غربت ناتمام «آذریزدی»

  هفته ادبیات کودک و نوجوان و سالروز درگذشت «مهدی آذریزدی» امسال در حالی دهمین سال را پشت سر گذاشت که باز هم، خالق «قصه‌های خوب، برای بچه‌های خوب» سهم ناچیزی از برنامه‌های نمایشی داشت.

به گزارش مهر، مهدی آذریزدی، مردی گوشه‌نشین بود با دغدغه کتاب و مطالعه به‌ویژه برای کودکان. او به سختی در انظار عمومی و مراسم‌ها شرکت می‌کرد و به قول خودش، گوشه‌ای خلوت و کتاب خواندن را در دنیا از هر کاری بیشتر دوست می‌داشت.
این مرد بزرگ بعد از مرگ نیز در گوشه‌ای دنج آرمیده و نام و نشان چندانی ندارد، نشانی که حداقل در خور نامی‌ترین اثرش، «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» باشد.


سهم آذریزدی از هفته ادبیات کودک و نوجوان 

از زمان فوت مهدی آذریزدی و به همین مناسبت، ۱۸ تا ۲۴ تیرماه را به نام هفته ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری کرده‌اند اما امسال سهم آذریزدی از برنامه‌های این هفته بسیار ناچیز بود؛ سهمی به اندازه برپایی یک نمایشگاه در کنار مدفن پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران.
پرسشی از دست‌اندرکاران برگزاری این نمایشگاه در مورد عدم رسیدگی به آرامگاه آذریزدی و پاسخی که در این زمینه دریافت شد، ما را به سمت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد هدایت کرد؛ مرکزی که حالا دیگر برایمان مسجل شده اگر نهاد یا ارگانی کاری برای معرفی آثار، شخصیت و اندیشه‌های آذر کرده باشد، همین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد است.


ذات برنامه‌های کانون، نمایشی نیست

«سید محمدحسین پیغمبری»، مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد در پاسخ به این پرسش‌که رسالت کانون در مقابل پدر ادبیات کودک و نوجوان چیست، می‌گوید: جامعه هدف کانون، کودکان و نوجوانان هستند و مأموریت اصلی ما پرورش فکری و اندیشه‌ای در حوزه کودک و نوجوان است و ما در هر فعالیت اجتماعی خود، باید به این جامعه هدف توجه کنیم.

وی می‌افزاید: اگر امروز برنامه‌های روز ادبیات کودک و نوجوان برگزار می‌شود، فعالیت‌های بیرونی جزو مأموریت‌های ذاتی کانون نیست، بلکه فعالیت ما این است که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به‌ویژه آذریزدی با نگاه پرورشی و فرآیندی، کودکان و نوجوانانمان را با این مقوله آشنا کنیم.


معرفی آثار و اندیشه‌های آذریزدی 

پیغمبری عنوان می‌کند: شناخت آثار، شخصیت و اندیشه‌های آذریزدی جزو کارهای پرورشی ما برای کودکان 4 ساله تا جوانان ۱۸ ساله است و کانون در قالب فعالیت‌های ۴۲ گانه و کارگاه‌های مختلف و ویژه‌برنامه‌های متنوع، این شناخت را رقم می‌زند.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاکید می‌کند: فعالیت‌های ما نمایش بیرونی ندارد و این اصلاً جزو مأموریت‌ها و کارهای ذاتی کانون نیست که برای «آذر» ویژه برنامه برگزار کند، آرامگاه بسازد یا هر اقدامی غیر از آنچه که اکنون دارد انجام می‌شود، انجام دهد. ما می‌توانیم در این نمایش‌های عمومی مشارکت داشته باشیم، ولی به شرط رعایت ضوابط کانون و بعضاً از کانون در این برنامه‌های بیرونی خواسته می‌شود که فعالیت‌هایش جنبه آموزشی داشته باشند یا سرگرم کنندگی. این‌که ما ایستگاه نقاشی داشته باشیم و بچه‌هایی که هیچ فعالیت پرورشی از قبل روی آنها انجام نشده، بیایند در این ایستگاه‌ها نقاشی بکشند، فقط می‌تواند جنبه سرگرم کنندگی و نمایشی داشته باشد. وی خاطرنشان می‌کند: ما در مراکز خود و حتی مراکز سیار که در روستاها فعالیت می‌کنند با بچه‌ها به وسیله کتاب، فعالیت پرورشی خود را آغاز می‌کنیم، با مطالعه کتاب، کودکان و نوجوانان پایگاه فکری و اندیشه‌ای پیدا می‌کنند و بر مبنای این فکر و اندیشه، به آنها می‌گوییم که حالا بیایید دست به خلق اثر نقاشی، ادبی، فرهنگی یا هنری بزنید. اگر آن پایگاه اندیشه‌ای وجود نداشته باشد، نقاشی تنها جنبه سرگرمی پیدا می‌کند.


