آبرسانی
کم‌آبی در 22 روستای قم
رئیس اداره نگهداری شرکت آب و فاضلاب روستایی استان: کم‌آبی در بخش جعفرآباد قم به انشعاب‌های غیرمجاز برمی‌گردد
روح‌الله کریمی| قم - خبرنگار:
زنگ هشدار کم‌آبی در بخش جعفرآباد به صدا درآمده است. اهالی 22 روستای این بخش با کم‌آبی روزگار سختی می‌گذرانند. معضلی که نزدیک به 7 سال است زندگی اهالی این منطقه را با مشکل مواجه می‌کند.
گلایه‌ها از یک پیام آغاز شد. زمانی که یکی از اهالی روستای حیدرآباد بستان ساعت 4:30 صبح برای خبرنگار همشهری پیام فرستاده است که حتی به اندازه وضوگرفتن هم آب ندارند. این پیام وقتی در ستون صدای همشهری روزنامه همشهری قم منتشر شد، اهالی سایر روستاهای بخش جعفرآباد هم درد دل‌های خود را با این رسانه در میان گذاشتند.
یکی از اهالی روستای محمودآباد پیامی ارسال کرد که قطعی آب در این روستا به چند روز هم رسیده است. آنها آب مورد نیاز خود را از چاه‌ها تأمین می‌کنند که کیفیت مناسبی
هم ندارد.
اهالی این بخش نیمی از سال را درگیر کم‌آبی هستند. یکی از روستاییان می‌گوید: پاییز و زمستان به اندازه کافی آب داریم، اما از عید نوروز تا مهرماه روزگار خوشی نداریم. به دلیل افت فشار آب، برخی روستاییان پمپ آب نصب می‌کنند. با این کار، آب سایر خانه‌های روستایی قطع می‌شود.
نیاز مشترک انسان و دام به آب
جعفرآباد یکی از قطب‌های دامپروری کشور است. جدای از واحدهای دامداری صنعتی در این منطقه، خانه‌ای نیست که در آن دام نباشد. چرخ زندگی اهالی این روستاها بیشتر با پرورش دام سنگین می‌چرخد. به همین دلیل است که اهالی این روستاها برای تأمین آب مورد نیاز دام‌ها چاره‌ای جز استفاده از آب لوله‌کشی ندارند.
یکی از اهالی این بخش می‌گوید: مسئولان استان باید بدانند که در بیشتر خانه‌های بخش جعفرآباد ده‌ها رأس دام سنگین نگهداری می‌شود. یا باید آب شبکه را تقویت کرد که دام‌ها از تشنگی تلف نشوند یا آب جایگزین برای روستاها در نظر بگیرند.
در بخش جعفرآباد قم بیش از 60 هزار دام وجود دارد که به گفته «علی اصغر همت» معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان، بیش از 90 درصد این دام‌ها از نوع دام‌های سنگین پرواری هستند که مصرف آب آنها بیش از دام‌های سبک است.
2 مشکل اساسی
شرکت آب و فاضلاب روستایی برای تأمین آب روستاهای این بخش با 2 مشکل اساسی مواجه است که یکی از آنها همزیستی روستاییان و دام‌هاست.
به گفته رئیس اداره نگهداری شرکت آب و فاضلاب روستایی استان، وظیفه این شرکت تأمین آب شرب اهالی روستاهاست، اما معیشت مردم وابسته به دام‌هاست.
«جلال‌الدین اسدی» به همشهری می‌گوید: مجتمع آبرسانی جعفریه وظیفه تأمین آب حدود 3 هزار و 100 انشعاب را در 22 روستای بخش جعفرآباد به عهده دارد، اما امسال به دلیل گران‌شدن گوشت، رغبت اهالی این روستاها به پرورش دام‌ها بیشتر شده است.
وی با بیان این‌که منابع آبی مورد نیاز اهالی بخش جعفرآباد از 3 حلقه چاه برداشت می‌شود اظهار می‌کند: روستاهای این بخش در هر دقیقه به حدود 6 هزار متر مکعب آب نیاز دارند، اما شرکت آب و فاضلاب روستایی اجازه برداشت بیش از 3 هزار و 500 متر مکعب آب را ندارد. یعنی به ازای هر ثانیه حدود 60 لیتر آب برداشت می‌شود.
روی دیگر کم‌آبی در بخش جعفرآباد قم به انشعاب‌های غیرمجاز برمی‌گردد که حدود 40 درصد منابع آبی را رایگان می‌بلعد.
اسدی می‌گوید: 40 درصد از آبی که تولید می‌کنیم بدون درآمد مصرف می‌شود. برای جلوگیری از این انشعاب‌ها 2 پیمانکار گرفتیم که یکی مستقیم با انشعاب‌های غیرمجاز برخورد کند و دیگری سیستم شبانه دبی مصرف آب را شناسایی و مشکلات را به روش‌های مهندسی برطرف کند.
رئیس اداره نگهداری شرکت آب و فاضلاب روستایی استان می‌افزاید: در خطوط انتقال آب روستای حیدرآباد یک خط انشعاب غیرمجاز شناسایی کردیم که حجم قابل توجهی از آب شرب به صورت غیرمجاز استفاده می‌شد.
رضایت نسبی روستاییان
در روزهای گذشته پس از انتشار گلایه اهالی روستاهای بخش جعفرآباد درکانال همشهری قم فعالیت‌هایی انجام شده که رضایت نسبی اهالی این روستاها را به دنبال داشته است.
