ضرب‌الاجل 10روزه ایران به اروپا

امیرعلی ابوالفتح‌ _ کارشناس مسائل بین‌الملل

«ایران تا 10روز دیگر سقف 300کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده را پشت سر می‌گذارد.» این جمله، مهم‌ترین خبری بود که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با رسانه‌ها بیان کرد. هرچند که کمالوندی از عبور از سقف تولید آب سنگین، عبور از غنی‌سازی‌ 3.67درصدی، بازطراحی مجدد رآکتور آب سنگین اراک و همچنین نصب لوله‌ها در قلب این رآکتور در مدت زمان کوتاه خبر داد؛ با این حال، سخنگوی سازمان انرژی اتمی انجام هریک از این اقدامات را به تصمیم و ابلاغ فرامین از سوی مقامات عالیه کشور منوط کرد.

عبور ایران از 2سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای شامل میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده و میزان ذخایر آب سنگین حامل پیام‌های مهمی است: 
ایران مصمم است در برابر عهدشکنی آمریکایی‌ها و بی‌عملی اروپایی‌ها، تعهدات برجامی خود را کاهش دهد. 
اقدامات ایران فقط به موضوع ذخایر اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین محدود نیست و قابلیت تسری به خلوص اورانیوم غنی‌شده، رآکتور آب‌سنگین و ورود به عرصه‌های جدید تحقیقاتی و تولیدی انرژی هسته‌ای دارد.
اروپا برای آنچه نجات برجام خوانده شده است، فقط 10روز فرصت دارد و ایران از این پس منتظر تعلل‌ها اروپایی‌ها نمی‌ماند.
آمریکا با عواقب تصمیم نسجیده دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای، بازگشت تحریم‌ها و لغو معافیت برنامه‌های هسته‌ای مواجه خواهد شد. 
ایران در برابر فشارهای حداکثری آمریکا نه فقط مقاومت حداکثری را در پیش گرفته، بلکه اکنون وارد فاز جدیدی مبتنی بر تهاجم حداکثری شده است.
تصمیمات اخیر ایران نشان می‌دهد که با اجرای برجام، امکانات و زیرساخت‌های صنعت هسته‌ای از بین نرفته بود و اکنون در برابر اقدامات آمریکایی‌ها، زمینه برای بازگشت به شرایط پیش از برجام چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی همچنان مهیاست.
با این حال و با وجود چنین پیام‌هایی، هنوز جمهوری اسلامی ایران در چارچوب توافق هسته‌ای با گروه1+5 فعالیت‌های هسته‌ای خود را پیش می‌برد. نکته اول اینکه بندهای 26 و 36 توافق هسته‌ای، شرایط عهدشکنی طرف‌های مذاکراتی با ایران را مشخص کرده است؛ ازجمله اینکه «ایران این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که اگر هر یک از مفاد این توافق از سوی طرف‌های مذاکراتی زیر پا گذاشته شود، ایران جزئا یا کلا تمامی تعهدات خود را نادیده می‌گیرد».

دوم اینکه در آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بعد از سخنرانی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در مورد تصمیم به کاهش تعهدات برجامی ایران منتشر شد، آمده است که تهران همچنان به رعایت مفاد برجام پایبند است. به گفته کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، تصمیماتی که روز دوشنبه در جمع خبرنگاران اعلام شد، نقض برجام قلمداد نمی‌شود. هرچند که جمهوری اسلامی همچنان کنارگذاشتن این توافق را برای خود محفوظ نگهداشته است.

با این حال و به‌عنوان نکته سوم، حتی اگر برداشت طرف‌های غربی از تصمیمات اخیر ایران مبنی بر حرکت به سمت نقض برجام با واقعیت منطبق باشد، ایران منطقا ملزم نیست که به‌عنوان تنها طرف پایبند به توافق هسته‌ای شناخته شود. از این رو، اگر اروپا آنگونه که ادعا می‌کند، برجام بر امنیت جهانی، اروپا و منطقه تأثیر می‌گذارد، باید بهای آن را بپردازد و بهای آن نیز نادیده گرفتن تحریم‌های یکجانبه آمریکا در حوزه‌های نفتی و بانکی است. به‌عبارت دیگر، اگر اروپا نشان دهد که در مخالفت با تحریم‌های آمریکا، از مرحله حرف عبور کرده و با خرید نفت از ایران و برقراری روابط بانکی، اقدامات عملی انجام خواهد داد، برجام حفظ خواهد شد؛ در غیراین صورت، ایران، تنها بازنده مرگ برجام نخواهد بود.