شیرگران؛ لبنیات را از سفره‌ها بلعید

علی ابراهیمی _ روزنامه‌نگار

افزایش 100درصدی رسمی و غیررسمی قیمت انواع لبنیات در یک سال گذشته به کاهش سهم شیر و لبنیات در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی منجر شده است. با وجود این دستگاه‌های مسئول به‌تازگی و برای سومین‌بار، مجوز افزایش 21درصدی قیمت این محصولات را صادر کرده‌اند.

به گزارش همشهری، با مصوبه اخیر ستاد تنظیم بازار مبنی بر افزایش نرخ شیر خام از 2هزار به 2هزارو 390تومان(رشد 19درصدی) قیمت انواع شیر و فرآورده‌های لبنی پرمصرف در سبد مصرفی خانوارها نیز 21درصد افزایش یافته است. براساس این مصوبه کارگروه تنظیم بازار، قیمت شیر پاستوریزه کامل با چربی 3.2درصد از 4هزارو 450به 5هزارو 400تومان (21درصد) رسید و نرخ سایر انواع شیر، ماست و پنیر نیز افزایش یافته است. بررسی روند افزایش رسمی و خودسرانه قیمت شیر و لبنیات طی یک سال گذشته نشان می‌دهد که گرانی و عرضه چندنرخی این اقلام به شیوه‌ای رایج تبدیل شده است. علاوه بر افزایش خودسرانه قیمت شیر و لبنیات توسط شرکت‌های لبنی 22خردادماه جاری سازمان حمایت برای سومین‌بار در یک سال گذشته، افزایش 12درصدی نرخ شیر خام و در نهایت گرانی 21درصدی شیر و لبنیات را براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار به دامداران و کارخانه‌های لبنی ابلاغ کرد تا شیب کاهش سهم شیر و لبنیات از سبد مصرفی خانوارها تندتر شود.

لبنیات روی موج گرانی 
بررسی روند افزایش رسمی قیمت شیر و لبنیات از پارسال تاکنون بیانگر رشد 100درصدی قیمت‌ها طی دوره زمانی 2ساله است. سازمان حمایت که در سال گذشته در 2 مرحله قیمت شیر و لبنیات را افزایش داده بود، خرداد‌ماه امسال نیز قیمت جدیدی را برای این محصولات رقم زد. این سازمان که در تابستان سال گذشته، نرخ مصوب خرید هر کیلوگرم شیر خام تحویل درب دامداری را به هزار و 570تومان  و سپس در آذرماه ۹۷ به 2هزار تومان افزایش داده بود در مصوبه هفته گذشته خود نرخ شیر خام را به 2هزار و 390تومان افزایش داد تا رشد 52درصدی یکساله نرخ شیر خام، زمینه گرانی چندباره شیر پاستوریزه و لبنیات را فراهم کند. با این شرایط نرخ مصوب یک لیتر شیر پاستوریزه پرچرب که در مردادماه سال گذشته 2هزار و 800تومان بود، در چند مرحله افزایش به 4تا 5هزار تومان و قیمت یک دبه ماست پرچرب 5/2لیتری از 10به بیش از 14هزار تومان رسید. این در حالی بود که گزارش بانک مرکزی از قیمت خرده‌فروشی اقلام کالایی در مرداد‌ماه 97بیانگر رشد متوسط 51درصدی قیمت انواع شیر و لبنیات و بیشترین درصد افزایش قیمت این اقلام در یک دهه اخیر بود. در ادامه این روند ستاد تنظیم بازار در مصوبه سه‌شنبه هفته گذشته خود حکم به افزایش قیمت شیر خام و لبنیات داد. بر این اساس در یک سال اخیر با درنظر گرفتن قیمت‌های مصوب جدید شیر و لبنیات، نرخ ماست ۹۰۰‌گرمی ۱.۵ درصد چربی با رشدی ۳۹.5درصدی از 3هزار و 800به 5هزار و 300و پنیر سفید ۴۰۰‌گرمی با رشدی ۴۹ درصدی از 5هزار و 700به 8هزار و 500، شیر بطری پرچرب (3.2درصد چربی) 1.5لیتری با رشد 159درصدی از 2هزار و 200 به 5هزار و 700و ماست دبه‌ای 2.5کیلوگرمی پرچرب با رشد 76.5درصدی از 8هزار و 500 به 15هزار تومان افزایش یافته است.

کاهش سرانه مصرف شیر و لبنیات 
آخرین آمارها از کاهش متوسط مصرف سالانه شیر خانوارهای ایرانی در یک دهه گذشته (87تا 96) از 215به 126کیلوگرم یعنی کاهش 41درصدی میزان مصرف خانوار در دهه مذکور حکایت دارد. از سال گذشته تا‌کنون قیمت شیر خام و لبنیات طی 3مرحله افزایش یافته و تأثیر غیرقابل انکاری بر کاهش بیشتر شیر و لبنیات در سبد مصرفی خانوارها خواهد داشت. اگرچه بانک مرکزی هنوز گزارش بودجه خانوار در سال ۱۳۹۷ را منتشر نکرده اما ارتباط تنگاتنگ گرانی شیر و لبنیات و کاهش متوسط مصرف سالانه خانوارهای ایرانی بیانگر این واقعیت است که این رشد قیمت‌ها و کاهش درآمد سرانه اقشار کم‌درآمد تأثیر مشهودی بر حذف شیر و لبنیات از سفره خانوارها به‌رغم تأکید کارشناسان بر نقش مصرف این اقلام در سلامت آنها داشته است. براساس استانداردهای جهانی میانگین مصرف سالانه لبنیات و شیر در اروپا 370کیلوگرم است که این رقم در خانوارهای ایرانی باید سالانه ۲۷۰ کیلوگرم باشد اما اکنون مصرف این محصولات به زیر ۷۰ کیلوگرم رسیده و با گرانی‌های اخیر شمارش معکوس برای حذف شیر و لبنیات از سبد مصرفی خانوارها در آینده نزدیک آغاز شده است.