از انبار تا باک

مائده امینی 


آنجا که ماشین‌ها می‌ایستند، نازل را برمی‌دارند و باک‌ها را پر از بنزین یا گاز می‌کنند، آخرین حلقه عرضه سوخت است. حلقه اول، انبارهای بزرگ نگهداری سوخت در شهرها و استان‌ها هستند؛ انبارهای رو‌بازی که تانکرهای بزرگ حمل سوخت را پر و آنها را راهی جایگاه‌های سوخت در شهر می‌کنند؛ تانکرهایی که آنها را بمب‌های خطرناک متحرکی می‌دانند و برای حفظ ایمنی‌شان تمهیدات ویژ‌ه‌ای درنظر می‌گیرند.
ناصر رئیس‌فرد -رئیس هیأت‌مدیره شرکت‌ سراسری تامین و توزیع سوخت- می‌گوید: جایگاه‌ها، فراورده‌های مورد نیازشان را متناسب با مصرف میانگین مراجعان‌شان تهیه می‌کنند. در ابتدای این حلقه شرکت‌های زنجیره‌ای قرار دارند و از شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی، به میزان مورد نیاز سوخت و فراورده خریداری می‌کنند. این محموله‌ها در 3 انبار شرکت نفت در تهران نگهداری می‌شوند؛ انبار ری(مادر)، انبار شمال‌شرق در گردنه قوچک و انبار شمال‌غرب در کن.

بنزین سوپر فقط در انبار ری
بنزین سوپر فقط در انبار مادر، یعنی انبار واحد ری نگهداری می‌شود و جایگاه‌دارانی که نیاز به تهیه بنزین سوپر دارند باید حواله‌های خود را از انبار ری تهیه کنند. رئیسی فرد می‌گوید: انبارهای شمال‌شرق و شمال‌غرب بنزین معمولی و نفت و گاز را توزیع می‌کنند.
به گفته او، حواله‌های صادر‌شده در اختیار پیمانکاران قرار می‌گیرد و تانکر‌های سوخت (عموما 32هزار‌لیتری) پس از اندازه‌گیری و سنجش، بارگیری کرده، پلمب می‌شوند و پس از صدور بارنامه به سمت جایگاه‌های مورد نظر در سطح شهر حرکت  می‌کنند.
مامورهای تخلیه هر جایگاه در ابتدا موظفند که پلمب‌ها را کنترل کنند و حتی درصورت امکان، می‌توانند از محموله رسیده نمونه‌گیری کنند تا مشکلی (سهوا) پیش نیامده باشد. در هر جایگاه بین 3 تا 4مخزن برای پرکردن تعبیه شده است که این مخزن‌ها عموما 45هزار لیتری هستند. در آخر هم شناورهای داخل مخازن و شبکه‌های ارتباطی، مواد مورد نیاز را به سکوها می‌رسانند.

لوله‌های انتقال سوخت در شهرستان‌ها 
این فرایند نه در تهران بلکه در تمام شهرها به همین شکل است. شهرهای دیگر هم از طریق انبار مادر یا خود پالایشگاه‌ها تغذیه می‌شوند. البته در استان‌ها و شهرهای کوچک‌تر هم خطوط لوله‌ای برای انتقال محموله‌های سوختی تعبیه شده است.

به راننده‌های صبورتری نیازمندیم
رفت‌وآمد هزاران لیتر بنزین و گاز در سطح کشور، خطرات خودش را به‌دنبال دارد. رئیسی فرد در این‌باره هم توضیح می‌دهد: تانکرهای حامل سوخت باید به شکل متفاوتی و با لحاظ‌کردن تمامی تدابیر امنیتی و ایمنی ساخته شوند. همچنین راننده‌هایی که هدایت این تانکرها را بر عهده دارند باید حتما گواهینامه پایه یک و سابقه طولانی رانندگی داشته و در کنار این مهارت‌ها، از آرامش بیشتری نسبت به سایر رانندگان برخوردار باشند.

خبری از حمایت دولتی نیست 
جایگاه‌های سوخت توسط بخش خصوصی خریداری و اداره می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد هیچ تسهیلاتی برای جایگاه‌داران درنظر گرفته نشده است که البته با توجه به تئوری کوتاه‌کردن دست دولت از زمینه‌های مختلف اقتصادی کشور، این عدم‌حمایت چندان هم بیراه نیست. رئیسی فرد می‌گوید: تنها زمانی که آقای نعمت‌زاده بودند برای توسعه و خرید جایگاه‌ها، تسهیلاتی درنظر گرفته بودند، بعد و قبل از آن (دهه 40تا‌کنون) هرگز هیچ حمایت دولتی از هیچ جایگاه‌داری نشده است؛ نه برای خرید زمین و نه برای تهیه محموله‌های نفتی. شهرداری‌ها هم صرفا به شرط مشارکت در سود (با درصدهای بالا) حاضر می‌شوند زمینی را در اختیار جایگاه‌داری بگذارند و این در حالی است که هزینه نگهداری و خرید جایگاه‌های سوخت بسیار هنگفت است و در برخی مناطق صرفه اقتصادی ندارد.
به گفته این فعال حوزه سوخت، کل 3500جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور از قبل از دهه 40مربوط به بخش دولتی بود که آن هم طی مزایده‌هایی به افراد متقاضی واگذار شد. هم‌اکنون هیچ جایگاه دولتی‌ای وجود ندارد.

کارگران پمپ بنزین‌ها حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند 
درحالی‌که بعضی از کارگران جایگاه‌های سوخت می‌گویند دریافتی یک ماه‌شان به یک میلیون و 300هزار تومان هم نمی‌رسد، رئیسی فرد می‌گوید: تمام جایگاه‌داران موظف هستند که حداقل دستمزد را در کنار سایز مزایا (حق مسکن، حق خواروبار و...) به همه کارگران خود پرداخت کنند. البته کارگران جایگاه‌هایی که مردم آن حوالی انعام‌های بالایی به کارگران می‌دهند ممکن است برخی از مزایای گفته شده را دریافت نکنند یا کمتر دریافت کنند. این در حالی است که کار‌کردن در محیط جایگاه می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامتی این افراد بزند. اگرچه به گفته رئیسی‌فرد صاحبان جایگاه باید برای کارگران تمامی لوازم ایمنی لازم را تهیه کنند اما یک گشت ساده در سطح شهر کافی است تا ببینید هیچ کارگری نه از ماسک استفاده می‌کند و نه کفش مخصوصی به پا دارد.