پیام غافلگیرکننده ظریف

جواد نصرتی ـ خبرنگار

محمد‌جواد ظریف با مطرح‌کردن یک پیشنهاد «قابل توجه» هسته‌ای در قبال لغو تحریم‌های آمریکا، توپ بازنگه‌داشتن کانال مذاکره بین دو کشور را به زمین آمریکا انداخت و سفر موفقش به نیویورک را با یک پیروزی رسانه‌ای به پایان رساند.
وزیر امورخارجه کشورمان در حالی برای شرکت در یکی از نشست‌های سازمان ملل به نیویورک سفر کرد که به‌خاطر تهدید آمریکا به تحریم او، تردیدهایی درباره میزان تأثیرگذاری‌اش در رسانه‌های این کشور مطرح بود. افزایش محدودیت تردد هیأت دیپلماتیک ایران در نیویورک هم به این تردیدها اضافه کرده بود اما ظریف در چند گفت‌وگو با رسانه‌های معتبر آمریکا، نه‌تنها مانند سفرهای پیشین، با زبان دیپلماسی به اتهام‌ها و کارشکنی‌های آمریکا پاسخ داد که با پیشنهادی غافلگیرکننده، آمریکا را در موضع دفاعی گذاشت. ظریف در جلسه‌ای با حضور خبرنگاران در مقر هیأت دیپلماتیک کشورمان در سازمان ملل در نیویورک، گفت که ایران حاضر است در قبال لغو یکباره تحریم‌های آمریکا، به‌صورت رسمی نظارت دائم و تقویت‌شده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از تاسیسات هسته‌ای بپذیرد. به گزارش گاردین، او در تشریح این «اقدام قابل‌توجه» ایران گفت: «مسئله، گرفتن عکس یادگاری نیست... اقدامات قابل‌توجه دیگری هم وجود دارد که می‌توان انجام داد.» ارائه این پیشنهاد، درحالی‌که آمریکا در ماه‌های اخیر ‌بارها اعلام کرده است هدفش از اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران، کشاندن دوباره کشورمان پای میز مذاکره است، آمریکا را در موقعیت سختی قرار داد؛ ظریف با این پیشنهاد، پاسخ دعوت‌های مکرر آمریکا برای مذاکره را داد ‌و مخالفت آنها با این پیشنهاد، عملا مخالفت با مذاکره از سوی آنها توصیف شده است.
این پیشنهاد، در واقع جلو‌انداختن اقدامات طرف‌های برجام در سال2023 است؛ براساس برجام، قرار بر این بود که در این سال ایران پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی را امضا کند و کنگره آمریکا هم تحریم‌ها را علیه تهران لغو کند.
بعد از صحبت‌های ظریف‌، رویترز به نقل از یک مقام ارشد دولت آمریکا این پیشنهاد را رد کرد. با این حال، دیپلمات‌های پیشین آمریکا، از این ابتکار ظریف استقبال کرده‌اند. وندی شرمن، معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا که نقشی فعال در تصویب برجام داشت، پیشنهاد ظریف را «شروعی خلاقانه» برای تعامل بین ایران و آمریکا خوانده‌است. ریچارد نفیو، یکی از مقامات سابق دولت آمریکا هم گفته است که ظریف به‌خوبی می‌دانسته که پیشنهادش از سوی آمریکا رد می‌شود اما آن را سیگنالی از سوی ایران برای دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک خوانده است. کارشناسان دیگری هم همچون نفیو، ‌پیشنهاد ظریف را باز‌کردن مسیر گفت‌وگو بین ایران و آمریکا خوانده‌اند.

نفت یا عزت؟
ظریف در این سفر، برخلاف میل آمریکا برای خاموش‌کردن صدایش از طریق اعمال محدودیت، ‌چند مصاحبه مهم با رسانه‌هایی ازجمله بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان، بلومبرگ، ان‌بی‌سی و نشنال‌اینترست داشت و با تسط و اعتماد‌به‌نفس چشمگیری به اتهام‌ها و فضاسازی آمریکا علیه کشورمان پاسخ داد. صحبت‌های او در گفت‌وگو با زینب بداوی، مجری معروف برنامه هارد‌تالک بی‌بی‌سی که گفته بود ایران، به هر حال راهی برای فروش نفت پیدا خواهد کرد اما هرگز عزت خود را نخواهد فروخت، بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت.
ظریف در این مصاحبه‌ها گفت که ایران خواستار جنگ نیست و اما درصورت شروع جنگ، همه در منطقه، ازجمله متحدان آمریکا، آسیب خواهند دید. او در گفت‌وگو با بلومبرگ، ‌خروج آمریکا را از برجام شلیک آمریکایی‌ها به پای خودشان خواند و صراحتا گفت که ایران، آماده مذاکره با آمریکاست؛ «اگر تحریم‌ها برداشته شود، مذاکره کاملا شدنی است. این آمریکا بود که میز را ترک کرد. بازگشت آنها (به برجام) همیشه مورد استقبال خواهد بود.»
ظریف همچنین اختلاف ترامپ با برخی مشاوران جنگ‌طلبش برای شروع مقابله نظامی با ایران را در این گفت‌وگوها هدف گرفت؛ «من فکر نمی‌کنم که ترامپ جنگ بخواهد. اما معتقدم افرادی در اطراف او هستند که (این مسئله) برایشان مهم نیست. اما فکر نمی‌کنم که آنها موفق باشند چون احتیاط حاکم خواهد بود.»
در این سفر‌، احتمال ملاقات رند پال، سناتور جمهوریخواه آمریکایی به‌عنوان واسطه ترامپ با ظریف مطرح شد که وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد به‌عنوان واسطه با کسی ملاقات نمی‌کند. او البته احتمال ملاقات با اعضای کنگره را در جایگاه حقوقی خودشان، رد نکرد.