین فصل آن «جُووا» نام دارد که از اوایل دهه سوم فروردین آغاز می‌شود و ۱۰۰ روز ادامه می‌یابد و بیشتر ماه‌های آن با بهار طبیعت همراه است. 

پس از آن، فصل گرما به طول ۶۵ روز آغاز‌ می‌شود که نخستین روز آن «نوروز صیاد» نامیده می‌شود و برای صیادان روزی به‌یادماندنی است. 2 فصل ۱۰۰ روزه نیز در ادامه آن وجود دارد که سال صیادان را تکمیل می‌کند و زندگی صیادان مطابق آن انجام می‌شود و سرانجام به زمستان جنوب می‌رسد. 

بومیان قشمی در روز «نوروز صیاد» صید را تعطیل می‌کنند و با این باور که در این روز همه ماهی‌ها آزادند تا نسل خود را افزایش دهند، از خوردن غذای دریایی پرهیز می‌کنند. 

بر اساس یک سنت قدیمی، همه مردم روستا در این روز باستانی از کوچک و بزرگ برای در امان بودن بیماری‌ها در طول سال آینده، در آب دریا شنا می‌کنند تا این باور قدیمی همچنان زنده بماند. 


رقص شوشی‌ها با نوای رَزیف‌

اهالی روستای سلخ در این روز از صبح تا غروب آفتاب به این جشن ادامه می‌دهند و مراسم و آداب سنتی از «رَزیف‌خوانی» گرفته تا «رقص شوشی‌ها» را که بیش از ۶۰۰ سال قدمت دارد، با جزئیات برگزار می کنند.

در این جشن همه روستاییان لباس‌های نو به تن می‌کنند و حیوانات خود را با گِلی سرخ‌رنگ به ‌نام «گِلَک» رنگ می‌کنند و با خود به دریا می‌برند. زنان بومی جزیره نیز با شیرینی‌های پخته شده از خرما به نام «رنگینَک» از مهمانان پذیرایی می‌کنند. 

در بخش موسیقی این جشن، ۳۰ نفر از مردان هنرمند جزیره با لباس‌های سفید محلی در ۲ ردیف مقابل هم قرار می‌گیرند و در حالی که 4 نفر نیز در میان آنان دهل می‌نوازند آواز محلی را به عنوان مراسم رَزیف اجرا می‌کنند. 

در میانه نوای رزیف، شوشی‌ها با لباس‌های سیاه، کلاه‌های بلند ساخته شده از شاخه‌های نخل به رنگ صورتی و سفید و ریش‌های ساخته شده از لیف خرما وارد جشن می‌شوند. 

این بیگانه‌ها که گویی با شنیدن صدای جشن از دوردست‌ها به این روستا آمده‌اند، تلاش می‌کنند با شاخه‌های نخل افراد سر راه خود را کتک بزنند. بچه‌های روستای سَلَخ نیز با اشتیاق به سمت شوشی‌ها می‌دوند و قبل از کتک خوردن پا به فرار می‌گذارند. 


دوری از شر و بدیمنی 

شوشی‌ها که برای به‌هم‌زدن جشن و شادی بومیان تلاش می‌کنند با مقاومت مردان روستا روبه‌رو می‌شوند و سرانجام راه دریا را پیش می‌گیرند و در انتهای آب‌های خلیج فارس ناپدید می‌شوند. به‌این ترتیب شر و بدیمنی برای یک سال دیگر از منطقه دور می‌شود. 

مسابقات مختلف از جمله شنا و غوص، اسکیت، طناب‌کشی، دوومیدانی ساحلی، سرعت جلکش و هوری پارویی از جمله برنامه‌هایی است که در این روز بین بومیان منطقه برگزار می‌شود. 

«جلکش» و «هوری» نوعی مسابقه بین قایق‌ها و لنچ‌های ماهیگیری است. اجرای موسیقی محلی و برگزاری نمایشگاهی از غذاهای محلی و صنایع دستی بانوان سلخ بخش‌های دیگر از این مراسم است. 

از فردای جشن نوروز صیاد، فصل جدید صید و صیادی در جزیره قشم شروع می‌شود و تور صیادان بار دیگر با هدف امرارمعاش و کسب روزی حلال در پهنه نیلگون خلیج همیشه فارس رها می‌شود.


تنوع فرهنگ در ژئوپارک قشم 

قلمرو ژئوپارک قشم ۲۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شامل جزیره‌های قشم و هنگام و ۵۰۰ متر مرز حاشیه دریایی این جزایر و خلیج دیرستان است. 

این ژئوپارک دارای ۲۷ سایت متنوع و اصلی همچون تنگه چاهکوه، دره ستاره‌ها، دره تندیس‌ها، دره شور و غار نمکدان است و مجاورت آن با جنگل‌های حرا واقع در شمال قشم که دارای 5 عنوان تالاب بین‌المللی، ذخیره‌گاه زیست‌کره، منطقه حفاظت شده، منطقه ویژه دریایی و منطقه ویژه پرندگان است، به جذابیت‌های طبیعی ژئوپارک قشم افزوده است. 

ژئوپارک قشم تنوع عظیمی از چشم‌اندازهای زمین‌شناسی در کنار تنوع سایت‌های مختلف را ارائه می‌کند و علاوه بر این، تنوع اکولوژیکی، باستان‌شناسی و فرهنگی خاصی دارد.