مردم و مسئولان در یک صف

30سال پس از ترور امامان جمعه تبریز و کرمانشاه در محراب نماز، که مبنای تصمیمی برای نرده‌کشی بین مردم و مسئولان شده بود، ائمه جمعه شهرهای بزرگ خواهان برداشتن حفاظ‌های میان مسئولان و مردم هستند. تهدیدها سال‌هاست برطرف شده و حفاظت‌های ورودی نمازجمعه، امنیت را برای در کنار هم قرار گرفتن مردم و مسئولان پای خطبه‌های نمازجمعه برقرار ساخته‌اند. امامان جمعه تبریز، گرگان، اهواز، اصفهان، قم و مشهد تصمیم به این کار گرفته و برخی هم آن را اجرا کرده‌اند. در عین حال برای فراگیر شدنش، تریبون‌های نمازجمعه در انتظار یک دستورالعمل جدید از سوی نهادهای تأمینی و امنیتی هستند.

نرده‌ها از کجا به نمازجمعه‌ها آمدند؟

نرده‌های محافظ در همان سال‌های ابتدایی دهه60 به نمازهای جمعه راه یافتند. نگرانی از تکرار ترورهای انتحاری منافقین که قبل‌تر درباره شهیدان آیت‌الله مدنی و آیت‌الله اشرفی اصفهانی در سال‌های 60 و 61 رخ داده بود، مسئولان امنیتی وقت را وادار به استقرار داربست‌های ساختمانی و نرده‌های جداکننده میان صفوف مردم و مسئولان در نمازجمعه کرد و این به یک رویه در 35سال گذشته تبدیل شد. (آیت‌الله مدنی در شهریور1360 بعد از اتمام نمازجمعه مشغول سخنرانی بود که شخص ناشناسی به‌منظور پرسش، به طرف آیت‌الله مدنی رفته، درحالی‌که تظاهر به در آغوش گرفتن ایشان می‌نماید، نارنجک خودش را منفجر می‌کند؛ شهید مدنی روی زمین می‌افتد و چندین نفر هم مجروح می‌شوند. ضارب نیز متلاشی می‌شود. آیت‌الله اشرفی اصفهانی نیز یک سال بعد در مهرماه۱۳۶۱ درحالی‌که برای اقامه نمازجمعه آماده می‌شد در کرمانشاه با نارنجکی که عوامل منافقین منفجر کردند به شهادت رسید) این مسیر شاید با کاهش نگرانی‌های امنیتی راه بازگشت را طی می‌کند. چنانچه علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی آذرماه امسال در سخنانی گفته بود کشور دارای امنیت است، مسئولان هم امنیت دارند و بساط محافظان شخصی هم باید جمع شود. این سخنان مبنایی شد تا در برخی استان‌ها ائمه جمعه بساط نرده‌هایی را که سال‌ها پیش برای حفاظت از جان مسئولان و ائمه جمعه گذاشته شده بود، برچینند.

ائمه جمعه محافظ دارند؟

سیدرضا تقوی، عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه با بیان اینکه هم‌اکنون 800نفر از 900 امام جمعه ما اصلا محافظ و نگهبان ندارند و در جامعه و بین مردم هستند به همشهری می‌گوید: ائمه جمعه ما خودشان بدون محافظت و مراقبتی امورات روزانه‌شان ازجمله خریدهایشان را انجام می‌دهند ولی وقتی نمازجمعه تشکیل می‌شود، حساب و کتابی دارد؛ مجموعه‌ای را جمع می‌کنیم و حتما باید امنیت نمازهای جمعه را حفظ کنیم. تقوی درباره نهاد مرجع تصمیم‌گیر در سطح حفاظت نمازهای جمعه و برداشتن نرده‌های میان مردم و مسئولان تصریح کرد: دستگاه‌های امنیتی مسئول این کار هستند، حالا می‌تواند شورای تأمین استان باشد یا شورای امنیت. دستگاه‌های امنیتی باید نظر بدهند که حفاظ بین مردم و مسئولان همچنان باشد یا برداشته شود.

