رؤیای مسکن قسطی برای‌کارمندان

احمد میرخدائی ـ روزنامه‌نگار

در شرایطی که کل حقوق یک کارمند در 20سال هم کفاف خرید یک واحد مسکونی را نمی‌دهد، دولت طرحی برای خانه‌دار کردن کارمندان به‌صورت اقساطی ارائه کرده و می‌خواهد که با کسر بخشی از حقوق کارمند، او را خانه‌دار کند.
طرحی مبهم که تحقق آن حتی با درنظر گرفتن بهترین شرایط و حذف کامل قیمت زمین از ارزش یک واحد مسکونی هم محل مناقشه است؛ مگر اینکه پول بیت‌المال به کمک بیاید و واحدهای مسکونی موردنظر این طرح، روی زمین‌های دولتی و از جیب همه مردم ساخته شود.
 به گزارش همشهری، براساس طرح دولت، که گویا قرار است قاطعانه پیگیری شود، کارمندان از بدو ورود به حوزه کاری در دستگاه‌های دولتی، عضو صندوق پس‌انداز مسکن می‌شوند و برای خانه‌دار شدن برای مدتی که هنوز مشخص نیست قسط پرداخت می‌کنند. آنگونه که محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی دیروز در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت، در این طرح اولویت این است که دستگاه‌ها از زمین‌های خود برای ساخت مسکن استفاده کنند و در این زمینه مذاکراتی با دستگاه‌های مرتبط انجام خواهد شد.
 البته محمد اسلامی، این نکته را نیز گوشزد کرده است که این طرح با مشارکت دستگاه‌های اجرایی و در یک سطح فراگیر در کشور در حال تهیه است و فعلا در مرحله کارشناسی قرار دارد.

ماجرای مسکن قسطی کارمندان
طرح مسکن اقساطی برای کارمندان دولت که دو روز پیش از سوی رئیس‌جمهور مطرح شد و دیروز وزیر راه و شهرسازی از پیگیری کارشناسی آن خبر داد، اواسط خردادماه توسط یکی از نمایندگان مجلس رسانه‌ای شد. طرحی که گفته می‌شد براساس آن دولت به کارمندان خود پیشنهاد می‌کند در ازای پرداخت ۱۵درصد از حقوق خود برای ۲۵سال به‌صورت قسطی، یک واحد مسکونی خریداری کنند و خانه‌دار شوند.
دیروز اما رئیس‌جمهور در مراسم بهره‌برداری از پایانه مسافربری سلام در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) با اشاره به این طرح گفت: کارمندان از روز اول استخدام با اختصاص بخش کمی از حقوق خود تا ۱۰سال پس از استخدام، صاحب منزل خواهند شد و مراحل آماده‌سازی و تکمیل این طرح در دست بررسی است تا جوانان در ابتدای شروع کار خود دغدغه مسکن نداشته باشند.
البته جزئیات بیشتری از این طرح نه از سوی رئیس‌جمهور و نه از سوی وزارت راه و شهرسازی ارائه نشده و همانگونه که دیروز اسلامی گفت، این طرح در مرحله کارشناسی قرار دارد؛ اما با استناد به داده‌های اولیه منتشر شده از این طرح می‌توان برآوردهایی برای اجرایی شدن آن انجام داد که البته نتایج چندان قابل‌قبولی به‌دست نمی‌دهد.

مسکن قسطی متری چند؟
فعلا میانگین حقوق دریافتی کارکنان دولت حدود 4میلیون تومان است و البته کارمندان در بدو استخدام رقم بسیار پایین‌تری دریافت می‌کنند. باوجود این در بررسی طرح مسکن قسطی دولت، حقوق یک کارمند در شهر تهران را 4میلیون تومان درنظر می‌گیریم. همچنین قیمت یک واحد مسکونی مطابق با الگوی مصرف در شهر تهران نیز طبق نظر وزارت راه و شهرسازی، یک آپارتمان 75متری در شهر تهران با میانگین قیمت 12میلیون و 672هزار تومان در اردیبهشت 98مدنظر قرار می‌دهیم که ارزش روز آن به 950میلیون تومان می‌رسد. در این وضعیت یک کارمند دولت باید 20سال از کل حقوق ماهانه 4میلیون تومانی خود را برای خرید چنین خانه‌ای پس‌انداز کند.
در این وضعیت اگر یک کارمند بخواهد ماهانه 600هزار تومان، معادل 15درصد از حقوق خود را به پرداخت قسط مسکن اختصاص دهد، باید 132سال قسط بپردازد. البته اگر قرار باشد این واحد مسکونی با زمین دولتی و بدون محاسبه قیمت زمین در قیمت مسکن ساخته شود، قیمت نهایی مسکن حدود 50درصد کمتر می‌شود که در این صورت کارمند دولت با پرداخت 66سال اقساط ماهانه خواهد توانست بدهی خود بابت مسکن قسطی را تسویه کند.
با این حساب و با توجه به اینکه حقوق کارمندان در شهرستان به‌مراتب از حقوق تهرانی‌ها کمتر است، عملا براساس طرح دولت امکانی برای خانه‌دار کردن کارمندان در شهر محل سکونت وجود ندارد. سوال این است که آیا طراحان مسکن قسطی برای کارمندان جدید دولت می‌دانند که در شرایط فعلی اقساط ماهانه یک فقره وام مسکن 80میلیون تومانی در شهر تهران حتی برای سپرده‌گذاران خانه‌اولی در بافت فرسوده با نرخ سود 6درصد و بازپرداخت 12ساله، نزدیک به 800هزار تومان در ‌ماه است؟


مسکن قسطی را کجا می‌سازند؟

در سناریوی دوم، این احتمال وجود دارد که دولت خانه‌های قسطی را در زمین شهرک‌های جدید مانند پرند و پردیس برای تهرانی‌ها بسازد که در این صورت قیمت تمام‌شده یک واحد مسکونی به حدود 450میلیون تومان خواهد رسید. برای پرداخت اقساط این واحد مسکونی نیز یک کارمند تهرانی با حقوق 4میلیون تومان در ماه، باید 63سال، ماهانه 15درصد از حقوق خود را به‌عنوان قسط بپردازد. با حذف قیمت زمین از ارزش این واحد مسکونی، در بهترین حالت دوره بازپرداخت اقساط این واحد مسکونی به حدود 32سال می‌رسد. به گزارش همشهری، جدای از اینکه بخش عمده کارمندان دولت کمتر از 4میلیون تومان در ‌ماه حقوق می‌گیرند، با هر فرمول دیگری که محاسبات طرح مسکن قسطی کارمندان بررسی شود، بازهم در عمل اجرای چنین طرحی امکان‌پذیر نیست چراکه براساس برآوردهای نظام‌مهندسی، حداقل هزینه ساخت یک متر زیربنای مسکونی در شهر تهران 2میلیون تومان است که در این صورت برای ساخت یک واحد مسکونی 75متری بدون محاسبه هزینه عوارض، مجوزها، خدمات و تجهیزات روبنایی باید 150میلیون تومان هزینه شود. در بهترین حالت، حتی کارمندی که 4میلیون تومان در‌ماه حقوق می‌گیرد برای تسویه اقساط مربوط به هزینه مصالح این واحد مسکونی باید به‌مدت 20سال به قیمت امروز، 15درصد از حقوق خود را بپردازد. البته همه این محاسبات با فرض این است که رشد سالانه قیمت مسکن و افزایش حقوق کارمندان همسان باشد.