عده‌ای شناخت دقیقی از مأموریت‌های کانون ندارند

پیغمبری می‌افزاید: بهزیستی، آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرکدام در مقابل کودکان نقش‌ها و وظایفی دارند؛ نگهداری، آموزش و پرورش کودکان بر عهده بهزیستی و اداره آموزش و پرورش است که آنها این مسئولیت خود را به خوبی انجام داده‌اند و مدیران این حوزه‌ها توانمند عمل کرده‌اند، اما کانون همانگونه که از نامش پیداست، بر مبنای خلاقیت در راستای پرورش عمل می‌کند. مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد در مورد برخی برنامه‌هایی که در کانون با محوریت آذریزدی اجرا می‌شود، می‌گوید: ۱۰ سال پیش وقتی آذریزدی زنده بود، بچه‌های کانون از کانون تا خانه او رفتند و ساعتی را پای حرف‌های پیر قصه‌گو نشستند.  امسال می‌خواهیم این حرکت را تکرار کنیم اما این بار از آرامگاه تا خانه آذر برویم و ببینیم که در این ۱۰ سال چه اتفاقی برای آرامگاه و خانه او افتاده است.


انداختن توپ ساخت آرامگاه در زمین کانون 

وی اضافه می‌کند: البته آذر هنوز در غربت است و متأسفانه گاهی این توقع وجود دارد که ما آرامگاه بسازیم که به نظرم انداخت این توپ در زمین کانون فرافکنی است. این وظیفه ما نیست زیرا کانون شرح وظایف و مأموریتی مشخص دارد.

پیغمبری ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین پاسداشت برای آذر حتی در مقبره‌سازی برای او این است که هدفش محقق شود و مهم‌ترین هدف آذر این بود که بچه‌ها کتابخوان شوند. وی یادآور می‌شود: در طول ۱۰ سال گذشته همه نهادها تلاش کردند برای آذر کاری انجام دهند اما هیچیک از این اقدامات کمک نکرد که او از مهجوریت خارج شود، اما کانون در طول این ۱۰ سال مناسب‌ترین و فرایندمحورترین برنامه‌ها را داشته چون ما نمایشی کار نکردیم و در دل مراکز خود، قصه‌های آذر را ترویج می‌کردیم؛ چیزی که دغدغه آذر بود. وی ادامه می‌دهد: ما حتی در زمینه چاپ آثار آذر هم نمی‌توانیم مستقیم وارد عمل شویم. مأموریت‌های ما متفاوت است و اصلی‌ترین آن معرفی شخصیت و آثار این نویسنده است اما حرکت‌هایی که جنبه نمایشگاهی و عینی و بیرونی دارد را ستایش می‌کنیم. معتقدیم ما به عنوان کانون اگر سرمایه‌ای هم داریم باید به دل کانون بیاوریم و برای کودکان هزینه کنیم.


 کتابخوان کردن بچه‌ها؛ دغدغه همیشگی

«محمدرضا آخوندی»، معاون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد نیز در مورد آذریزدی و هفته ادبیات کودک و نوجوان می‌گوید: مهدی آذریزدی به عنوان پدر ادبیات نوین کودک و نوجوان، دغدغه اصلی‌اش خوب بودن و خوب ماندن بچه‌ها بود و همه تلاش خود را به کار بست که با بازنویسی و ساده‌نویسی ادبیات کهن، این خوبی را به بچه‌ها منتقل کند.

 وی می‌افزاید: کانون در راستای شرح وظایف و فعالیت‌های ۴۲ گانه‌ای که دارد، با محوریت برنامه‌های خلاقیت‌محور تلاش می‌کند فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در وهله اول بین بچه‌ها ترویج و مطالعه را لذت‌بخش کند، زیرا دغدغه همیشگی آذریزدی این بود که همه بچه‌ها را کتابخوان ببیند.

