فراخوان نخست وزیر عراق برای یکپارچه‌سازی‌ قوای نظامی

نخست‌وزیر عراق در ساعات پایانی روز دوشنبه فرمانی را صادر کرد که به گواه بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان، آغاز مرحله جدیدی در تحولات معاصر عراق به شمار می‌رود. براساس این فرمان، تمامی نیروهای مسلح حشد شعبی باید به فعالیت‌های جداگانه خود پایان داده و به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از نیروهای مسلح قانونی عراق به ارتش این کشور بپیوندند. این در حالی است که دولت عراق و شخص نخست‌وزیر این کشور، طی ماه‌های اخیر تحت فشار شدید از سوی آمریکا و متحدین عربی این کشور در خلیج‌فارس برای محدود کردن حوزه اختیارات حشد شعبی قرار داشتند.
به این ترتیب و براساس فرمان عادل عبدالمهدی، دفاتر متعدد نیروهای نظامی وابسته به حشدشعبی که 5سال قبل به فراخوان مرجعیت نجف و با هدف مبارزه با تروریست‌‎های داعش تشکیل شده بود تا یک‌ماه فرصت دارند به تمامی اقدامات مستقل خود پایان داده، دفاتر رسمی‌شان را تعطیل کرده و براساس سازوکاری که دولت و پارلمان عراق تعریف می‌کنند به بخشی از ارتش این کشور تبدیل شوند؛ اگرچه همچنان این سازوکار مشخص نیست.
البته فرمان نخست‌وزیر عراق به اینجا نیز محدود نمانده؛ چراکه براساس آن، هیچ تشکل سیاسی نیز بعد از پایان فرصت قانونی یک‌ماهه نمی‌تواند تحت عناوین نظامی به فعالیت خود ادامه دهد. این بخش از فرمان عادل عبدالمهدی به‌طور مشخص متوجه گروه‌های سیاسی است که با تکیه به جایگاه نظامی-اجتماعی حشدشعبی تشکیل شده و زیر سایه حمایت این نیروها وارد پارلمان عراق شده‌اند.

عقب‌نشینی ایران یا آغاز نفوذی تاریخی؟
شرایط ملتهب منطقه در ماه‌های اخیر باعث شده هر رخداد مهمی در داخل کشورهای منطقه به‌عنوان بخشی از تحولات عمومی خاورمیانه نیز به‌طور جداگانه تفسیر شود. در این زمینه بسیاری از تحلیلگران عربی تصمیم نخست‌وزیر عراق را واکنشی مثبت به فشارهای آمریکا و عربستان برای انحلال حشدشعبی ارزیابی کردند. برای مثال عبدالله شایجی، استاد علوم سیاسی دانشگاه کویت در تحلیل فرمان عبدالمهدی نوشته است: شاخه زیتونی جدید از سوی ایران برای آمریکا؛ بدون شک این تصمیم را باید در چارچوب بخشی از تنش‌های اخیر منطقه خلیج‌فارس ارزیابی کرد؛ تصمیمی که از قضا به فاصله کوتاهی بعد از سفر امیر کویت به بغداد اتخاذ شده است.
برخی دیگر از تحلیلگران از این هم فراتر رفته و تصمیم الحاق حشدشعبی به ارتش را واکنش شخص نخست‌وزیر عراق بدون همکاری با ایران خواندند. ازجمله عبدالخالق عبدالله، استاد علوم سیاسی دانشگاه امارات که نوشت: برخلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای، تصمیم عبدالمهدی نشان داد او برای مهار نفوذ ایران در عراق به صحنه آمده است.
در مقابل اما برخی دیگر از تحلیلگران، ورود حشدشعبی به ارتش را نه نشانه‌ای از انحلال کامل این نیرو، بلکه مقدمه‌ای برای نفوذ بلندمدت ایران در ارتش بزرگ‌ترین همسایه غربی این کشور تفسیر کرده‌‎اند. علی باقر، تحلیلگر ترک، مخالف سیاست‌های ایران در منطقه نوشت: تصمیم عادل عبدالمهدی در حقیقت طرح بدیلی برای ایران بوده است؛ حالا تهران با مشروعیت کامل به شبکه‌سازی در داخل ارتش عراق می‌پردازد و چنین سناریویی برای سوریه نیز متصور است.
تمام اینها در حالی است که بر خی رسانه‌ها نسبت به موفقیت اجرای این طرح همچنان دچار تردید هستند. روزنامه العربی‌الجدید در این زمینه می‌نویسد: پیش از این نیز شاهد تلاش‌های مختلفی در دولت‌های حیدر العبادی و عادل عبدالمهدی برای سازماندهی نیروهای حشدشعبی بوده‌ایم اما این تلاش‌ها بدون چراغ سبز تهران بی‌نتیجه می‌ماند.