نتیجه چند جلسه‌ای که مسئولان استان برای غلبه بر بحران کم‌آبی بخش جعفرآباد این شد که شرکت آب و فاضلاب شهری بخشی از آب مورد نیاز اهالی این بخش را حدود 6 متر مکعب در ثانیه تأمین می‌کند.
اقدام دیگری که شرکت آب و فاضلاب روستایی انجام داد بالابردن فرکانس پمپ‌هاست که به گفته اسدی، این کار در درازمدت به پمپ‌ها آسیب وارد می‌کند، اما به دلیل اهمیت تأمین آب مورد نیاز اهالی روستاها این اقدام انجام شده است.
اسدی می‌افزاید: مخازن آب را به گونه‌ای مدیریت می‌کنیم که به اندازه مناسب ذخیره آب داشته باشد تا فشار مناسب آب کاهش نیابد.
وی تقویت نیروی انسانی را یکی دیگر از اقدامات انجام شده ذکر می‌کند و می‌گوید: یکی از نیروهایی که پیش از این پست مدیریتی داشته در جعفریه مشغول به کار شده. بنابراین بر توان مدیریتی شرکت آب و فاضلاب روستایی در بخش جعفرآباد افزوده شده است.
حضور فرماندار قم در بخش جعفرآباد هم در رضایت نسبی اهالی این بخش بی‌تأثیر نبوده. «مرتضی حیدری» پس از اطلاع از مشکل کم‌آبی در بخش جعفرآباد به این بخش سفر کرد و با بخشدار و مسئولان محلی و جمعی از اهالی روستاها دیدار کرد و از مسئولان سایر نهادها خواسته که در تأمین آب مورد نیاز اهالی این روستاها تدبیر کنند.
چه باید کرد؟
در شرایط بحران نیاز است همه نهادهای استان برای جلوگیری از نارضایتی مردم و تأمین نیازمندی‌های ضروری، همکاری و هم‌افزایی لازم را داشته باشند. تعدادی از چاه‌های بخش جعفرآباد متعلق به آستانه مقدسه است. شرکت آب و فاضلاب روستایی بیش از هر زمانی نیاز به منابع جدید آبی دارد و حتی مسئولان این شرکت می‌گویند هزینه برداشت آب را پرداخت می‌کنند. در این شرایط، انتظار می‌رود بخشی از نیازمندی‌های این شرکت از چاه‌های آستانه مقدسه تأمین شود. اقدامی که به گفته منابع غیررسمی، با مسئولان مربوطه در آستانه مقدسه در میان گذاشته شده اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
کار دیگری که می‌توان انجام داد، حفر چاه عمیق برای استفاده از آن در شرایط بحران است. بنابراین شرکت آب منطقه‌ای با صدور مجوز حفر چاه جدید می‌تواند در بالابردن رضایت مردم تأثیرگذار باشد.
شناسایی انشعاب‌های غیرمجاز اقدام دیگری است که نیاز به همکاری مسئولان محلی به‌ویژه دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاها دارد. وقتی برداشت آب از انشعاب‌های قانونی انجام گیرد، شرکت آب و فاضلاب روستایی هم راحت‌تر می‌تواند برای تأمین آب مورد نیاز اهالی روستاها برنامه‌‌ریزی کند.
حمایت از واحدهای کم‌مصرف آب
با توجه به این‌که مدیریت بهبود تولیدات دامی و کشاورزی برعهده سازمان جهاد کشاورزی استان است، این سئوال پیش می‌آید که مسئولان این سازمان آیا شرایط کم‌آبی استان را در توسعه واحدها در نظر می‌گیرند؟
خبرنگار همشهری این سئوال را از رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان پرسیده که «عباس پورمیدانی» می‌گوید: فعالیت شرکت آب و فاضلاب روستایی در بخش جعفرآباد مرتبط با حوزه کاری ما نیست، اما با این حال آنچه قابل ذکر می‌دانم این است که ما توسعه کمی واحدهای تولیدی را که متضمن مصرف بیشتر منابع آبی باشد در استان متوقف کرده‌ایم. از این نظر ما فقط واحدهای دامی، کشاورزی و شیلاتی را توسعه می‌دهیم و جزو برنامه‌های سازمان قرار می‌گیرد که از طریق افزایش بهره‌وری آب به تولید بپردازند، نه این‌که به طور مستقیم آب بیشتری مصرف کنند، چراکه منابع آبی که بتوانیم به صورت جدید به عرصه‌های نوین اقتصاد کشاورزی استان اختصاص بدهیم، عملاً وجود ندارد. ما با همین منابع فعلی باید بهترین راندمان و بهره‌برداری را داشته باشیم.
پورمیدانی می‌افزاید: باید به شکل واقعی به محدودیت منابع آب توجه کنیم. توسعه واحدهای دامداری و کشاورزی اگر بخواهد مصرف جدیدی از منابع آبی را به خود اختصاص بدهد، در استان قابل توجیه نیست. ضمن آن‌که حتی ما بیش از نیاز استان، در این عرصه‌ها توسعه کمی داشته‌ایم. با این توضیح، ما فقط واحدهایی را توسعه می‌دهیم که از طریق افزایش بهره‌وری به رشد تولید می‌پردازند، یا این‌که از تکنولوژی و روش‌های دانش‌محوری استفاده می‌کنند که نیاز به منابع بیشتر آب ندارد. بر این اساس، در این عرصه‌ها از بخش خصوصی در راستای بهینه‌سازی مصرف آب و ارتقای بهره‌وری حمایت می‌کنیم.
