زنجان؛ پیشتار تولید صنایع دستی فلزی
معاون میراث فرهنگی استان: 6 هزار تولیدکننده در کارگاه‌های صنایع دستی زنجان فعالند
صنایع دستی به عنوان یک هنر و صنعت همواره در زمینه تولید و اشتغال کشور و استان زنجان نقش مهمی داشته است.
به گزارش مهر، مس، چاقو و ملیله استان زنجان به عنوان صنایع دستی اصیل و بی‌همتا در ایران دارای قابلیت صادراتی‌اند. صنایع دستی فلزی استان زنجان مصداق بارز اقتصاد منهای نفت است که می‌تواند در زمینه اقتصادی استان و کشور مؤثر واقع شود. در حال حاضر بازارهای مصرف محصولات صنعت هنر دستی فلزی زنجان در ایران و کشورهای مختلف جهان وجود دارد و باید همه مسئولان برای ارتقای این جایگاه اقدام کنند.
هویت تاریخی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با بیان این‌که در کل دنیا مشاغل خانگی و کارگاه‌های کوچک در تولید و میزان اشتغال‌زایی نقش عمده‌ای دارند، می‌گوید: فرق این حوزه با سایر بخش‌ها این است که اکثر تولیدات در حوزه صنعت به واسطه نوع تولید و نوع نیازشان در مواد اولیه‌شان به خارج از تولید جغرافیایی اثر وابسته‌اند در حالی که ماهیت صنایع دستی این است که معمولاً به واسطه تاریخی بودن و عمق تاریخی که دارد، مواد اولیه آن نیز از منطقه جغرافیایی تولید اثر به دست می‌آید و این یکی از خصوصیات عمده و برجسته صنایع دستی است.
یحیی رحمتی بیان می‌کند: همین امر باعث شده است در تکانه‌های اقتصادی و ناملایماتی که در این عرصه وجود دارد، صنایع دستی آسیب کمتری را به شرط اعمال مدیریت مطلوب در آن متحمل شوند. از طرفی، دیدگاه فرهنگی این حوزه یکی دیگر از محاسن بزرگ عرصه صنایع دستی به‌شمار می‌رود، چراکه صنایع دستی هویت تاریخی و هویت فرهنگی منطقه جغرافیایی تولید اثر را نمایش می‌دهد و در جایگاه یک سفیر فرهنگی نیز عمل می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: صنایع دستی فلزی این استان رتبه اول حجم تولید را در کشور دارند و سایر استان‌ها هنوز به این حجم از تولید در این عرصه دست نیافته‌اند.
مشکلات تولید
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با یادآوری این‌که پارسال فعالان صنایع دستی با مشکلاتی نظیر هزینه بالای تولید و تأمین دشوار مواد اولیه دست به گریبان بودند، می‌گوید: در این بخش لزوم حمایت دولت احساس می‌شود تا مواد اولیه بدون واسطه به دست صنعتگر برسد و هزینه تمام‌شده محصول نیز پایین بیاید.
رحمتی می‌افزاید: راه‌اندازی بازارچه‌های فصلی، برپایی نمایشگاه‌های ملی در تهران و مراکز استان‌های گردشگر‌پذیر و نیز راه‌اندازی بازار برای فروش این محصولات می‌تواند برگشت سرمایه را برای صنعتگران این عرصه به دنبال داشته باشد.
وی یادآور می‌شود: استفاده از توان کشورهای منطقه و کشورهایی را که به عنوان هدف بازار صنایع دستی در دنیا شناخته می‌شوند نیز نباید فراموش کنیم. مهم‌تر از همه این‌که اهتمام به همه این موارد باعث می‌شود که هم رونق تولید را داشته باشیم و هم ترغیبی برای مردم شود تا صنایع دستی را در سبد خرید و مصرف خانواده خود قرار دهند.
برخورد سلیقه‌ای
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در پاسخ به این سوال که آیا بسترها برای توسعه صنایع دستی در استان زنجان فراهم است یا نه، می‌گوید: خوشبختانه بعضی از این بسترها از جمله این‌که در استان از وجود صنعتگران مجرب در این عرصه برخورداریم، فراهم شده است در حالی که برخی از بسترها نیز از جمله تسهیل و روان‌سازی حوزه بازار باید فراهم شود.
رحمتی با بیان این‌که متأسفانه صنایع دستی در برهه کنونی از برخورد سلیقه‌ای با قوانینی که با این حوزه در ارتباط است رنج می‌برد، می‌افزاید: در بعضی از قوانین جاری به دلیل برداشت شخصی افراد با مشکل مواجه می‌شویم. یکی از آن قوانین، ممنوعیت ساخت ابزارآلاتی مانند قمه و... است که در برخی مواقع تلقی شخصی افراد از این قانون ما را دچار مشکل می‌کند.
صنعت مستقل
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان نیز با بیان این‌که معتقد است صنایع دستی، صنعت اول استان زنجان به شمار می‌رود، می‌گوید: صنایع دستی در استان زنجان، صنعتی ریشه‌دار و قدیمی است.
الناز خدایی‌فرد با تأکید بر این‌که صنایع دستی در شهر زنجان مستقیماً مرتبط با معیشت و محل درآمد مردم است، خاطرنشان می‌کند: صنایع دستی در شهر زنجان همانند برخی صنایع دستی نیست که در جوار سایر فعالیت‌ها انجام شود، بلکه صنایع دستی در زنجان مختص و مستقل است.
