رانندگان با اثر انگشت وارد سامانه شوند

فرزانه سادات ابوالقاسمی/وکیل پایه یک دادگستری

تمامی شهروندان با مشکلات شیوه‌های سنتی جابه‌جایی مسافر آشنا هستند و به همین دلیل از اواخر سال1393 کسب و کار جدیدی با نام تاکسی‌یاب در ایران راه‌اندازی شد و اپلیکیشن آن در اختیار شهروندان قرار گرفت. در مدت زمانی بسیار کوتاه پس از راه‌اندازی نخستین شرکت ارائه خدمات تاکسی اینترنتی (تاکسی‌یاب)، تعدادشان افزایش یافت و اقبال شدید شهروندان به استفاده از این اپلیکیشن‌ها، پای شرکت‌های خارجی از جمله کشور روسیه را هم به این بازار باز کرد. مشکل فعالیت چنین شرکت‌هایی اینجاست که با وجود اینکه روزانه حدود یک میلیون مسافر را در تهران جابه‌جا می‌کنند اما کمتر مسئولیتی در قبال مسافر و راننده به‌عهده می‌گیرند و این موضوع را در بخش قوانین و مقررات خود نیز گوشزد می‌کنند. تا‌کنون نیز متولی خاصی برای نظارت بر فعالیت این شرکت‌ها تعیین نشده و هنوز مقررات خاصی برای حفظ حقوق مسافران و رانندگان تدوین و ابلاغ نشده و این خلأ قانونی مشکلات و معضلات عدیده‌ای را ایجاد کرده است.
با مروری بر صفحه حوادث روزنامه‌ها و حتی مصاحبه‌های مدیران شرکت‌های تاکسی‌یاب ملاحظه می‌شود که در بعضی موارد راننده از مشخصات واقعی خود استفاده نمی‌کند و با مشخصات هویتی فرد دیگری اقدام به ثبت‌نام می‌کند یا راننده از تلفن همراه فرد دیگری که ثبت‌نام کرده، استفاده می‌کند. از سوی دیگر مشخصات و شماره تلفن مسافر در زمان اعلام درخواست سفر در اختیار رانندگان قرار می‌گیرد که این مسئله برای بسیاری از کاربران به‌ویژه بانوان دردسرساز شده و گاهی برای آنها مزاحمت‌های آزاردهنده‌ای را در پی دارد. هراس از دسترسی دیگر افراد به مشخصات سفرها نیز یکی از مشکلات کاربران تاکسی‌های آنلاین است. بنا بر اخبار منتشر شده در فروردین 1398 بعضی از مشخصات سفر و شناسه‌های هویتی (ID) تعداد نامشخص کاربران ایرانی یکی از تاکسی‌های آنلاین آسیب‌پذیر و قابل مشاهده بوده و این آسیب‌پذیری برای دست‌کم 3روز وجود داشت. این شناسه‌ها شامل اطلاعاتی مانند نام و نام‌خانوادگی، کد ملی 10 رقمی و شماره موبایل کاربران بود و با توجه به اهمیت موضوع مورد تأیید و واکنش وزیر ارتباطات نیز قرار گرفت. در چنین شرایطی باید راهکارهای قانونی اتخاذ شود تا با نظارت بر فعالیت رانندگان و کنترل این اپلیکیشن‌ها در مسیر درست، اعتماد و اطمینان خانواده‌ها حاصل شود.
بهترین راهکارهای قانونی برای رفع چنین مشکلاتی این است که در اپلیکیشن تاکسی‌های اینترنتی قسمتی طراحی شود تا راننده در زمان هربار آنلاین شدن با استفاده از راهکارهای علمی همانند تشخیص چهره یا اثر انگشت توسط سامانه مورد شناسایی قرار گیرد. از سوی دیگر این امکان ایجاد شود تا از طریق پنهان کردن شماره تماس مسافر و راننده، مسافر و راننده به‌صورت نوشتاری یا صوتی در بستر اینترنت و در درگاه اپلیکیشن تاکسی‌یاب فقط تا پایان سفر با یکدیگر تماس و مذاکره داشته باشند.در مجموع باید نحوه گزینش رانندگان این شرکت‌ها به شیوه نظام‌مند باشد تا درصورت بروز مشکل بتوان آن را هدفمند حل و فصل کرد.
اینکه تاکسی‌های اینترنتی از سوی شرکت‌های بیمه به‌عنوان تاکسی تلقی نمی‌شوند و بیمه‌نامه به‌عنوان اتومبیل شخصی است یک ضعف محسوب می‌شود. در حالی‌که سقف پرداخت خسارت بیمه‌ای برای تاکسی و اتومبیل شخصی متفاوت است و در صورت بروز هرگونه حادثه ناگوار برای مسافران و حتی رانندگان، آنها دچار مشکلات عدیده بابت خسارات بدنی می‌شوند. بنابراین لازم است تا سازمان‌ها و نهادهای دخیل از قبیل وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیروی‌انتظامی، پلیس راهنمایی و رانندگی، سازمان تاکسیرانی و بیمه مرکزی در خصوص وضع قوانین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات تاکسی اینترنتی مجدانه وارد عمل شوند و نسبت به تدوین ضوابط و مقررات هرچه سریع‌تر اقدام کنند.