گزارش
حناچی در مجمع مشورتی رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی کلانشهرها:
نابخردانه‌ترین روش اداره شهر، فروش فضاهای عمومی است
شهردار تهران گفت: شهرداری‌ها برای امور روزانه خود نباید فضاهای عمومی شهر را بفروشند چراکه این رفتار، نابخردانه‌ترین کار است.
به گزارش شهرنوشت، پیروز حناچی بعدازظهر دیروز در نخستین اجلاس مجمع مشورتی رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کلانشهرها و مراکز استان‌ها که با حضور محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در ساختمان شورای شهر تهران برگزار شد، گفت: به اعتقاد من شوراها در قانون اساسی به‌عنوان رکن چهارم کشور دیده شده‌اند؛ ارکان اصلی کشور قوای مقننه، قضاییه و مجریه هستند و شوراها نیز در کنار آنها، رکن چهارم به شمار می‌روند چرا که ظرفیت فوق‌العاده‌ای دارند.
وی افزود: شورای‌عالی استان‌ها یکی از ظرفیت‌های اساسی شوراهاست و یک رکن اساسی در شوراها به شمار می‌رود، این درحالی است که کمتر از ظرفیت آن استفاده کرده‌ایم.
حناچی با بیان اینکه تا دهه٣٠ شهری با جمعیت بالای یک میلیون نفر نداشتیم، گفت: قوانین پایه‌ای ما مانند قانون شهرداری‌ها در گذشته تدوین شده‌اند. به‌عنوان مثال 50 بند قانون شهرداری‌ها مربوط به سال١٣٣۵ است و ۵٠ بند دیگر نیز در زمان پیروزی انقلاب اسلامی به آن اضافه شده است. آن زمان، اساسا مسائل با رویکرد نحوه اداره یک کلانشهر دیده نمی‌شد، این درحالی است که بسیاری از کشورهای دنیا برای بزرگ‌ترین کلانشهرهای خود قوانین خاص تدوین می‌کنند؛ مثلا در ترکیه برخی از قوانین مختص به شهر استانبول است.
وی افزود: به‌نظر می‌رسد ما نیز باید این جهت‌گیری عمومی را داشته باشیم و قوانین حوزه مدیریت را متناسب با موضوعات روز تدوین کنیم.
حناچی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: سرانه طرح جامع در دنیا حدود ۵٣مترمربع است، اما در ایران این سرانه را حدود ٣۵مترمربع درنظر می‌گیریم که ٢۴مترمربع آن خدمات محلی است و باید در مقیاس محله تعیین و تعریف شود. این بدان معناست اگر در شهر مجوز احداث واحد ١٠٠متری داده می‌شود، با درنظر گرفتن بُعد خانوار 3.5نفر، باید بتوانیم ١٠٠مترمربع زمین آزاد کنیم.
شهردار تهران عنوان کرد: ارزش واقعی فروش تراکم، معادل قیمت زمین در همان منطقه است. وقتی این عنصر تا این اندازه گران و باارزش است، ما نیز باید آن را متناسب با ارزش آن فراهم کنیم.
وی تأکید کرد: درصورتی می‌توانیم اجازه توسعه را صادر کنیم که بتوانیم خدمات محلی را تامین کنیم، در غیراین صورت صرفا بر دایره مشکلات می‌افزاییم. ۴ دهه است که شهرها را از محل فروش فضای کالبدی اداره می‌کنیم.
شهردار تهران تصریح کرد: به‌خاطر دارم در دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی مطالعه‌ای درخصوص ١٠کلانشهر اصلی انجام دادیم و به این نتیجه رسیدیم که میزان وابستگی به ساخت‌و ساز بین ٧۵ تا ٨۵درصد در نوسان است. واقعیت این است که نحوه اداره امور شهر ما مشکل دارد و دچار چرخه باطلی شده‌ایم که کیفیت را از شهرمان دور می‌سازد.
حناچی با طرح این سؤال که برای شکستن این چرخه باطل چه باید کرد، گفت: امیدواریم با کمک همکارانم و وزارت راه و شهرسازی، 2لایحه مالیات بر ارزش افزوده و لایحه منابع مالی پایدار به نتیجه برسد. هدف این لوایح تأمین حداقل هزینه‌های شهرداری‌هاست. شهرداری‌ها برای امور روزانه خود نباید فضاهای عمومی شهر را بفروشند چراکه این رفتار، نابخردانه‌ترین کار است. البته واقعیت این است که هزینه‌های جاری خود را نیز باید کاهش دهیم.
