نا مهربانی مردم با طبیعت

فتانه احدی | البرز- خبرنگار


در صورت احساس مسئولیت بیشتر و همگانی در حفظ منابع طبیعی و محیط زیست می توان امید داشت که حل معضلات و چالش های زیست محیطی مرتفع شده و محیطی سالم برای نسل های آینده داشته باشیم. اگر مسئولان نتوانند با گرفتن سیاست ها و راهکارهای مفید وعلمی از این تخریب بی رویه جلوگیری کنند امکان تداوم حیات موجودات زنده از بین خواهد رفت.

یکی از نگرانی ها در سال های اخیر این بود که مسئولان نسبت به موضوع  آتش سوزی منابع طبیعی بی توجه باشند، چرا که در سال های اخیر البرز شاهد تخریب بسیاری از منابع طبیعی توسط آتش شده بود. امسال نیز با گرم شدن هوا این تهدید وجود دارد. اما مسئولان این تهدید را پیش بینی کرده و امید است که با همکاری مردم و مسئولان چنین اتفاق های ناگواری دیگر در البرز رخ ندهد.

آب، خاک، هوا، جنگل و مرتع جزو ثروت‌های ملی به حساب می‌آیند وحفاظت از جنگل‌ها و مراتع از عهده یک سازمان بر نمی‌آید بلکه همه آحاد مردم در حفظ و حراست از منابع طبیعی مسئول هستند.


بی‌احتیاطی در افروختن آتش در طبیعت

یکی از گردشگرانی که برای گذراندن ساعاتی چند به طبیعت رفته است، می‌گوید: وقتی به طبیعت می‌آییم گه‌گاه افرادی را مشاهده می‌کنیم که برای داشتن چند ساعتی خوشی در طبیعت کارهایی می‌کنند که به طبیعت آسیب وارد می‌کند.

«سارا یزدانی» می‌افزاید: برای مثال در چند قدمی ما گردشگرانی بودند که زیر درختی تنومند آتش روشن کرده بودند که علاوه بر دود زیاد برای مجاوران می‌توانست باعث آتش گرفتن درخت شود و لحظه‌ای سهل‌انگاری در این مواقع می‌تواند پشیمانی بزرگی به بار آورد.‌ ای کاش همه ما نسبت به حفظ محیط طبیعی اطرافمان حساس باشیم.


نهادینه کردن  فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی

رئیس اداره ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی البرز می‌گوید: موضوع حفاظت از منابع طبیعی بسیار گسترده است. باید یاد بگیریم هر رفتاری را که در خانه انجام می‌دهیم به محیط اطراف تعمیم دهیم. خیلی مواقع افراد در خانه خیلی تمیز هستند ولی وقتی به بیرون می‌روند شاخص‌های محیط زیستی را رعایت نمی‌کنند.

«مژگان رضایی» می‌افزاید: حتی بسیاری مواقع از فرهنگ کشورهای دیگر در رفتار منابع طبیعی می‌گوییم، اما خودمان این موضوعات را در کشورمان رعایت نمی‌کنیم. درصورتی که باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که سعی کنیم رد پای کمتری از خودمان و آلودگی‌ها در محیط‌زیست برجای بگذاریم.

وی ادامه می‌دهد: موضوع حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست در واقع اصلاح فرهنگ است. موضوعات مرتبط با منابع طبیعی در واقع نیاز به اصلاح فرهنگ دارد. باید از فضای مجازی، رسانه‌های تصویری، شنیداری و مکتوب موضوعات مرتبط با فرهنگ استفاده درست از طبیعت پخش شود تا به صورت یک فرهنگ در مردم نهادینه شود.

رضایی با اشاره به این‌که رفتارهای اشتباه می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد، می‌گوید: به دلیل همین رفتارهای اشتباه مساحت زیادی از جنگل‌ها را از دست داده‌ایم یا جنگل‌هایی که جزو ذخیره‌گاه‌های باارزش ژنتیکی هستند مملو از زباله‌اند. رئیس اداره ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی البرز با اشاره به لزوم به‌کارگیری روش‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای جا افتادن فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی می‌گوید: در این مورد نیاز به همکاری رسانه‌ها، صدا و سیما و شهرداری است به طوری که این فرهنگسازی‌ها به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و به صورت رایگان انجام شود.