آخوندی ادامه می‌دهد: شاید وجه تمایز این نویسنده با دیگر نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان سادگی، صراحت و صمیمیتی بود که هم در شخصیت و هم در آثارش وجود داشت. او در واقع سرمایه معنوی ادبیات کودک و نوجوان ایران به شمار می‌رود و مأموریت کانون این است که هم در معرفی و هم در بزرگداشت او اقدام کند. بزرگ‌ترین بزرگداشت برای یک هنرمند یا یک نویسنده، معرفی و ترویج آثار آن نویسنده است، نه صرفاً برگزاری برنامه‌های تبلیغاتی که بیشتر جنبه شعاری دارد.


سالی که به نام آذریزدی نامگذاری شد

وی اظهار می‌کند: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد، امسال را به نام سال آذریزدی نامگذاری کرده و برنامه‌های آن نیز از ۱۸ تیر کلید خورد و تا پایان سال برنامه‌هایی با محوریت شخصیت و آثار او اجرا می‌شود.

آخوندی عنوان می‌کند: معرفی کتاب، معرفی شخصیت، نمایش خلاق، نشریه‌نگاری، قصه‌گویی براساس کتاب قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و همچنین راه‌اندازی کاروان کتاب‌های خوب برای بچه‌های خوب به تاسی از کتاب آذر از طریق کتابخانه‌های سیار کانون در روستاهای شهرستان‌های یزد و اشکذر، بافق، خاتم و مهریز در طول تابستان ۹۸، پویش فصل گرم کتاب با محوریت معرفی آثار آذریزدی با هدف ترویج کتاب و کتابخوانی و لذت بخشیدن به این فعالیت برای بچه‌ها از جمله این برنامه هاست.

وی ادامه می‌دهد: برنامه‌های دیگری نیز این هفته به عنوان هفته ادبیات کودک و نوجوان برگزار شد که تا پایان سال ادامه می‌یابد. از آن جمله می‌توان به بحث یادمان آذر با عنوان عصر شعر و داستان، نشست‌های تخصصی هر فصل یک بار با عنوان از خاطره تا داستان، بازنویسی متون ادبی، ادبیات عرفانی برای کودک، چیستی و چرایی داستان برای کودک که در مراکز استان برگزار می‌شود، اشاره کرد.
آخوندی یادآور می‌شود: برنامه‌های هنری نظیر تولید نمایش عروسکی و تصویرگری شخصیت‌های شاخص داستان‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب آذریزدی، همایش آذرشناسی در دو قالب مقاله و پژوهش با محوریت آثار آذر نیز برگزار می‌شود. 


   کانون خود را وامدار تلاش آذریزدی می‌داند

«محمدرضا آخوندی»، معاون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد می‌گوید: کانون و دستگاه‌هایی که دغدغه کار کودک و نوجوان دارند، به نوعی خود را وامدار تلاش آذریزدی می‌دانند زیرا در برهه‌ای که هیچ سازمان و تشکیلاتی دغدغه و درد ادبیات کودک نداشت، آذریزدی یک تنه با وقف عمر و زندگی خویش، نسل‌های متعدد کودک و نوجوان را بیمه کرد و تأثیر آثار آذر را امروز در شخصیت‌های مفید و سازنده‌ای می‌بینیم. تا جایی که رهبری به صراحت اشاره کردند که در مقطعی کتاب‌های آذریزدی خلأ تربیتی نسل کودک و نوجوان را یک‌تنه پر کرد و دینی که آذر بر گردن ادبیات کودک و نوجوان دارد بیش از آن است که اکنون دارد به آن پرداخته می‌شود.

آخوندی خاطرنشان می‌کند: کانون به عنوان یگانه دستگاه متخصص و متعهد در حوزه ادبیات کودک و نوجوان خود را موظف می‌داند که در راستای دغدغه و آرمان آذریزدی که خوب ماندن بچه‌ها با انجام برنامه‌های متنوع و خلاقیت‌محوری که در مأموریت کانون وجود دارد، تلاش کند. 

در ارادت آذر به کانون همین بس که خانه‌ای که از سوی استانداری در زمان حیاتش به او اهدا شد را به رغم نداشتن تمکن مالی، به کانون اهدا کرد و اکنون مرکز شماره ۲ کانون یزد است.
جشنواره قصه‌گویی سال ۸۰ نیز با حضور آذریزدی برگزار شد و آذر پیامی به این جشنواره داد که بخشی از آن پیام این بود: «کانون یگانه دستگاهی است که می‌خواهد و می‌تواند آنچه را در شرح وظیفه سازمانی اش متصور است، متقن کند و پیش برود».