شهردار تهران اضافه کرد: این نگاه به‌معنای تغییر پارادایم است؛ اگر بتوانیم این تغییر که نیاز به تلاش مستمر و هماهنگی دارد را انجام دهیم، اقدام خوبی را به ثمر رسانده‌ایم. این ظرفیت در شورای‌عالی استان‌ها، شهرداری‌ها و شوراها وجود دارد و امکان‌پذیر است. البته باید توجه کنیم که این تغییر پارادایم تبعات و نتایجی دارد؛ قطعا شکل اجرای طرح‌های عمرانی در شهرها تغییر خواهد کرد و نحوه اداره امور شهرها نیز دستخوش تغییر می‌شوند.
حناچی در ادامه گفت: اصلی‌ترین سرمایه شهر بخشی از شهر است که در اختیار همگان قرار دارد و همه به‌طور یکسان می‌توانند از آن استفاده کنند. هر چه این بخش را گسترش و کیفیت آن را ارتقا دهیم بهتر است. فضاهای تاریخی هم در همین بخش دسته‌بندی می‌شوند. ایده‌آل این است که بتوانیم گذشته و تاریخ را به زندگی امروز پیوند دهیم و این پیوند را استمرار ببخشیم. در کشوری مثل ایران با سابقه تاریخی و فرهنگی غنی، لازم است بتوانیم این استمرار را در زندگی روزانه شهروندان داشته باشیم. البته این اقدام سختی است که در دوره‌ای آن را به فراموشی سپردیم. حناچی با بیان اینکه ٣پدیده در دنیا به‌وجود آمده‌اند که در حوزه شهری کیفیت‌بخشی می‌کنند، گفت: تمرکززدایی، خروج صنعت از شهرها و توسعه بخش خصوصی در استفاده از شهرها از موضوعاتی هستند که به این ارتقای کیفیت کمک می‌کنند. این ٣ پدیده را گاهی به‌طور پراکنده به مرحله عمل می‌رسانیم، اما به شکل سازمان‌یافته کمتر به آنها عمل کرده‌ایم.
پاسخ شهردار به حساسیت درباره زیست شبانه
شهردار تهران گفت: در شهرهایی که زیست شبانه دارند اینگونه نیست که همه مراکز و مغازه‌ها در شب باز باشد. به گزارش ایسنا، پیروز حناچی در حاشیه جلسه روز گذشته هیأت دولت در جمع خبرنگاران درباره حساسیت برخی مسئولان نسبت به مسئله زیست شبانه در تهران اظهار کرد: در سایر کشورها که شهرهای آنها زیست شبانه دارند اینگونه نیست که همه مغازه‌ها یا مراکز باز باشد، مثلا فروشگاه‌های زنجیره‌ای باز است یا در شب نورپردازی می‌شود برای اینکه زیبایی شهر دیده شود. با این نگاه به مسئله، حساسیت‌ها نسبت به زیست شبانه کم خواهد شد. شهردار تهران در ادامه درباره تلاش‌های شهرداری برای تأمین واگن‌های مترو برای توسعه حمل‌ونقل عمومی بیان کرد: تمام تلاش ما در این زمینه این است که هم منابع تأمین کنیم و هم ظرفیت‌های داخل را فعال کنیم. در همین راستا هفته گذشته قراردادی با معاونت علمی ریاست‌جمهوری داشتیم که هدف آن داخلی‌سازی تولید واگن‌های متروست. همچنین درگیر هستیم تا منابع مالی نیز تأمین کنیم که البته این کار در شرایط تحریم کار سختی است. حناچی همچنین گفت: قرارداد تأمین ۵۰۰دستگاه مینی‌بوس فیات را بسته‌ایم که بخش خصوصی آن را تأمین می‌کند. در حال بازسازی اتوبوس‌های دوکابین نیز هستیم که در خطوط BRT استفاده می‌شود.