رضایی می‌افزاید: نهادینه شدن فرهنگ‌های درست یا غلط بر اثر تکرار انجام می‌شود. اگر مصرانه بر روی موضوعات فرهنگی تمرکز کرده و به تکرار آن بپردازیم مسلما نتیجه‌بخش خواهد بود. وی با بیان این‌که درختان و طبیعت سرمایه‌های ما هستند که با غفلت ما از بین می‌روند ادامه می‌دهد: به عنوان مثال از بین رفتن درخت کهنسال زبان گنجشک در روستای اویزر از توابع کرج که 700 سال قدمت داشت، بر اثر بی‌احتیاطی و آتش روشن کردن چند گردشگر در مجاورت آن نمونه‌ای از این غفلت‌هاست و باید بدانیم دود تمام این اشتباهات به چشم خودمان می‌رود.

رئیس اداره ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی می‌افزاید: اکنون بسیاری از سمن‌ها و افراد دلسوز طبیعت به پاکسازی طبیعت از زباله‌ها می‌پردازند، این درحالی است که تا زمانی که فرهنگ نریختن زباله در طبیعت و جاده رعایت نشود، چنین اقداماتی موثر نیست.


آتش سوزی؛ خطری که البرز را تهدید می کند

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز یکی از چالش های جدی سال 98 را خطر آتش سوزی مراتع می داند و می گوید: یکی از دغدغه ها در اواخر تابستان و اوایل پاییز تهدید آتش سوزی است. «حامد فرضی» می افزاید: یکی از ملزومات برای حفظ منابع طبیعی مدیریت مراتع است و با مدیریت صحیح می توان نقش بسزایی در حفظ مراتع ایفا کرد.

وی می افزاید: اعتباراتی به این بخش برای خرید ابزار و ادوات لازم اختصاص یافته است که این ادوات در اختیار شوراها قرار داده می شود تا در صورت وقوع آتش سوزی در مراتع، با اقدام به موقع توسط مردم محلی و همیاران طبیعت، هر چه بیشتر سطح حریق ها کاهش یابد. فرضی می گوید: با توجه به وضعیت پوشش گیاهی مناسب در مراتع نیازمند حساسیت تمام مردم در خصوص آتش سوزی در عرصه های طبیعی هستیم تا در صورت مشاهده آتش سوزی در اسرع وقت نسبت به اطفای آن اقدام کرده و موضوع را به شماره 1504 اطلاع دهند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز می کند: البرز به دلیل شرایط خاص جغرافیایی کمترین مساحت را در کشور دارد؛ مساحت این استان 517 هزار هکتار است که از این مقدار حدود 440 هزار هکتار را اراضی ملی تشکیل می دهد و 375 هزار هکتار وسعت اراضی مرتعی استان است که اهمیت کار را برای مدیریت این عرصه ها دوچندان می کند.

وی می افزاید: در سال 94 البرز به عنوان استان پایلوت در مدیریت چرا در بین استان های همجوار انتخاب شد زیرا تخریب پوشش گیاهی را به شدت در عرصه های مرتعی استان شاهد بودیم و از طرفی مصوبه شورای امنیت ملی را در ممیزی مراتع و کنترل دام داشتیم که این وظیفه بر عهده منابع طبیعی گذاشته شده بود و کمک دستگاه های دیگر را نیز نیاز داشت.

فرضی می گوید: همچنین با موضوع تعیین تکلیف مراتع روبرو بودیم زیرا عمده مراتع، شورایی هستند که در دهه 60 ممیزی آن صورت گرفته بود و در آن سال ها شرایط پوشش گیاهی با اکنون تفاوت داشته است و اکنون برای ممیزی مراتع و خروج و ورود دام به این عرصه ها باید اقداماتی صورت گیرد.

وی با اشاره به همفکری در زمینه کنترل دام میان استان های مبدأ و استان مقصد، می گوید: نتیجه این همفکری و تعامل ظرفیتی است که اکنون از لحاظ تعداد دام در مراتع دیده می شود که متعادل بوده و نتیجه اقدامات بسیار مناسب در هماهنگی و تلاش مضاعف در کنترل و همراهی مردم است.


سرمایه‌ای متعلق به همه نسل‌ها

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز با بیان این‌که منابع طبیعی در تمام دنیا به عنوان سرمایه‌ای متعلق به تمام نسل‌ها شناخته می‌شود، می‌گوید: باید طوری از این منابع استفاده کنیم که آیندگان نیز بتوانند از آن استفاده کنند، زیرا اگر بخواهیم فقط خودمان از این منابع استفاده کنیم به نوعی خودخواهی محض است.

