تهران بیدار باش

مریم سمائی


در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا بخشی از فعالیت‌های شهری از جمله خرید، ورزش، گردشگری و... هنگام شب و در زمانی که حجم ترافیک و تردد کمتر شده است انجام می‌شود اما تهران از معدود کلانشهرهای جهان  است که نیمه‌شب‌های روشنی ندارد. از جمله ویژگی‌های بارز شهرهای موفق، وجود زندگی شبانه، پویا و سرزنده در هسته مرکزی آن شهر است؛ موضوعی که در شهر تهران خلاف آن اتفاق افتاده و مناطق مرکزی ازجمله منطقه 6، 11و12 با نزدیک‌شدن به ساعات پایانی شب  تعطیل می‌شوند.

رایزنی برای اجرای طرح پایلوت

با وجود تعطیلی کسب‌و‌کار در ساعات پایانی شب، تهران شب‌های خلوتی ندارد. این شلوغی نشان‌دهنده مطالبه‌گری مردم برای احیای طرح زیست شبانه در شهر است. در همین راستا کلیات لایحه «الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیای زیست شبانه» سال گذشته با ۱۴رأی موافق به تصویب رسید و در یک رفت و برگشت از فرمانداری و ایجاد برخی اصلاحات در آن، ۲۴‌ اردیبهشت امسال، خبر از تصویب و اجرای آن به‌صورت پایلوت به میان آمد اما بعد از مخالفت برخی، فعلا این طرح به نتیجه نهایی نرسیده و در مرحله رایزنی برای اجرای طرح آزمایشی است.

 زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران در این‌باره به درنگ می‌گوید: «به‌طور طبیعی بخش عمده‌ای از شهروندان در روز فعالیت می‌کنند و بخشی از آنها به‌دلیل نوع کارشان امکان فعالیت در شب را هم دارند. در شهرهای بزرگی مانند نیویورک، توکیو، پاریس و... که از نظر بزرگی، جمعیت، تراکم و نیازهای مختلف شبیه تهران هستند هم عده‌ای از مردم شب‌ها به‌کار و فعالیت می‌پردازند و امکان حضور در فضاهای شهری برای شهروندان فراهم است. وقتی ما صحبت از زیست شبانه می‌کنیم منظورمان فقط غذاخوردن و تفریح کردن نیست بلکه منظورمان زندگی کردن در شب است؛ یعنی شهروندان بتوانند بخشی از کارهایی که نتوانسته‌اند در روز انجام دهند در شب انجام دهند. برخی زیست شبانه را با یک‌سری معضلات و ناهنجاری‌های اجتماعی اشتباه می‌گیرند و فکر می‌کنند که منظور فقط تفریح بی‌قاعده و ضابطه است».
او معتقد است که برای اجرای طرح زیست شبانه نیاز به فرهنگسازی‌ وجود دارد و باید زیرساخت‌ها فراهم شود. هم‌اکنون تهران تجربه موفقی در‌ماه رمضان و بخشی از‌ ماه محرم دارد. در این ایام مردم تا حوالی صبح می‌توانند ورزش کنند. به عبادت بپردازند و یا به تفریح و گردش و خریدکردن مشغول شوند. برخی از شهروندان هم در همین فضا کار می‌کنند و کسب درآمد دارند. نوری تصریح می‌کند: «اگر سازوکارهای مناسب فراهم شود و هماهنگی‌های لازم با اصناف، پلیس و نیروهای انتظامی، دستگاه‌های امنیتی و سایر نهادها و ارگان‌های ذی‌صلاح انجام شود، می‌توان طرح زیست شبانه را در برخی از راسته‌ها و محلاتی که تقاضا وجود دارد اجرایی کرد». او با اشاره به اینکه فعلا امکان اجرای طرح زیست شبانه در تمامی نقاط شهر وجود ندارد می‌گوید: «هم‌اکنون اعضای شورای شهر درصدد هستند که تأییدیه اجرای طرح پایلوت زیست شبانه را از پلیس، فرمانداری و مراجع تأثیرگذار بگیرند؛ بنابراین این طرح در مرحله رایزنی قرار دارد».


تقویت امنیت شهری
زیست شبانه و حضور مردم در فضاهای شهری موجب تقویت امنیت شده و علاوه بر رونق اقتصادی، میزان جرم را در پایتخت کاهش می‌دهد. این را مجید فراهانی، یکی دیگر از اعضای شورای شهر تهران می‌گوید. اومعتقد است که اگر بخشی از مراکز اداری، تجاری، خرید و رستوران‌ها ساعات طولانی‌تر فعالیت کنند باعث رونق بیشتر کسب و کار و تولید خواهد شد. او می‌گوید: «شورای شهر برای بازگرداندن حیات به شب‌های تهران و جلوگیری از شب‌مردگی طرحی را با نام «زیست شبانه» پیشنهاد داد. استدلال این طرح این بود که اگر قرار است ترافیک و آلودگی شهر را کنترل کنیم و رونق اقتصادی را بازگردانیم باید اجازه دهیم که زندگی شهری در زمان بیشتری در جریان باشد و مردم امکان حضور در فضاهای شهری بعد از ساعت 12شب را داشته باشند». فراهانی می‌گوید: «با اجرا شدن این طرح می‌توانیم بخشی از ترافیک و آلودگی و جمعیت متراکم شهر را به ساعات شب انتقال دهیم. از سوی دیگر بخشی از مردم که می‌خواهند در ساعات خلوت‌تری دور هم باشند و یا خریدهای خود را انجام دهند می‌توانند از ساعات شب بهره ببرند».
این عضو شورای شهر درباره احتمال بروز ناامنی در شهر هم می‌گوید: «پلیس می‌گوید تعداد نیروهایش در شیفت شب کم است و با استدلال اینکه ممکن است باعث ناامنی‌هایی در شهر شود، با این طرح مخالف بود. البته نظر اعضای شورای شهر بر این است که حضور مردم در ساعات شب موجب بیشترشدن امنیت می‌شود و بخش عمده‌ای از تخلفات و سرقت‌ها کاهش می‌یابد. جرایمی که باعث ناامنی اجتماعی می‌شود در زمانی اتفاق می‌افتد که کسی حضور ندارد. بر این اساس است که می‌گوییم اگر مردم در شهر باشند، امنیت بیشتر می‌شود. در نهایت شورای شهر با پلیس به یک راه‌حل بینابین رسید و قرار شده است که ۵راسته، محله و منطقه به‌صورت آزمایشی درنظر گرفته شود و زیست‌شبانه در آنجا توسعه یابد و اگر نتیجه‌ای که از این طرح حاصل شد مثبت بود طرح به‌صورت سراسری در کل تهران اجرا شود».