وی چاقوسازی، مسگری و ملیله‌کاری را به عنوان شغل و حرفه صنعتکاران حوزه صنایع دستی می‌داند و ادامه می‌دهد: صنایع دستی در شهر زنجان به صورت مستقیم با زندگی مردم عجین شده و بخش مهمی از اقتصاد شهر زنجان در این حوزه است. این مسئول با بیان این‌که بیشترین میزان تولید صنایع دستی فلزی کشور در شهر زنجان است، می‌افزاید: توجه بیشتر به این حوزه از صنایع دستی می‌تواند در اقتصاد شهر و استان زنجان تحول ایجاد کند.
نوسانات بازار
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با تأکید بر لزوم رسیدن بازار صنایع دستی به ثبات بیان می‌کند: باید تلاش کنیم صنایع دستی فلزی استان زنجان تحت تأثیر نوسانات بازار قرار نگیرد، چون رابطه مستقیم با اشتغال و میزان تولید صنایع دستی فلزی دارد.
خدایی‌فرد با بیان این‌که صنایع دستی به عنوان یک بخش مهم در زمینه رونق تولید در استان زنجان می‌تواند مورد توجه جدی باشد، ادامه می‌دهد: حدود 6 هزار نفر در استان زنجان تولیدکننده کارگاهی صنایع دستی هستند.
مواد اولیه
به گفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، باید برای تهیه مواد اولیه حوزه صنایع دستی چاره‌ای اندیشیده شود و فرایندها توسط متولیان حوزه اقتصادی کشور به گونه‌ای باشد که در حوزه تهیه مواد اولیه مشکلی پیش نیاید و ثبات در بازار آن حاکم شود.
خدایی‌فرد با بیان این‌که در همه رشته‌های صنایع دستی با رشد قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته مواجهیم، می‌گوید: حدود 2 هزار مسگر زنجانی در ۸۰۰ کارگاه مشغول به فعالیتند. ۱۲۰۰ چاقوساز زنجانی نیز در ۷۰۰ کارگاه چاقوسازی فعالند. وی با بیان این‌که مس، ملیله و چاقوی زنجان مرغوب‌ترین و اصیل‌ترین صنایع فلزی‌اند و رقیبی برای این صنایع دستی در کشور نیست، می‌افزاید: ملیله زنجان اصیل‌ترین و مرغوب‌ترین ملیله بوده و دارای خلوص ۹۹ درصدی است.
این مسئول با بیان این‌که در کنار خلوص ۹۹ درصدی ملیله زنجان، ریزنقش بودن این صنعت دستی باعث متفاوت بودن و اصالت آن شده است، توضیح می‌دهد: ملیله زنجان ریزنقش است و هرجه ملیله ریزنقش‌تر باشد به همان میزان کیفیت و اصالتش نیز بیشتر است.
خدایی‌فرد با بیان این‌که مشخصه مس زنجان زیبایی چکش‌های این صنعت دستی است، یادآور می‌شود: همچنین کیفیت و تکنیک خاص ساخت مس زنجان باعث متمایز شدن این صنعت شده است تا مسی باکیفیت و بی‌رقیب به بازار عرضه شود.
نیاز به برنامه‌ریزی هدفمند
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز می‌گوید: صنایع دستی در استان زنجان به خصوص شهر زنجان در زمینه اشتغال و تحقق اهداف رونق تولید نقش مهمی دارد. ناصر فغفوری با بیان این‌که بخش قابل توجهی از اشتغال در استان زنجان در حوزه صنایع دستی است، می‌افزاید: با برنامه‌ریزی جامع و هدفمند می‌توان بخش مهمی از اهداف رونق تولید را در این بخش محقق کرد.
مشکل بیمه و تسهیلات بانکی
یک تولیدکننده صنایع دستی در استان زنجان وضعیت اشتغال‌زایی را در حوزه صنایع دستی به خصوص صنعت مس در زنجان رو به رشد عنوان می‌کند و می‌گوید: با وجود مشکلات در زمینه دریافت تسهیلات بانکی، خوشبختانه روند موجود در زمینه اشتغال صنعت مس رو به رشد است.
جبار نورسینا با بیان این‌که اکنون کارگاه‌های مسگری در شهر زنجان رشد پیدا کرده است، می‌افزاید: کارگاه‌های بزرگ و کوچک در شهر زنجان فعال است و به نوعی می‌توان گفت شاهد احیا و جهش حوزه صنعت مس در شهر زنجان هستیم. وی بر لزوم حمایت ارگان‌های مختلف از صنایع دستی و به خصوص صنعت مس تأکید می‌کند و ادامه می‌دهد: متأسفانه در زمینه دریافت تسهیلات بانکی با مشکلات بسیاری مواجهیم و تضمین‌ها و نرخ‌های بالای بانکی در روند فعالیت بخش صنایع دستی مانع ایجاد می‌کند.
این تولیدکننده تصریح می‌کند: در صورت بهبود بسترها و فرایندهای موجود در زمینه صنایع دستی، در آینده شاهد توسعه هرچه بیشتر حوزه صنایع دستی خواهیم بود. نورسینا با بیان این‌که فعالان صنایع دستی در زمینه بیمه با مشکل مواجهند و طی 4 سال اخیر نیز راهکار دقیق و واحدی برای بیمه صنایع دستی اتخاذ نشده است، می‌گوید: پرداخت حق بیمه‌های ۴۰۰ و ۵۰۰ هزار تومانی در حد توان فعالان صنایع دستی نیست و باید راهکار جدی و اساسی در این زمینه طراحی شود.
این هنرمند مسگر با تأکید بر این‌که توسعه هدفمند و ایجاد اشتغال پایدار در حوزه صنایع دستی نیازمند تعامل و همراهی همه ارگان‌های مرتبط با این حوزه است، می‌افزاید: در صورت بهبود بسترها و فرایندهای موجود در زمینه صنایع دستی، در آینده شاهد توسعه هرچه بیشتر حوزه صنایع دستی خواهیم بود.