حقوق شهروندی به رسمیت شناخته شود
پیروز حناچی، در نخستین اجلاس شهرداران نواحی شهرداری تهران بر توجه به نیازهای شهروندی و پاسخ دادن به آنها تاکید کرد. دیروز شهرداران تهران در جمع شهرداران نواحی پایتخت مطالبی در راستای توجه به حقوق شهروندان مطرح کردند. پیروز حناچی بر به رسمیت شناختن نیازها و حقوق مردم در سطح نواحی و محلات شهر تاکید کرد و گفت: «تشکیلات اداری معمولا از صف و ستاد تشکیل می شود. ستاد، وظیفه برنامه‌ریزی، نظارت و هماهنگی و صف وظیفه عملیاتی را برعهده دارد. اگر جای این دو با یکدیگر عوض شود، یعنی آنهایی که وظیفه ستادی دارند، کار عملیاتی بکنند و آنهایی که وظیفه عملیاتی دارند کار ستادی را در پیش بگیرند، تشکیلات و سازمان دچار اختلال خواهد شد.» شهردار تهران در ادامه ، پشت میز نشینی را سم مهلکی در بخش صف دانست و خطاب به شهرداران نواحی گفت: «این تحلیل، می تواند سازمان ما را به طور دائم تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین این موضوع، حساسیت و کمک شما را می‌طلبد.» حناچی گفت: «طبیعتا تصویری که از شهرداری تهران که در ذهن مردم نقش می بندد، در درجه اول مستقیما به عملکرد شهرداران نواحی بر می‌گردد. اگر احیاناً کارها به موقع انجام نشود بی تردید پیام های مختلف مردمی مستقیماً به ما و به سیستم شهرداری گسیل می شود.» حناچی در این مراسم که در ساختمان قدیم مجلس برگزار شد، گفت: «اگر در این حوزه‌ها حقوق مردم را به رسمیت بشناسیم، به آنها احترام بگذاریم و نشان دهیم که این موضوع برای ما مهم است، شهروندان هم همین بازخورد را به ما خواهند داشت.اما اگر خدای نکرده جور دیگری عمل کنیم و یا معنای عملکردمان به نحوی باشد که تصور شود حقوق شهروندان را به رسمیت نمی‌شناسیم، آنان هم مدیریت شما را به رسمیت نمی شناسند.این رابطه دوسویه و تاثیر گذار است.»
طرح‌های جامع توسعه کلانشهرها فاقد پیوست ترافیکی است
محسن هاشمی‌رفسنجانی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران در نخستین اجلاس مجمع مشورتی روسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای کلانشهرها و مراکز استان‌ها در شورای شهر تهران گفت: همانطور که می‌دانید عمده چالش‌ها و مشکلات موجود در حوزه شهرسازی و معماری در کلانشهرها عبارتند از ضعف برنامه‌های توسعه شهری و نظارت بر آنها، فرسودگی شهری، تلاطم بازار مسکن و شکل‌گیری اسکان غیررسمی، کیفیت نازل ساخت و سازها و ضعف در اجرای ضوابط و مقررات، پراکنده‌رویی شهری و دست‌اندازی به حریم شهرها، سیما و منظر شهری نامناسب.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه یکی از مشکلات اصلی کلانشهرهای ما به‌خصوص تهران و برخی از مراکز استان‌ها تقلیل دادن موضوع شهرسازی به معماری و باز هم در توسعه شهری تقلیل دادن حوزه معماری به بارگذاری است، گفت: یعنی ما در توسعه شهرها، طرح جامع را عمدتا به طرح تفصیلی تنزل دادیم و سپس طرح تفصیلی را هم به روشی برای ایجاد درآمد برای شهرداری و مدیریت شهری تبدیل کرده‌ایم که نتیجه آن همین وضعیت بغرنجی است که مشاهده می‌کنیم.
او افزود: این موضوع سبب شده تا معاونت‌های شهرسازی به سان قلک در شهرداری‌ها دیده شوند و منبع درآمد شهرداری‌ها باشند که این نگاه باید اصلاح شود.
هاشمی با بیان اینکه شهرسازی و توسعه شهر باید به‌عنوان یک موضوع و مسئله جامع درنظر گرفته شود و باید معیارهایی در آن نقش ایفا کند که بیشترین اثر را در زیست شهری شهروندان دارد، اضافه کرد: به‌طور نمونه حمل‌ونقل عمومی یکی از مؤثرترین عوامل در طراحی شهری و توسعه شهری است به‌نحوی که تی‌او‌دی یا توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی امروز یکی از پارادایم‌های اصلی توسعه شهری محسوب می‌شود و دیگر سخن گفتن از توسعه و بهسازی و بهبود شهری بدون توجه به حمل‌ونقل عمومی معنایی ندارد.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: اما ما در عمل و طی دهه‌های گذشته کمتر به این موضوع توجه کرده‌ایم و مشاهده می‌کنیم که طرح‌های جامعی که برای کلانشهرها تهیه شده، عموما فاقد پیوست ترافیکی و مدل حمل‌ونقل علمی است و وضعیت در اسناد پایین‌دستی حتی تنزل هم می‌یابد و مشاهده می‌کنیم که طرح‌های تفصیلی، به نقشه راه ایجاد درآمد برای مدیریت شهری تبدیل می‌شوند و با تراکم‌فروشی در نقاطی که اکثرا اشباع هستند، بدون توجه به موضوع حمل‌ونقل و ترافیک و سایر وجوهی که باید در توسعه شهر درنظر گرفته شود تنها از زاویه درآمد‌زایی به موضوع نگاه می‌کنند.
