یادداشت
کمبود دارو و دردسر‌های آزاردهنده
امیر‌حسین جلالی ندوشن ـ روانپزشک
این‌روزها کمبود داروهای روانپزشکی به دغدغه‌ای جدی برای بیماران، خانواده‌ها و روانپزشکان تبدیل شده است. متأسفانه داروهای پرکاربرد تولید داخلی چون فلوکستین که در درمان اختلالاتی چون افسردگی، اختلالات اضطرابی و وسواس کاربرد دارد، در بازار وجود ندارد و داروی مهمی مانند کربنات لیتیوم که دارویی اصلی در درمان اختلال دوقطبی است هم بسیار کمیاب شده است. بماند که دارویی چون متیل‌فنیدیت یا همان ریتالین که داروی درمان اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه کودکان و نوجوانان است، ماه‌هاست کمیاب شده؛ کمبودی که منجر به نامه‌نگاری ریاست انجمن علمی روانپزشکان ایران با ریاست سازمان غذا و داروی کشور شده است. به این فهرست می‌شود داروهای دیگری هم افزود و البته نکته‌ای دیگر هم وجود دارد و آن اینکه کمبود دارو، داروخانه‌ها و مراکز را وادار به سهمیه‌بندی داروها کرده است.
اختلالات روانپزشکی معمولا به درمان دراز‌مدت نیاز دارد و مثلا دست‌کم هر بیماری که لیتیوم مصرف می‌کند به ۳ عدد قرص در روز نیاز دارد. در نتیجه وقتی دارو به تعداد حداکثر ۵۰ عدد در یک نسخه تجویز می‌شود، بیماری که هر 2 یا 3ماه یک‌بار معمولا مراجعه می‌کند، ناچار است هر ۱۵ روز یک‌بار برای تهیه دارو و ویزیت سراغ پزشک خود برود. نکته بعدی آن است که رسیدن به رژیم دارویی مطلوب برای بیماری چون اختلال دوقطبی یا وسواس، معمولا نیاز به آزمون و خطا دارد و تبدیل دارویی مانند فلوکستین یا لیتیوم کربنات به دارویی دیگر می‌تواند باعث عود یا کاهش اثربخشی درمان شود و داروهایی چون ریتالین هم بدیل مناسبی ندارد.
از سویی کاهش یا احتمال کمبود دارو برای هر بیماری یا خانواده بیمار یک استرس فوق‌العاده آزاردهنده و مضر است و حتی در بیماران روانپزشکی که استرس به‌عنوان یک عامل مهم عود به‌حساب می‌آید، می‌تواند اثری مخرب‌تر ایفا کند. دولت نباید از کنار کمبود داروها به‌سادگی عبور کند. دارو و غذا با امنیت جامعه گره خورده و حکومت باید آن را با عزمی جدی و فرادستگاهی مورد توجه جدی قرار دهد؛ به‌ویژه که بنا به برخی اخبار، برخی کمبودها ناشی از بی‌تدبیری یا فساد است و از این‌رو اقدام جدی‌تری را می‌طلبد.
در همینه زمینه :
