میراث
ناله‌های «نجیرم» را بشنوید
باستان‌شناسان بررسی بخش‌های تاریخی باقی‌مانده در سواحل خلیج فارس از جمله نجیرم را آغاز کرده‌اند تا جلو تخریب آنها را بگیرند
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی می‌گوید: این پژوهشکده هیچ اهرم اجرایی برای جلوگیری از ورود شرکت‌های پتروشیمی به محوطه‌های تاریخی در بوشهر مانند نجیرم ندارد. درواقع ما یک نهاد صرفا پژوهشی هستیم که اهرم اجرایی و قانونی برای جلوگیری از این نوع پروژه‌ها در اختیار نداریم.
به گزارش ایسنا، مدت زیادی نیست که درخواست‌ها و هشدارهای گاه و بیگاه دوستداران میراث فرهنگی برای جلوگیری از تخریب محوطه‌های تاریخی آغاز شده است؛ تخریبی که آخرین نشانه‌های تاریخی سواحل خلیج فارس را از سرزمین خورشید «بتانه» گرفته تا «نجیرم»، «دیر»، «بردستان»، «کنگ»، «گناوه» و «سیراف» نشانه گرفته‌اند.
این هشدارها را گویا فقط باستان‌شناسان جدی گرفته‌اند و بررسی بخش‌های باقی‌مانده در سواحل خلیج‌‌فارس را آغاز کرده‌اند تا با گزارش‌هایشان دست‌کم مستنداتی از این محوطه‌های تاریخی ثبت کنند.اما آن شرکت‌ها که به واسطه قرار گرفتنشان در رده ۶ شرکت‌ها ورودشان به حریم شهری ممنوع است، همچنان راه خود را پیش گرفته‌اند؛ راهی که این حس تملک در منطقه‌ای را که به آن وارد شده‌اند برای هر شرکت یا دستگاه یا حتی شخصی به وجود می‌آورد که به مرور روی یک نقطه مستقر می‌شوند و میراث فرهنگی برای هر کاری در این محوطه‌ها باید نخست به تملک آن نقطه فکر کند.
تنگنای مالی
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی می‌گوید: ما از نظر قانونی نمی‌توانیم به چنین تجاوزهایی به محوطه‌های تاریخی ورود کنیم. حفاظت و قوانین اجرایی برای جلوگیری از این کارها در حیطه کاری معاونت میراث فرهنگی و اداره کل محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی است، اما این پژوهشکده تاکنون همه نگرانی‌ها و مشکلات موجود خود را به این معاونت منعکس کرده است.
«روح‌الله شیرازی» با تاکید بر این‌که این محوطه‌ها به طور کامل کاوش نشده‌اند اظهار می‌کند: یکی از دغدغه‌هایم از ابتدای حضورم در پژوهشکده باستان‌شناسی فعــــــال کردن مطالعات مربوط به باستان‌شناسی خلیج فارس بود که از طریق بررسی‌های باستان‌شناسی و کاوش‌های مورد نیاز تاکنون کارهایی انجام شده است.
وی با اشاره به این‌که تاکنون با مسئولان چند استان ساحلی مانند هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان در این زمینه صحبت‌هایی شده است ادامه می‌دهد: فعلا برنامه‌ها به دلیل مسائل مالی و تنگناهای موجود متوقف مانده‌اند و نتوانسته‌ایم کارها را جلو ببریم، چون باید بخشی از برنامه‌ها با مشارکت استان‌ها انجام می‌شد، که امکان آن مهیا نشد.
شیرازی با تاکید بر این‌که پژوهشکده باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی مانند نجیرم که با مشکلات تعرض به محوطه‌ها مواجهند، هیچ اهرم اجرایی ندارد که بتواند به آنها ورود کند می‌گوید: ما صرفا یک نهاد پژوهشی هستیم و مطالعات مربوط به باستان‌شناسی را انجام می‌دهیم. بنابراین به آنها اعلام کرده‌ایم این ساخت‌وسازها در آینده مزاحم اقدامات پژوهشی و باستان‌شناسی ما خواهد بود و این کارها نباید در این محوطه‌ها رخ دهند، چون باستان‌شناسان ما از نظر دسترسی به منظر و محوطه‌ها و آثار موجود نیاز با مشکل مواجه می‌شود.
