دانستن حق مردم است

مجید جباری/ خبرنگار
آیین انتشار داده‌های خام پیمایش‌های شهری با جامعه‌شناسان و پژوهشگران برجسته کشور در معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران برگزار شد. در این آیین علاوه بر محمدرضا جوادی یگانه، برخی از چهره‌های پژوهشی و فرهنگی کشور نیز به سخنرانی پرداختند. علی‌اصغر محکی از راه‌اندازی پایگاه‌های داده‌های اجتماعی فرهنگی و شبکه‌های اطلاعاتی در محله‌های تهران با بهره‌گیری از پژوهش‌های شهری گفت. هادی خانیکی نیز انتشار این داده‌ها را فرصتی برای ایجاد فضای گفت‌وگو در شهر معرفی کرد. حسین سراج‌زاده دسترسی آزاد به پژوهش را یک ضرورت برای یک‌ حکمرانی خوب دانست. محمدرضا جوادی یگانه در این آیین با بیان اینکه اگر پولی از بودجه عمومی بابت پژوهشی پرداخت می‌شود، باید همه مردم از نتایج آن بهره‌مند شوند و به آن دسترسی داشته باشند، گفت: انحصار داده‌ها و انحصار اینکه چه کسانی می‌توانند پژوهش‌ها را انجام دهند، اطلاعاتی که دیگران ندارند و باعث مرجعیت و اختیارات می‌شود، آسیب‌هایی است که در این چند دهه با آن مواجه هستیم. حساسیت‌زدایی از این موضوع که علوم اجتماعی و نقد آن مسئله خطرناکی نیست و انتقال مرکزیت علم از بیرون به داخل کشور مبحثی جدی است و اهمیت زیادی دارد. او  عنوان کرد: شهرداری تهران از گذشته حامی علوم اجتماعی بوده و پژوهش‌های متعددی را در این زمینه انجام داده ‌و اگر به شعار «تهران، شهری برای همه» معتقدیم، داده‌های این پژوهش را به‌صورت عمومی منتشر کنیم و فارغ از گزارش یافته‌ها، فایل داده‌ها را نیز در اختیار مردم بگذاریم.




علی‌اصغر محکی، استاد دانشگاه
تحلیل‌های اجتماعی ذات همه جوامع است. هر تحلیل اجتماعی علاوه بر حُسن‌هایی که دارد، می‌تواند به بروز چالش‌هایی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... هم منجر شود. این چالش‌ها اگر در حوزه تحلیل پدیده‌ها قرار بگیرد، می‌تواند به فهم‌پذیر‌کردن واقعیت‌های اجتماعی و همچنین به تدبیر و تصمیم کمک کند. اما اگر در جاهایی که شرط را بر این گذاشته‌ایم که وارد وادی تحلیل پدیده‌ها نشود، 2 رویکرد طبیعی رخ می‌دهد؛ یکی رویکرد پسانگر است که می‌تواند اتفاق‌‌های بدی را درپی داشته باشد. از سوی دیگر، تصمیمات تدبیر هم که بعضا اتخاذ می‌شود، بر پایه آزمون و خطاست و بسیار کم‌اثر و پرهزینه است. بنابراین از این حیث باید تأکید کرد که پدیده‌های اجتماعی در ابتدا پیچیده‌اند و فهم آنها فراتر از نگاه سیاسی نیازمند نگاه عالمانه اجتماعی است. امر اجتماعی و امر سیاسی اگرچه در‌هم‌تنیده هستند اما از زاویه نگاه سیاسی نمی‌توان انتظار تحلیل و تبیین آنها را داشت. در مجموع، انتشار داده‌های خام پیمایش‌های شهری صرفا نباید به تحلیل‌های پژوهشگران محدود شود، بلکه این داده‌ها می‌تواند اتفاق‌های خوبی را برای شهر رقم بزند. از این‌رو با توجه به اتفاق‌هایی که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای وب افتاده است، به‌راحتی می‌توان به کمک این داده‌ها پایگاه‌های داده‌های اجتماعی فرهنگی را راه‌اندازی کرد؛ شبکه‌های اطلاعاتی در محله‌های تهران می‌تواند در این بستر راه‌اندازی شود. همچنین انتشار این داده‌ها به مقایسه و شبیه‌سازی‌ کمک می‌کند و از همه مهم‌تر در مبحث داده‌کاوی می‌تواند اتفاق‌های بزرگی را رقم بزند. امیدوارم اتفاقی که در اینجا رقم خورده، بتواند در سایر حوزه‌های مدیریت و برنامه‌ریزی کلان کشور نیز تسری یابد.




حسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسان ایران
دسترسی آزاد به پژوهش (گزارش و داده‌ها) یک ضرورت برای حکمرانی خوب است. یکی از شاخصه‌های حکمرانی خوب، توجه به افکار عمومی و پاسخگو‌بودن است. یکی دیگر از این شاخصه‌ها تصمیم‌گیری براساس واقعیت‌های موجود در جامعه است و برای اینکه این موضوع رخ دهد، نیاز به داده‌های پیمایشی است. این داده‌ها 2 امکان را فراهم می‌کنند؛ نخستین امکان، کمک به مدیران اجرایی است تا مطلع شوند مردم چگونه فکر می‌کنند. از سوی دیگر، این امر به پژوهشگران و دانشگاهیان کمک می‌کند تا فرض‌های نظری خود را با این داده‌ها آزمون کنند و برمبنای آنها فرضیات جدیدی مطرح شود. دسترسی به داده‌ها چند کارکرد مفید و‌ مثبت دارد؛ موجب افزایش کیفیت پژوهش و داده‌ها می‌شود و تولید داده‌ها اقتصادی‌تر خواهد شد. از طرفی هم دیدگاه‌های واقع‌گرایانه‌تری در حوزه‌ عمومی و میان مردم نسبت به جامعه خودشان شکل می‌گیرد و این اتفاق، پیوند آکادمیک با مدیران اجرایی را تقویت و‌ به تصمیم‌گیری‌های اجرایی بر مبنای داده‌های واقعی و کارشناسی کمک می‌کند.




عباس عبدی، جامعه‌شناس
 یکی از فواید انتشار داده‌ها ایجاد ارزش افزوده اطلاعات است. برای مثال، استفاده ما و شما از اطلاعات و آمار سرشماری است که باعث ارزش افزوده این کار در مرکز آمار می‌شود. انتشار داده‌ها هم تهدید است و هم فرصت؛ فرصت از این جهت که این داده‌ها در معرض نقد قرار می‌گیرند و محصولی که عرضه نشود، قابل نقد نخواهد بود. موقعی انتشار به تهدید می‌انجامد که از داده‌ها استفاده نادرست شود و باعث ایجاد مشکلات شود. بنابراین انتشار باید حدی از استاندارد و اعتبار پژوهش و اطلاعات را داشته باشد. تولید و انتشار با یکدیگر دارای ارتباط هستند و روی هم اثر می‌گذارند. نمی‌توان چیزی را تولید کرد و بدون انتشار، از آن انتظار ارزش افزوده داشت.

+


هادی خانیکی، استاد دانشگاه
 انتشار داده‌های خام پیمایش‌های شهری فرصت را برای ایجاد فضای گفت‌وگو در شهر مهیا می‌کند. ضمن اینکه اهمیت این کار را محققان خواهند فهمید و در مورد آن قضاوت خواهند کرد. نکته مهمی که درباره پژوهش‌های شهری وجود دارد، این است که این پیمایش درخصوص رصد کیفیت شهروندان است. قضاوتی در مورد کیفیت انجام تحقیق ندارم و اگر کاستی‌هایی هم داشته باشد، این حسن را دارد که مدیریت شهری را وادار کرده تا براساس داده‌های واقعی صحبت کند و در کنار این داده‌ها به جنبه‌های اجتماعی توجه داشته باشد. همچنین وجه اجتماعی نگرش‌ها و ارزش‌ها در کنار سایر داده‌های آماری و فنی مهم است. زمانی که داده‌های خام در اختیار عموم قرار می‌گیرد، اتفاق‌هایی رخ می‌دهد که باید نسبت به آن توجه شود. همچنین باید به‌عنوان یک پتانسیل و ظرفیت برای امکان گفت‌وگو در حوزه‌ عمومی این موضوع مورد توجه قرار بگیرد. به بیان دیگر، گفت‌وگو می‌تواند براساس همین داده‌ها شکل گیرد و به اعتبار داده‌ها، توصیف و تحلیل آن افق‌های تازه‌ای را باز کند. جامعه ما به تحلیل این داده‌ها نیاز دارد. با این کار اطلاعات از انحصار مراکز خصوصی یا دولتی خارج می‌شود و با فراتر‌رفتن از این انحصار، شرایط جدیدی به‌وجود می‌آید که ترس‌ محافظه‌کاری در بیرون از سازمان‌ها کاهش پیدا می‌کند.