گزارش
معضل قاچاق کتاب در بازار نشر
چاپ و نشر غیرمجاز و قاچاق کتاب آنقدر دل ناشران را به درد آورده است که دیگر گرانی کاغذ و بی‌میلی مردم به کتابخوانی و ده‌ها مشکل ریز و درشت را از یاد برده‌اند و اکنون خواسته‌ای جز ریشه‌کن شدن این پدیده شوم ندارند. هرروز صبح کلید را در قفل می‌اندازد و چراغ را روشن می‌کند و همان‌طور که به قفسه‌های کتاب خیره می‌شود پشت میز کار ۴۰ ساله‌اش می‌نشیند و به روزهایی فکر می‌کند که شاید هرگز تکرار نشود.
به گزارش ایرنا، عباس میانزاده مدیر انتشارات مفتون و رئیس اتحادیه ناشران همدان کسی است که همنشینی با کتاب را افتخار می‌داند. او از این‌که کتابفروشی و انتشارات ۷۰ متری‌اش هرروز کوچک و جمع و جور‌تر می‌شود هیچ ابایی ندارد. به گفته خودش مهم این است که او از روزگار جوانی تا حالا انتخاب اول اهل قلم و عاشقان کتاب بوده است.
اکنون بعد از گذشت چند دهه، فشارهای اقتصادی این میراث‌دار کتاب را به صرافت تغییر کاربری انداخته است اما چه کاری و چه مهارتی؟ مگر با این سن و سال توان راه‌اندازی کسب‌وکار دیگری مانده است؟ این را می‌گوید و از شرایط انتشار کتاب گلایه می‌کند.
درنگ میان ماندن و رفتن میانزاده را از پا درآورده است. تنها دلمشغولی روزانه‌اش خواندن کتاب‌های قدیمی است و چند گوشی تلفن قدیمی که خاطره‌های گذشته را برایش یادآوری می‌کند و مغازه سوت و کورش را گرمی می‌بخشد.
او دل‌چرکین است از این‌گونه مصاحبه‌ها، نشست‌ها و گردهمایی‌ها! چراکه تاکنون دردی از او و هم‌صنفی‌هایش دوا نکرده است. به اصرار من اما سفره دلش را پهن می‌کند و از فرهنگ ضعیف کتابخوانی، بی‌توجهی دست‌اندرکاران، فروش ارزان و زیر قیمت نسخه‌های چاپی تقلبی، سرگرم شدن مردم با فضای مجازی و وجود نسخه‌های الکترونیکی شکوه‌های بسیار می‌کند.
از چند و چون فعالیت ناشران استان که می‌پرسم آمارشان را در حدود ۱۲۵ انتشارات اعلام می‌کند و با تأسف می‌گوید: از این میزان چراغ آنها که روشن است به شمار انگشتان دست هم نمی‌رسد. روشن ماندن چراغ انتشارات به مسئولان دلسوز نیاز دارد. بی‌تردید اگر کسی دلداده فرهنگ و هنر نباشد نمی‌تواند برایش دل بسوزاند.
با او سری به یکی از کتابفروشان دوره‌گرد می‌زنیم که چند قدم آن‌سوتر مغازه میانزاده هرروز بساطش را پهن می‌کند. این ناشر بیان می‌کند: بیشتر این کتاب‌ها غیرقانونی چاپ می‌شود، چند سالی است که این پدیده شوم در فرهنگ و ادب کشور رخنه کرده است و بازار نشر را تهدید می‌کند.
به گفته وی، همه‌چیز زیر سر سودجوهاست و وقتی کتابی با تیراژ بالا وارد بازار می‌شود این افراد اقدام به چاپ غیرقانونی آن می‌کنند و این‌گونه عرصه برای نشر قانونی کتاب تنگ می‌شود. کم‌توجهی نهادهای مسئول به این ناهنجاری‌های فرهنگی عامل دیگری است که مدیر انتشارات مفتون معتقد است به بروز این رفتار غیرقانونی و غیراخلاقی دامن می‌زند.
کسادی بازار کتاب
مجتبی ملک‌محمدی صاحب کتابفروشی دانشجو است که به گفته کارگرانش صحه می‌گذارد. «مثل گذشته فروشمان خوب نیست، دخل مغازه کفاف حقوق و بیمه کارکنان را نمی‌دهد». او و برادرانش ۳۰ سالی است که در کار نشر کتاب فعالیت دارند.
بی‌حاشیه سر اصل مطلب می‌رود و اظهار می‌کند: چاپ و نشر زیرزمینی باعث و بانی رکود بازار کتاب است. این ناشر از افت تیراژ کتاب می‌نالد که از 3 هزار نسخه به زیر ۵۰۰ نسخه رسیده است. بیشتر کتاب‌های کمیاب و نایاب به صورت قاچاق و تقلبی زیر قیمت منتشر می‌شود و به دست خواهانش می‌رسد و کمتر کسی سراغ انتشارات مجاز می‌آید.