هاشمی افزود: امروزه شهرهای ما سعی می‌کنند پسماند را از شهر خارج کنند و می‌بینیم در شهر تهران نیز این امر صورت می‌گیرد این در حالی است که در شهری مانند وین هر منطقه پسماند خود را در همان منطقه جمع‌آوری، جدا‌سازی و تبدیل به انرژی‌های پاک می‌کند. طوری که حمل زباله در این شهر بسیار کم صورت می‌گیرد. لذا مشاهده می‌شود ما در طرح‌های جامع نیاز به پیوست پسماند هم داریم.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران با تأکید بر اینکه توسعه شهرها را باید مبتنی بر طرح‌های انسان‌محور طراحی کنیم تصریح کرد: باید به پیوست‌های مختلف توجه شود و شهرسازی این نباشد که فقط برای پلاک‌ها و نحوه بارگذاری تصمیم‌گیری شود.
هاشمی با بیان اینکه در شهرها طبیعتا تقاضا برای خرید تراکم و توسعه شهر در مناطق مرغوبتر، تازه‌ساز و گرانقیمت شهر بیش از مناطق فرسوده و نیازمند به بازآفرینی شهری است، افزود: به همین علت ما شاهد اشباع و فقط اشباع شدن برخی مناطق از سرمایه صنعت ساختمان و بی‌رونقی و رکود نوسازی در بخشی از مناطق شهری که اتفاقا به نوسازی نیاز دارند هستیم. هر زمانی هم که اقتضا کند همین طرح‌های تفصیلی برای درآمد‌زایی دور زده شده و تغییر می‌کند تا عملا شاهد گسترش افقی و عمودی بدون ضابطه شهرها باشیم.
هاشمی با تأکید بر اینکه باید توان انجام نیمی از سفرهای درون شهری از طریق سیستم حمل‌ونقل عمومی را فراهم آوریم، اضافه کرد: بر این اساس مناطقی که در اولویت توسعه قرار دارند در راستای شبکه حمل‌ونقل عمومی انبوه‌بر ایجاد شود و سپس در نقاطی که کریدورهای اصلی حمل‌ونقل عمومی، ظرفیت تامین نیاز دارند، سفر ایجاد کنیم که تجربه احداث مجتمع‌های ایستگاهی که به نوعی هم برآورنده نیاز به احداث مال‌ها و مجتمع‌های تجاری تفریحی و خدماتی را پاسخ می‌دهد و هم با فروش تراکم مثبت، هزینه توسعه حمل‌ونقل را تامین می‌کند، تجربه موفقی در تهران بوده که قابل استفاده برای کلانشهرهاست.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران در ادامه سخنان خود در نخستین اجلاس کمیسیون‌های شهرسازی کلانشهرها گفت: اگر ما نگاه درستی و نه صرفا متکی بر درآمد‌زایی به شهرسازی داشته باشیم می‌توانیم با ایجاد مزایا و جذابیت در بافت‌های فرسوده از طریق تامین زیرساخت‌های مناسب شهری و امتیازات شهرسازی در بافت‌های فرسوده، سرمایه‌های صنعت ساخت‌وساز را به جای تمرکز در بافت‌های گران و مرغوب شهری به این مناطق سوق دهیم.
تهران شهری بی‌هویت است
مرتضی الویری، رئیس شورای‌عالی استان‌ها:
تهران شهری بی‌هویت از نظر معماری و شهرسازی است. بنا به دلایل مختلف در دوران جنگ که معمولا بناها بنا بر مصالحی که در آن زمان پیدا می‌شد ساخته می‌شد سبب شده تهران شهری بی‌هویت از منظر معماری شود. شهرسازی و معماری در شرایط کنونی در شهرهای ایران شاخص و آرامش‌بخش نیست. نظام پول پایه ساخت‌وساز سبب شده است روح انسان‌گرایی و اجتماع پایگی در شهرسازی به نابودی کشانده شود. شهرداری‌ها لازم است نگاهی بلندمدت به شهر و شهرسازی داشته باشند. بازآفرینی شهری توجه به شهر و ظرفیت‌های درونی آن است؛ به‌عبارت روشن‌تر یکی از راه‌های «شکوفایی شهری» در شرایط کنونی «بازآفرینی شهری» است. با تصویب طرح مدیریت یکپارچه شهری نیز در این زمینه با کاهش هزینه‌ها اقدامات خوبی در این زمینه صورت می‌پذیرفت. این طرح به جایگاه قابل توجهی رسید که در قدم آخر کلیات آن در مجلس شورای اسلامی با اختلاف ۵ یا ۶ رأی مصوب نشد که در این زمینه شورای‌عالی استان‌ها می‌تواند مجددا این طرح را به مجلس شورای اسلامی ارسال کند. با تصویب این طرح به‌طور محسوسی هزینه‌ها کاهش پیدا خواهد کرد و رضایتمندی شهروندان افزایش می‌یابد.