«حامد فرضی» می‌افزاید: در البرز با جمعیت بالا و فضای محدودی مواجهیم که از اقوام مختلف در این استان ساکن هستند و با توجه به محدودیت فضا باید توجه ویژه‌ای به منابع طبیعی و محیط‌زیست وجود داشته باشد. وی با اشاره به اهمیت پوشش گیاهی و دغدغه‌ها در این زمینه می‌گوید: گردشگران باید توجه زیادی نسبت به محیط‌زیست داشته باشند و از آتش زدن بوته‌ها یا در مجاورت درختان خودداری کنند، زیرا عامل 99 درصد آتش‌سوزی‌ها خصوصا در البرز انسانی است.

مدیر کل منابع طبیعی البرز می‌افزاید: اکنون به واسطه نامهربانی‌های ما با طبیعت، حال و اوضاع بسیاری از این منابع آب، خاک، درخت و معادن خوب نیست. وی ادامه می‌دهد: جدی نگرفتن هشدارها درباره شرایط بحرانی منابعی چون آب می‌تواند این بحران را به مرحله‌ای برساند که جای جبران نباشد.
 

کودکان؛ حافظان آینده منابع طبیعی

پیمان رشیدی| کارشناس محیط‌زیست و منابع طبیعی


حفاظت از محیط‌زیست ومنابع طبیعی نیاز به نهادینه کردن فرهنگ آن دارد. از طرفی نهادینه کردن هر فرهنگی نیاز به صرف وقت، انرژی، هزینه و آموزش‌های پایه‌ای دارد. این‌که کودکان به عنوان آینده‌سازان در مرکز توجه قرار گرفته و آموزش‌های لازم را برای حفاظت از آینده طبیعت ببینند بسیار حائز اهیمت است و می‌تواند تضمینی برای داشتن مسئولانی در آینده باشد که دغدغه محیط‌زیست را دارند. در واقع با شرایط کنونی دیگر زمانی برای تلف کردن و غفلت در مورد محیط‌زیست وجود ندارد و باید تمرکز جدی بر آموزش کودکان و دانش‌آموزان وجود داشته باشد.

آموزش‌های زیست‌محیطی به کودکان و نوجوانان که آینده‌سازان کشور هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است و نهادینه کردن فرهنگ حفاظت منابع طبیعی به عنوان سرمایه‌ای برای آیندگان جزو ضروریات است. کودکان و نوجوانان به عنوان آینده‌سازان در دنیایی که هر روز با پیشرفت تکنولوژی همراه است، به فکر منابع طبیعی و محیط‌زیست بوده و به حفاظت از آن کمک کنند.

ایران و استان البرز هم با قرار گرفتن در ناحیه خشک بیشتر در معرض تغییرات آب و هوایی قرار دارد و باید اقدامات ریشه‌ای برای حفاظت از منابع طبیعی موجود صورت گیرد. با تغییرات اقلیمی پیش‌رو اگر به‌درستی از منابع استفاده نکنیم، حتما در آینده نزدیک دچار مشکل می‌شویم.

زندگی آینده ما بستگی به توسعه نیروی انسانی ارزشمند و آگاه برای آینده کشور دارد. این مهم زمانی محقق خواهد شد که آموزش‌های زیست‌محیطی به کودکان و نوجوانان در اولویت قرار بگیرد. نقش آموزش از پایه برای فرهنگ‌سازی حفاظت از منابع طبیعی بسیار موثر است. حمایت مسئولان از دستگاه‌های آموزشی بسیار بااهمیت است، زیرا آموزش می‌تواند رکن توسعه یک کشور باشد.

ذهن کودکان آمادگی پذیرش هر نوع آموزشی را دارد و آموزش‌هایی که در این سنین به آنها داده می‌شود در ذهنشان ماندگار می‌شود. اکنون در کشور‌های توسعه‌یافته بیشترین تمرکز بر روی آموزش کودکان در حوزه‌های مختلف وجود دارد و نتایج مثبت آن به اثبات رسیده است. در واقع با آموزش کودکان، بزرگسالانی پرورش داده می‌شوند که خود را نسبت به محیط‌زیست مسئول می‌دانند و این فرهنگ را به کودکان خود نیز انتقال می‌دهند.