ملک‌محمدی از روی کارکنانش شرمسار است که نمی‌تواند به موقع و به اندازه دستمزدشان را بپردازد. آرزو می‌کند تعرفه بیمه کم شود و دست ناشران غیرقانونی هم کوتاه تا شاید کتابفروشی‌اش سرپا بماند. او از گرانی کاغذ و ده‌ها مشکل ریز و درشت حوزه نشر چشم می‌پوشد و نظارت و کنترل بر قاچاق نشر مهم‌ترین خواسته‌اش است. از من قول می‌گیرد به گوش مسئولان برسانم تا فکری به حال ناخوش کتاب بکنند.
چاپ و نشر قاچاق نداریم
معاون فرهنگی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان با تأیید آسیب رساندن نشر غیرمجاز به ناشران قانونی وجود هرگونه چاپ و نشر قاچاق در این استان را رد می‌کند و با قاطعیت می‌گوید: تاکنون موردی از این‌گونه تخلف‌ها به ما گزارش نشده است و تمام روند تألیف، اخذ مجوز و شابک و چاپ کتاب تحت نظارت ما انجام می‌شود. مجید فروتن به معترضان و شاکیان چاپ و نشر قاچاق اطمینان خاطر می‌دهد به شرطی که ادعای آنها مستند و همراه با ادله محکم و کافی باشد موضوع را به سرعت پیگیری می‌کند.
او درباره ریزش انتشارات و تعطیلی آنها اظهار می‌کند: انتشاراتی که نتواند سالانه دست‌کم 4 تا ۶ کتاب تولید کند مجوزش تمدید نمی‌شود و خود به خود از گردونه خارج می‌شود. در حال حاضر ۶۲ انتشارات دارای مجوز در استان وجود دارد که نزدیک به دوسوم آنها فعالند و تولید ۳۶۲ عنوان کتاب حاصل این فعالیت است.
فروتن تأکید می‌کند: از حمایت و پشتیبانی ناشران و کتابفروشی‌ها مضایقه نمی‌کنیم به طور مثال سال گذشته سهمیه کاغذ عادلانه بین فعالان این عرصه توزیع و همچنین تسهیلات ارزان‌قیمت به واجدان شرایط اعطا شد.
معاون فرهنگی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان ادامه می‌دهد: رگ و ریشه کسادی بازار کتاب را باید در جاهای دیگری همچون مدرنیته و گذر از سنت‌ها جست‌و‌جو کرد که نشر کتاب را از حالت کاغذی به الکترونیکی تغییر داده است. در عصر حاضر میل و ذائقه مردم به ویژه جوان‌ها به سمت و سوی فضاهای مجازی کشش بیشتری پیدا کرده است. وی با اشاره به افت ۷۰ درصدی تیراژ کتاب گوشزد می‌کند که دوران چاپ انبوه کتاب و تلمبار کردن در قفسه‌ها به سر آمده است و باید پیشکسوتان خود را با شرایط جدید وفق بدهند.
توزیع کتاب‌های درسی آب‌باریکه‌ای که قطع شد
رئیس اتاق اصناف همدان نیز در مقام دفاع از صنف کتابفروشان از کاهش خرید کتاب و بی‌رمقی کسب‌وکار این قشر گلایه می‌کند و می‌گوید: گرانی کاغذ و بی‌پولی قشر روشنفکر قدرت خرید کتاب را پایین آورده تا جایی که این کالای سودمند از سبد فرهنگی خانواده‌ها خارج شده است.
حسین محرابی تصریح می‌کند: کتابفروش‌ها از روی ناچاری فروش نوشت‌افزار و توزیع کتاب‌های درسی را به فهرست محصولات خود اضافه کرده‌اند تا چرخ درآمدشان بچرخد، اما بعضی‌ها چشم دیدن همین آب‌باریکه را هم ندارند به‌طوری که در ابلاغیه‌های جدید وزارت آموزش و پرورش کتابفروشی‌ها از توزیع کتاب‌های درسی منع شده‌اند.
او این کار را مخالف اصل ۴۴ قانون اساسی می‌داند و خواهان بازگشت کتابفروشی‌ها به چرخه توزیع کتاب‌های درسی است. کتابفروشان و ناشران همدانی هرکدام بقچه‌ای از درد و رنج برایم باز کرده‌اند. نوشتن کدام درد و اندوه آنها واجب‌تر است، نمی‌دانم. فقط این را می‌دانم که نه فروش مشتی قلم و خودکار، نه سرگرم شدن با سبزی و تربچه‌های نقلی و نه غرق شدن در حس نوستالژیک تلفن‌های قدیمی هیچ‌کدام از غم کتابفروشان و دوستداران کتاب نمی‌کاهد.
در همینه زمینه :