ارائه مصوبه «برج باغ» تا هفته آینده
فرزانه صادق مالواجرد، معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر شورای‌عالی شهرسازی ایران:
مصوبه برج باغ‌ها تا هفته آینده به شهرداری تهران ابلاغ می‌شود. در سال ۹۳ شورای‌عالی شهرسازی به جهت بررسی طرح تفصیلی و مغایرت‌های موجود میان طرح تفصیلی و طرح جامع شهر تهران، دستور بازنگری مصوبه برج باغ‌ها را صادر کرد. از سال ۹۳ هیچ اتفاقی برای بازنگری در این موضوع رخ نداد، اما از سوی شورای جدید این بازنگری انجام و قرار شد این مصوبه به شورای‌عالی بیاید تا تصویب شود. اواخر اسفندماه سال گذشته که مصوبه به‌دست ما رسید به کمیسیون‌های تخصصی رفت و در کمیته فنی این پیشنهاد بازنگری مورد بررسی قرار گرفت. دوشنبه هفته گذشته در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری این موضوع مطرح شد و این بازنگری به اتفاق آرا به تصویب رسید. هم‌اکنون در حال انجام مراحل اداری ابلاغ این مصوبه هستیم و احتمالا ظرف هفته آینده به شهرداری تهران ابلاغ خواهد شد. ۱۲۸ هکتار از باغات از بین رفته درحالی‌که اینها میراث شهر تهران بوده است و نمی‌توان نسبت به باقی مانده باغات بی‌تفاوت بود. در مصوبه جدید ضریب اشغال تنها ۱۵ درصد از مساحت باغ است و نظارت دقیقی بر اجرای این مصوبه اعمال خواهد شد.
انتقاد از وضعیت معماری پایتخت
محمدسالاری، عضو شورای شهر تهران:
موضوع شهرسازی و معماری مبنایی‌ترین و اساسی‌ترین ماموریت مدیریت شهری است. متأسفانه در سال‌های گذشته این حوزه به یکی از منابع درآمدی شهری تبدیل شده که این فکر باید اصلاح شود. در حوزه شهرسازی و معماری دیگر عصر اینکه از بالا تصمیم گرفته و ابلاغ شود تمام‌شده و امروز بحث شهر مشارکت‌پذیر مطرح است. نظارت بر کیفیت ساخت‌وساز یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های ماست و در این حوزه مشکل داریم. عمر ساختمان‌های ایرانی به نسبت کشورهای دیگر بسیار پایین است و از سوی دیگر توجه لازم به سرانه‌های خدماتی ازجمله فضای سبز نیز نمی‌شود. بحث تاب‌آوری ساختمان‌ها بعد از حادثه پلاسکو به شکل جدی در تهران دنبال شد و فرهنگ ایمنی نهادینه شد. ستاد بازآفرینی شهری در تهران تشکیل شده و حتی به رغم مصوبه دولت که باید ۵۰ درصد تخفیف به نوسازی بافت‌های فرسوده بدهیم امروز اما عوارضی بابت ساخت و نوسازی بافت فرسوده نمی‌گیریم. مدیریت شهری گذشته تلاش خود را در حوزه توسعه فیزیکی شهر قرار داد و برای اتمام پروژه‌ها تهاتر می‌کرد. در این راستا اکثر فضاهای شهری به حراج گذاشته شد اما امروز مصوبه برج باغ‌ها را که عملا بیشتر از حد مجاز بارگذاری می‌شد لغو کردیم. طرح جامع و تفصیلی در کشورهای توسعه‌یافته بیش از ۵۰ سال است که اجرا می‌شود اما در ایران به آن توجه خاصی نمی‌شد و امروز باید به سمت این طرح‌های منعطف حرکت کنیم. معماران ما در سال‌های گذشته آثار فاخر کمتری ایجاد کرده و براساس سوداگری کار کردند و نه آن چیزی که فرا گرفتند. از سوی دیگر بررسی نقشه‌های نماها را نیز توانستیم در صدور پروانه بگنجانیم. این بدین معنی است که هر فردی به دلخواه نمی‌تواند نمایی برای ساختمان خود ترسیم کند.