او تاکید می‌کند: زمانی‌که یک خانه یا شرکت روی محوطه‌ای تاریخی ساخته می‌شود، عملا مالکیتی شکل می‌گیرد که دیگر به‌راحتی نمی‌توانیم به آنها دسترسی داشته باشیم. بنابراین باید دسترسی همیشگی در محوطه‌ها که قصد مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناسی را در آنها داریم، وجود داشته باشد.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی یکی از مهم‌ترین مشکلات بعد از ورود دستگاه‌ها و اشخاص به این محوطه‌های تاریخی را آزادسازی آنها مطرح می‌کند، مانند وضعیت محوطه تاریخی «کوی کیوان» در شهرستان ازنا در استان لرستان که اکنون با مشکلات زیادی مواجهند و دسترسی باستان‌شناسان را برای مطالعات مورد نیاز بسیار سخت می‌کند.
پژوهشکده باستان‌شناسی نیز شاکی است
معاون پژوهشکده باستان‌شناسی نیز به ارسال 2پرونده گزارشی به معاونت میراث فرهنگی درباره این محوطه تاریخی از مطالعات باستان‌شناسی اشاره می‌کند و می‌گوید: در این زمینه پژوهشکده باستان‌شناسی نه‌تنها در مقام پاسخگو نیست، بلکه با بروز این اتفاقات خود شاکی است، چون وظیفه مرتبط به آن پژوهش در عرصه و حریم محوطه‌های تاریخی است و حفاظت با معاونت میراث فرهنگی و دفتر بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی است که وقتی امکان حفاظت از این محوطه‌ها به واسطه تخطی از قانون توسط شرکت‌ها و دستگاه‌های دیگر فراهم نشود، تبعات آن به پژوهشکده باستان‌شناسی برمی‌گردد.
«سیامک سرلک» محوطه تاریخی «قلی‌درویش» در قم را نمونه دیگری از تخریب محوطه‌های تاریخی می‌داند که به واسطه ورود دستگاه‌های دیگر، درطول ۱۵ سال گذشته با مشکلات فراوانی از دخالت دیگر دستگاه‌ها و نهادها مواجه شده است و افزود: در این موارد به جای این‌که انرژی باستان‌شناس صرف کارهای پژوهشی شود باید زمان و هزینه را صرف مسائلی کند که مطلقا وظیفه او نیست.
این باستان‌شناس معتقد است: باستان‌شناسان و پژوهشکده باستان‌شناسی و پژوهشگاه میراث فرهنگی در طول سال‌های گذشته و اتفاقات ریز و درشت امتحان خود را پس داده‌اند، اما مشکل جای دیگری است که باید به آن پرداخته شود.
اهمیت نجیرم
باستان‌شناس محوطه‌های باستانی بوشهر و باستان‌شناس زیرآب می‌گوید: فقط با قدم زدن در این بندر تاریخی (نجیرم) بخش زیادی از تاریخ آن را می‌توان دید. به دلیل بزرگی، جمعیت زیاد و تجارت نادری که در گذشته داشته‌اند، اهمیت این بندر تاریخی کاملا مشخص است، اما چون هنوز ناشناخته مانده کمتر کسی از آن اطلاع دارد، وگرنه این محوطه تاریخی چیزی کمتر از «سیراف» ندارد.
«حسین توفیقیان» می‌افزاید: بندر نجیرم در محوطه‌ای قرار گرفته که به دلیل حضور صنایع نفت و گاز و شرکت‌های دیگر، یک نقطه مطلوب برای استفاده این شرکت‌ها و ایجاد صنایع دیگر در کنار ساحل محسوب می‌شود، به گونه‌ای که امروز در بین شرکت‌های صنعتی محاصره شده است و از سوی دیگر، این شرکت‌ها به مرور با توسعه فضاهای خود این بندر را تصرف و تخریب می‌کنند و وارد آن می‌شوند.
در همینه زمینه :
