490میلیارد دلار خسارت سالانه بیابان‌زایی در جهان

زهرا رفیعی/خبر‌نگار

در آستانه روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی، سازمان ملل هشدار داده که بیایان‌زایی، زندگی حدود یک‌میلیارد نفر را در 100کشور جهان به خطر انداخته است. هر ساله 12میلیون هکتار از زمین‌های زراعی به بیابان تبدیل می‌شود و این شدت تخریب زمین در جهان، همراه با اثرات منفی تغییر اقلیم، رشد جمعیت و تقاضای روزافزون برای منابع طبیعی، ضرورت اتخاذ یک راه‌حل فوری و جهانی را بار دیگر متذکر می‌شود. تخمین زده می‌شود که بیابان‌زایی سالانه 490میلیارد دلار خسارت به بار می‌آورد؛ این در حالی است که با مدیریت پایدار اراضی و جلوگیری از تخریب، نه‌تنها این خسارت صفر می‌شود که 1.4تریلیون دلار هم صرفه اقتصادی ایجاد می‌شود. از این‌رو کنوانسیون جهانی مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد از کشور‌ها خواسته برای ترویج مدیریت پایدار زمین و به صفررسانی یا عدم‌تخریب زمین، برنامه‌هایی را اجرا کرده و پویشی را برای این روز راه‌اندازی کنند. آنها از کشور‌ها و نهاد‌های مدنی خواسته‌اند که با پویش جهانی مقابله با بیابان‌زایی در شبکه‌های اجتماعی، مردم را از خطری که مرتبا در حال افزایش است، آگاه کنند.

دبیر اجرایی کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مقابله با بیابان‌زایی در پیام امسال خود می‌گوید: آثار مخرب گسترش بیابان‌زایی فقط محدود به زندگی حیوانات و کشاورزی و انسان‌های دوردست نمی‌شود، اگر بیماری و گرسنگی ناشی از گسترش بیابان به خانه شما رسیده ‌باشد، دیگر عدد خسارات بیابان‌زایی معنای دیگری برایتان خواهد داشت. در سال 1972خانواده من در موریتانی متاثر از مفهوم بیابان‌زایی شد. بسیاری از مردم کشورم زندگی و معیشت خود را از دست دادند و مجبور به مهاجرت شدند و آنها که ماندند، جان خود را از دست دادند. ابراهیم تیاو می‌افزاید: امروز خبر خوب این است که می‌توان برخی از زمین‌های تخریب شده را احیا کرد. من نمونه‌های زیادی را در آفریقا به‌خصوص در منطقه ساحلی شرق این قاره دیده‌ام که مردم آسیب زیادی از بیابان‌زایی دیده‌اند، ولی خود را با شرایط جدید تطبیق داده‌اند. کشاورزان در نیجریه و بورکینافاسو حالا می‌دانند با دانسته‌هایشان چطور کشاورزی کنند، حیات به مناطقی که بر اثر بیابان‌زایی برای مدت طولانی خالی از سکنه شده بود، دوباره بازگشته و در مناطقی مانند نیجر، میلیون‌ها هکتار از زمین‌های بی‌حاصل احیا شده‌است. مهم‌تر اینکه در جوامع آسیب‌پذیری مانند اتیوپی که مردم سرزمین خود را به‌دلیل کمبود آب ترک کرده بودند آن را بازیابی کردند. او تأکید می‌کند:‌ پس، بیابان‌زدایی امکان‌پذیر است و این محدود به آفریقا نمی‌شود. در آمریکای لاتین، مدیترانه، آسیا و اقیانوسیه نیز نمونه‌های موفقی داریم. ما می‌توانیم شرایطی را ایجاد کنیم که کشاورزی پایدار را گسترش دهیم و پیچیدگی‌های تامین آب و خاک را حذف کنیم. امیدوارم 2میلیون هکتار از زمین‌هایی که نیاز به بیابان‌زدایی فوری در جهان دارند با اجرای سیاست‌های کنوانسیون تنوع زیستی، چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در مورد تغییر اقلیم و کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی دوباره بازیابی و احیا شوند. او تأکید کرد: پس بیایید آینده را بکاریم و با جوانان جهان که به طبیعت و کره زمین اهمیت قائلند، فرصت را مغتنم بدانیم و زمین‌های تخریب شده ناشی از بیابان‌زایی را احیا کنیم. بیایید با کشاورزان و گله‌داران، ماهیگیران و زنانی که معیشت‌شان وابسته به زمین است صحبت کنیم که آبی که می‌نوشند از همان اکوسیستمی می‌آید که منشأ تامینش آسمان نیست. گونه بشر، آنقدر هوشمند بوده است که به ‌ماه برود و برنامه‌ای برای رفتن به مریخ داشته باشد. این مقام ارشد سازمان ملل در حوزه مقابله با بیابان می‌گوید: ما توانسته‌ایم شرایط را برای بهبود سلامت خود تغییر دهیم و حتی از راه دور جراحی کنیم؛ پس ما آنقدر هوشمند هستیم که برای حفظ زمین کاری کنیم. ما آگاهی و دانش این را داریم که در کنار دولتمردان قدم به قدم به سمت آینده برویم و کاری کنیم. آینده از آنچه می‌بینیم روشن‌تر است.

مراسم روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی هر ساله روز 17ژوئن با هدف ارتقای آگاهی‌های عمومی از تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با بیابان‌زایی برگزار می‌شود. درواقع فردا، روزی است که به پروژه «عدم‌تخریب زمین» با راه‌حل‌هایی دست‌یافتنی و با همکاری جامعه‌ بین‌الملل تأکید می‌کند. اما حالا در بیست‌و پنجمین سال روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی، بسیاری از کشور‌ها به سمت مدیریت پایدار حرکت کرده‌اند. در عین حال سازمان‌های بین‌المللی به‌دنبال ترسیم چشم‌اندازی از به صفررسانی یا عدم‌تخریب زمین در 25سال آینده هستند؛ اینکه در سال‌های آینده چطور می‌توان با عدم‌تخریب زمین برای کاهش فقر، افزایش امنیت غذایی و آبی و سازگاری با تغییر اقلیم کاری انجام داد. برای همین شعار امسال روز جهانی بیابان« بیایید با هم آینده‌ای سبز بسازیم» تعیین شده و میزبان جشن امسال این روز، شهر آنکارا در ترکیه است. در اکتبر 2015کشور‌های عضو این کنوانسیون در مورد مفهوم به صفررسانی تخریب زمین به توافق رسیدند. مفهوم land degradation neutrality «عدم‌تخریب زمین» یا ((LDN) به‌منظور تشویق اقداماتی است که براساس آن فرایند بیابان‌زایی یا به‌عبارتی تخریب زمین‌های سالم و مولد، معکوس یا متوقف شود.