کدام استان‌ها نرده را برچیدند؟

ماجرا از اوایل بهمن‌ماه و با دستور حجت‌الاسلام آل‌هاشم، امام جمعه تبریز برای برداشتن نرده‌های میان مردم و مسئولان کلید خورد. او گفته بود «در یک مقطع زمانی به‌دلیل مشکلات امنیتی که در کشور وجود داشت، نیاز بود که نرده‌ای میان مردم و مسئولان باشد و الحمدلله امروز این مشکلات وجود ندارد.» پس از آن به دستور علیرضا رزم حسینی، استاندار کرمان نرده‌های بین مردم و مسئولان در نمازجمعه کرمان برداشته شد. در ادامه این حرکت حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر، امام جمعه موقت اصفهان نیز با بیان اینکه لازم نیست بین مردم و ائمه جمعه نرده‌ باشد، گفت: «وجود مانع بین مردم و مسئولان هیچ اثری ندارد جز توهم و تصور اینکه مسئولان «از ما بهتران» هستند.» گام بعدی را استاندار خراسان رضوی برداشت. علیرضا رشیدیان در یک نشست خبری در مشهد اعلام کرد که «مقرر شده شورای تأمین در مورد برداشته‌شدن نرده‌های بین مردم و مسئولان در نمازجمعه مشهدمقدس تصمیم‌گیری کند.» آیت‌الله احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد با استقبال از این موضوع خواستار برداشتن نرده‌های حائل میان مسئولان و مردم در صف‌های نمازجمعه شده بود. آیت‌الله محسن حیدری، امام جمعه موقت اهواز نیز در ادامه این موج با بیان اینکه وجود حائل میان مردم و مسئولان معنایی ندارد به خبرگزاری فارس اعلام کرد: «درصورتی‌که مسئولان امنیتی در اهواز تشخیص بدهند، قطعا این نرده‌ها در مصلای اهواز نیز برداشته خواهد شد.» با این حال بودند ائمه جمعه‌ای که از سال‌ها قبل همین رویه را در نمازهای جمعه پیاده کرده بودند. خبرگزاری تسنیم در میانه موضوع برداشتن نرده‌ها در نمازجمعه‌ها گزارش داد: «آیت‌‌الله میرعمادی، نماینده ولی فقیه در استان لرستان و امام جمعه خرم آباد از روز نخست آمدن به لرستان در سال۱۳۸۷ نرده‌های حائل بین مردم و مسئولان در نمازجمعه را نپذیرفت و بدون هیچ حائلی مردم و مسئولان کنار هم نماز را اقامه می‌کنند.» آیت‌الله مدنی، آیت‌الله قاضی طباطبایی، آیت‌الله صدوقی، آیت‌الله دستغیب و آیت‌الله اشرفی اصفهانی 5شهید محراب انقلاب در فاصله سال‌های 58 تا 61 بودند. 2نفر از آنان در همان جایگاه اقامه نماز روز جمعه به شهادت رسیدند و از آن پس نمازجمعه شهرهای مهم از سوی نهادهای انتظامی و امنیتی مراقبت شدند.

دیدگاه

برداشتن نرده‌ها، نماد خانه‌تکانی در سیاست‌ها باشد

آیت‌الله هاشم هاشم‌زاده هریسی، نماینده مردم آذربایجان شرقی در خبرگان درباره برداشتن نرده‌های بین مردم و مسئولان در نمازجمعه‌های تبریز و استقبال از آن از سوی برخی چهره‌های روحانی به همشهری گفت: اینکه روند برداشتن حفاظ میان مردم و مسئولان در نمازهای جمعه براساس تصمیم نهادهای مسئول به کجا خواهد رسید مشخص نیست ولی ما مشکلاتی داریم و برای رفع آنها به یک تحول سراسری نیاز داریم. به‌خصوص در آستانه عید هستیم و رسم ایرانیان است که خانه‌تکانی کنند و شست‌وشو بدهند و غبارروبی کنند. این باید در همه مسائل ما جریان پیدا کند. ما نیاز به خانه‌تکانی در ادارات، عملکردها، مدیریت‌ها، طرز تفکرها، ارتباطات با یکدیگر، نمازهای جمعه و جناح‌بندی‌های سیاسی داریم که نظام و اخلاق را به افول برده است. آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی با بیان اینکه مردم نیاز به احساس درک مشکلات‌شان از سوی مسئولان دارند، تصریح کرد: مردم باید احساس کنند که صدایشان شنیده می‌شود و این باید از همه تریبون‌ها ازجمله تریبون نمازجمعه اتفاق بیفتد. برداشتن نرده‌‌ها در نمازهای جمعه نماد خانه‌تکانی است و تاحدودی موجب نزدیک‌تر شدن روحانیت و مسئولان به مردم می‌شود. حائل‌ها باید برداشته شود اما خانه‌تکانی تحول معنوی می‌خواهد. اگر این تحول به سمت تحول واقعی در سیاست‌ها و مدیریت‌ها و در برخورد با مردم بینجامد، نتیجه مطلوبی در پی خواهد داشت.

مکث

روایتی از حضور شهید رجایی در صفوف نماز بین مردم

محمد سلامتی، وزیر کشاورزی دولت شهید رجایی در گفت‌وگویی که با سایت جماران داشته است به روایتی از حضور شهید رجایی بین مردم در صفوف نماز اشاره کرده و گفته است: «در مقطعی برای سفرهای استانی به سیستان و بلوچستان رفتیم. سرظهر و موقع نماز بود که رسیدیم. شهید رجایی گفت: برویم مسجد نماز جماعت بخوانیم و پس از آن به استانداری و جاهای دیگر برویم. به مسجد رفتیم و در صف‌های سوم و چهارم ایستادیم، شهید رجایی صف جلوی من بود، من هم پشت‌سر ایشان، اعضای کابینه هم بین صف‌های دیگر بودند. یک پاسبان دَم دَر ایستاده بود، یک نفر از مردم عادی که پهلوی من نشسته بود از من پرسید: کسی آمده؟ گفتم: چطور؟ گفت: پاسبان اینجاست! گفتم آره. همین شخص که صف جلوی شماست آقای رجایی نخست‌وزیر است. کسی که کنار من نشسته بود به آن مرد گفت، خود ایشان هم وزیر کشاورزی هستند. دستش رفت بالا و گفت خدا را شکر اینها که از خودمان هستند. مردم می‌گفتند اصلا سابقه نداشته که مقام مسئولی این چنین خاکی در میان مردم حاضر شود.»