انتشار خبرهای خودکشی راه رفتن بر لبه تیغ

دکتر سیدکاظم ملکوتی | رئیس جمعیت پیشگیری از خودکشی:

بارها گفته‌اند و شنیده‌ایم که رسانه‌ها باید در مورد انتشار اخبار مربوط به مرگ‌های خودخواسته احتیاط کنند، اما باز هم شاهد آن هستیم که طی روزهای اخیر خبر خودکشی مرد جوانی به‌طور ناشیانه در برخی خبرگزاری‌ها و کانال‌های خبری منتشر و در آن شیوه انجام خودکشی توضیح داده شده است.  اما آیا واقعا خودکشی مسری است؟ مطالعات زیادی درباره ارتکاب خودکشی از سوی افراد مختلف انجام شده که نشان می‌دهد این رفتار به نوعی بازتولید رفتار دیگران است و افرادی که مرتکب خودکشی می‌شوند فکر و ایده اولیه این کار را از افراد دیگر آموخته‌اند. به‌عبارت دیگر این افراد به دلایل مختلف مستعد این کار بوده‌اند اما جرقه اصلی وقتی زده شده که آنها ایده خودکشی را از فرد دیگری گرفته‌اند. حال در چنین شرایطی برای پیشگیری از وقوع چنین حوادث تلخی، خبرهای مربوط به‌خودکشی چطور باید منتشر شود؟ نحوه انتشار این خبرها اصول خاصی دارد که سازمان بهداشت جهانی هم راهنمایی در این خصوص منتشر کرده است؛ مثلا در آن آمده که: در انتشار خبرها نباید درباره روش خودکشی چیزی نوشت، چرا که ممکن است افراد مستعد را ترغیب کند. به نحوه، روز و محل نباید اشاره شود. نشریات نباید این اخبار را در صفحه اول منتشر کنند، از تیترهای درشت و رنگی استفاده نکنند، در این‌باره داستان‌پردازی و قهرمان‌سازی‌ نشود و در کل نباید این خبرها را برجسته‌سازی‌ کنند.

رعایت نکردن چنین اصولی و انتشار ناشیانه خبرهای خودکشی ممکن است عواقب تلخ و جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. پرداختن به خبرهای خودکشی راه‌رفتن روی لبه تیغ است، چنین اخباری منجر به کپی‌برداری یا خودکشی‌های گروهی می‌شود؛ مثلا در موردی که مدتی قبل در اصفهان رخ داد و در آن 2دختر نوجوان اقدام به خودکشی کردند بررسی‌ها نشان داد که این اقدام آنها تقلیدی بوده است. نکته دیگر اینکه در ماه‌های گذشته پدیده‌ای به نام نهنگ‌آبی ظهور کرد که هدفش تشویق افراد به‌خودکشی بود. با وجود اینکه متأسفانه مراحل این بازی نیز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است اما خوشبختانه تاکنون هیچ موردی در ایران وجود ندارد که تحت‌تأثیر این بازی اتفاق افتاده باشد. صرف‌نظر از هوشیاری رسانه‌ها در انتشار چنین اخباری لازم است که سازمان‌های حمایتگر و متصدیان بهداشت روانی جامعه نیز در این‌باره تلاش بیشتری انجام دهند؛ مثلا با استفاده از همین شبکه‌های اجتماعی می‌شود افرادی را که خواسته یا ناخواسته وارد صفحات مجازی می‌شوند که موضوع آن خودکشی است، آنها را به خطوط اورژانس اجتماعی مرتبط کنند تا درصورتی که آنها افسردگی یا فکر خودکشی دارند برایشان خدمات حمایتی ارائه شود.