راه نجات کشاورزی فارس از گلخانه‌ها می‌گذرد

بیش از یک دهه خشکسالی، تبعات محسوسی بر ابعاد مختلف زندگی مردم در نقاط مختلف ایران، به‌ویژه استان فارس داشته است. در این بین، کشاورزان به شکلی مستقیم با مشکلات و عوارض خشکسالی دست و پنجه نرم کرده‌اند. 

به گزارش ایسنا، تا پیش از وقوع خشکسالی و تداوم آن طی یک دهه اخیر، نزدیک به 40 درصد اشتغال مستقیم در استان فارس به بخش کشاورزی وابسته بود، اما بر اساس آخرین آمارهای ارائه‌شده، این میزان تا حدود 30 درصد کاهش یافته است، اگرچه هنوز هم کشاورزی و مشاغل مرتبط با این بخش 50 درصد فضای کسب و کار مستقیم و غیرمستقیم فارس را در بر می‌گیرد. 

خشکسالی قطعا مهم‌ترین تهدید‌کننده حیات کشاورزی استان فارس به شمار می‌رود؛ تهدیدی که همچنان ادامه دارد و با وجود بهبود نسبی بارندگی در فصل زراعی گذشته، به دلیل از بین رفتن بخش مهمی از منابع آب زیرزمینی و خشکیدن دریاچه‌ها و تالاب‌های بزرگ فارس، تداوم دارد. 


نقش فارس در اهمیت غذایی کشور

استان فارس طبق آخرین آمارها همچنان 10 درصد از کل محصولات کشاورزی اعم از گوشت، میوه، تره‌بار و حبوبات را تامین می‌کند. به مفهومی، 10 درصد امنیت غذایی کشور در گرو تداوم رونق در بخش کشاورزی فارس است، در حالی که اکثر دشت‌های این استان در شرایط ناپایدار قرار دارند و ادامه روند کنونی آینده کشاورزی این مرز و بوم را دچار تنش بیشتری خواهد کرد. 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در این خصوص گفت: توسعه کشت‌های گلخانه‌ای مهم‌ترین راه نجات کشاورزی استان در شرایط فعلی است؛ موضوعی که در قالب برنامه ده‌ساله و تا پایان برنامه هفتم توسعه باید به 48 هزار هکتار افزایش یابد و فارس در این بین، با ایجاد 7 هزار هکتار گلخانه، در صدر جدول قرار گرفته است. 

«حسین پژمان» با بیان این‌که گلخانه یک صنعت زودبازده است که در شرایط فعلی علاوه بر تامین نیاز غذایی داخل کشور، زمینه صادرات غیرنفتی و خروج از درآمد تک‌محصولی را نیز فراهم می‌کند کشت در محیط‌های کنترل‌شده را راهکار سازگاری با شرایط اقلیمی دانست و افزود: هر یک درجه افزایش دما 10 درصد کاهش تولید به دنبال دارد و با توجه به این‌که در سنوات اخیر میانگین دمای استان فارس بین 3/1 تا 5/1 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده است، در گلخانه می‌توان با کنترل شرایط اقلیمی از جمله دما و رطوبت، بدون نیاز به افزایش سطح زیر کشت به تولید مطلوب دست یافت. 

وی استفاده بهینه از آب و خاک به عنوان منابع پایه تولید و دست‌یابی به کشاورزی پایدار را از اهداف کشت در محیط‌های کنترل شده برشمرد و افزود: میزان محصول تولیدی در گلخانه به ازای هر متر مکعب آب چندین برابر فضای باز است. در حال حاضر، عملکرد تولید خیار و گوجه‌فرنگی در گلخانه، به ترتیب، 170 و 220 تن در هکتار و در شرایط هوای آزاد در استان فارس میانگین تولید خیار 25 تن و گوجه‌فرنگی 50 تن است. 


دلایل کاهش بهره‌وری کشاورزی

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس تصریح کرد: کشاورزی سنتی، افزایش عمق چاه‌ها و کاهش میزان بارندگی باعث کاهش بهره‌وری منابع پایه تولید استان شده است، به شکلی که برخی از خاک‌ها حاصلخیزی خود را از دست داده‌اند که این مشکل با کاشت در شرایط گلخانه و استفاده از فناوری کشت هیدروپونیک و هیدروکالچر قابل‌حل است. 

پژمان با اشاره به آلاینده‌های موجود در فضای آزاد و خاک گفت: کشت در گلخانه امکان مدیریت انواع آلاینده‌ها از جمله فلزات سنگین، نیترات و باقی‌مانده سموم در محصولات کشاورزی را فراهم ساخته است و علاوه بر آن، با ایجاد زمینه استفاده بهینه از نهاده‌ها تولید محصول گواهی‌شده را به دنبال خواهد داشت. 

به گفته این کارشناس، با توجه به سبد غذایی مردم، تقاضا برای برخی از محصولات در چهارفصل در بازار وجود دارد که با توسعه کشت در محیط‌های کنترل‌شده امکان تامین نیاز جامعه در تمام فصول و تنظیم بازار فراهم 
می‌شود. 


اشتغال‌زایی در گلخانه

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس اشتغال‌زایی را از دیگر محاسن کشت در محیط‌های کنترل‌شده دانست و افزود: در نتیجه، تشکیل زنجیره تولید محصولات گلخانه‌ای در همه مراحل از جمله احداث سازه، تامین نهاده‌های مورد نیاز به‌خصوص بذر، کود و سموم شیمیایی، نهاده‌ها و عوامل کنترل بیولوژیک، بسته‌بندی و برندسازی و بازاررسانی شرایط مناسب برای اشتغال جوانان تحصیل‌کرده فراهم می‌شود و زمینه جذب سرمایه‌گذار نیز ایجاد می‌شود.  

«حسین پژمان» با اشاره به این‌که ضعف فارس در گلخانه علم و فناوری است افزود: ممکن است سواد گلخانه‌ای وجود داشته باشد، ولی مهارت‌های لازم وجود ندارد. از این رو تربیت نیروهای متخصص در سطوح مربی، مدرس ارشد، کارشناس و تکنیسین گلخانه و کارگران ماهر و کارآزموده در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

هم‌اینک مساحت گلخانه‌های استان فارس 565 هکتار است، اما با توجه به وسعت کشاورزی در این استان باید گسترش یابد و سهم بیشتری را از کل تولیدات به خود اختصاص دهد و این مهم حاصل نمی‌شود مگر با افزایش مشارکت کشاورزان و فعالان این بخش مهم از اقتصاد.