راه مدیریت التهابات ارزی

سید کمال سیدعلی| معاون سابق ارزی بانک مرکزیی:

کی از دلایل افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر به ریشه‌های اقتصادی آن برمی‌گردد چرا که در سال‌های گذشته دولت و بانک مرکزی نسبت به تعدیل ارزش برابری ریال در برابر ارزهای خارجی اقدام نمی‌کرد و اگر چنین اقدامی صورت می‌گرفت، فضای بازار ارز به وضعیت فعلی کشیده نمی‌شد. البته یکی دیگر از دلایل افزایش نرخ ارز به کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی در شهریورماه امسال و خروج بخشی از سپرده‌ها از شبکه بانکی بازمی‌گردد. افزون بر اینکه سامان‌دادن به مؤسسات و تعاونی‌های اعتبار غیرمجاز به‌گونه‌ای بود که بانک مرکزی بالغ بر 11هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید را به بازار تزریق کرد که این میزان نقدینگی قاعدتا یا باید در بانک‌ها سپرده‌گذاری می‌شد یا به سمت بازار سرمایه حرکت می‌کرد؛ اما به‌نظر می‌رسد بخشی از نقدینگی جدید تزریق شده وارد بازارهای طلا و ارز شده است. افزون بر این در نتیجه افزایش حجم نقدینگی شاهد شکل‌گیری انتظارات تورمی درخصوص نرخ ارز هستیم و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بازار ارز تشدید شده، درحالی‌که شاخص‌های کلان اقتصادی نشان از بهبود ریسک اعتباری ایران، افزایش درآمدهای ارزی ناشی از رشد قیمت جهانی نفت و رشد صادرات غیرنفتی در 3‌ماه پایانی امسال دارند.

به این ترتیب به‌نظر می‌رسد کشور با مشکل خاصی از حیث منابع ارزی مواجه نیست چه اینکه قیمت جهانی هر بشکه نفت به بالای 70دلار رسیده و رشد صادرات نفت و صادرات غیرنفتی هم امیدوارکننده است و آنچه باعث التهاب در بازار ارز شده، بیشتر ناشی از عدم‌تعدیل به موقع ارزش برابری ریال در برابر سایر ارزهای خارجی، افزایش نقدینگی و مهاجرت بخشی از سپرده‌های بانکی به سمت بازار ارز است و پیش‌بینی می‌شود که قیمت ارز در روزهای آینده روندی نزولی را تجربه کند. شکل‌گیری صف برای خرید ارز در هفته‌های اخیر درحالی‌که روند شاخص‌های کلان مثبت ارزیابی می‌شود، نشان می‌دهد که بسیاری از کسانی که متقاضی ارز شده‌اند و اقدام به سرمایه‌گذاری در این بازار می‌کنند، متقاضی واقعی ارز برای مصارف خدماتی و تجاری نیستند بنابراین انتظار بر این بود که همانند سال‌های گذشته قیمت ارز از بهمن‌ماه روندی نزولی را تجربه کند.

پیشنهاد می‌شود بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز، کمتر اقدام به تزریق ارز به‌صورت اسکناس کند و برای تأمین نیاز ارزی مسافرت‌های خارجی، سیاست عرضه ارز در مبادی خروجی کشور را در دستور کار قرار دهد چرا که به‌نظر می‌رسد افرادی که این روزها در بازار ارز اقدام به خرید می‌کنند، مسافر واقعی ارز نباشند و بیشتر به فکر گران‌تر شدن نرخ ارز در نتیجه انتظارات تورمی و روانی و سفته‌بازی هستند. از سوی دیگر بانک مرکزی می‌تواند و باید تأمین ارز برای مصارف تجاری را به سمت حواله و سیستم بانکی سوق دهد؛ در این صورت کاهش نرخ ارز در روزهای آینده محتمل خواهد بود.