نوشتن مقاله به جای رفتن به زندان

اگر پیش از این مجازات افرادی که مرتکب جرایم خرد می‌شدند حبس، شلاق و... بود، اما حالا اوضاع تغییر کرده است. 

با قانون جدید و به لطف خلاقیت برخی قضات، دیگر همه مجرمان به زندان نمی‌روند و بعضی از آنها به تحمل مجازات‌هایی در خارج از زندان محکوم می‌شوند. نمونه آن مردی است که مدتی قبل برای اینکه عوارض شهرداری را پرداخت نکند برگه عوارض را جعل کرد اما خیلی زود دستش رو و توسط پلیس دستگیر شد. هر چند او باید 3سال را در زندان می‌گذراند اما قاضی پرونده مجازات دیگری برایش در نظر گرفت. 

به گزارش همشهری، چندی قبل مرد جوانی که قصد فروش خودرواش را داشت برای پرداخت عوارض آن به شهرداری شهرستان بِن در استان چهارمحال و بختیاری رفت. آنطور که برگه عوارض نشان می‌داد او باید یک میلیون و 500هزار تومان پرداخت می‌کرد. اما او همان موقع فکری به ذهنش رسید تا از زیر بار پرداخت این مبلغ شانه خالی کند. او که به‌کار با نرم‌افزارهای ویرایش عکس آشنایی داشت، برگه عوارض را به خانه برد و بعد از چند ساعت کار، برگه‌ای جعل کرد که نشان می‌داد همه عوارض را پرداخت کرده است. به این ترتیب برگه جعلی را به دفترخانه برد تا خودرواش را بفروشد. او همه‌‌چیز را تمام‌شده می‌دانست و فکرش را هم نمی‌کرد در دفترخانه دستش رو می‌شود. سردفتر که در همان نگاه اول متوجه جعلی بودن برگه عوارض شده بود مأموران پلیس آگاهی را در جریان گذاشت. مرد جوان می‌خواست از پرداخت یک میلیون و 500هزار تومان عوارض خودرو صحبت کند اما همان موقع با حضور مأموران به اتهام جعل اسناد دولتی دستگیر شد.

در انتظار مجازات

هرچند متهم تصور نمی‌کرد دستکاری در یک قبض عوارض شهرداری مشکلی برایش درست کند اما این کار برایش گران تمام شد. قبض عوارض شهرداری جزو اسناد رسمی دولتی محسوب می‌شود و مجازات سختی در انتظار او بود. متهم که دستش رو شده بود به انجام جعل اعتراف کرد و گفت: فکرش را هم نمی‌کردم روزی به‌خاطر برگه عوارض شهرداری به زندان بیفتم. 

وی ادامه داد: چون می‌خواستم یک میلیون و 500هزار تومان را ندهم خودم با کامپیوتر یک برگه جعلی درست کردم و آن را به دفترخانه بردم. حالا هم از کارم پشیمانم. این پرونده با صدور کیفرخواست به شعبه 101دادگاه کیفری 2استان چهارمحال و بختیاری فرستاده شد. قاضی رسیدگی‌کننده به پرونده بعد از بررسی محتویات پرونده متهم را گناهکار تشخیص داد و او را به اتهام جعل اسناد دولتی به تحمل 3سال حبس محکوم کرد.

مجازات جایگزین

متهم شرایط خاصی داشت. از او هیچ سابقه کیفری ثبت نشده و از سویی جوان بود و درصورت زندانی شدن امکان داشت مسیر زندگی‌اش به کلی تغییر کند. 

در این شرایط قاضی رسیدگی‌کننده به پرونده با استناد به قوانین جدید که این اجازه را به قاضی داده که در مواردی خاص از مجازات جایگزین استفاده کند مجازات 3سال حبس را به‌مدت یک سال به حالت تعلیق درآورد اما مرد مجرم محکوم شد که با نظارت یکی از استادان دانشگاه مقاله‌ای 50صفحه‌ای با موضوع احترام به حقوق عامه بنویسد. 

در این حکم آمده بود این مقاله باید با نظارت مستمر دادستان و واحد اجرای احکام نوشته شود و درصورت خودداری محکوم از تهیه این مقاله وی زندانی خواهد شد. به این ترتیب مرد جاعل به جای رفتن به زندان کار نوشتن مقاله را با نظارت یکی از استادان دانشگاه آزاد آغاز و ظرف مدت چند‌ماه توانست مقاله را بنویسد.

تنبیه خوبی بود

اگر مجازات جایگزین در قوانین جدید پیش‌بینی نشده بود معلوم نبود مرد جوان که فقط یک مرتبه مرتکب خطا شده بود چه سرنوشتی پیدا می‌کرد. اما این قوانین سرنوشت وی را تغییر داد. حالا او می‌گوید حکم قاضی تنبیه خوبی برایش بوده و باعث شده دیگر فکر انجام کار خلاف هم به ذهنش نرسد.

چند سال داری و پیش از این چند مرتبه دستگیر شده بودی؟

27ساله هستم. این نخستین مرتبه‌ای بود که پایم به پلیس آگاهی و دادگاه باز می‌شد. من می‌خواستم مبلغ یک میلیون و 500هزار تومان را به شهرداری ندهم اما به‌خاطر این کار آبرویم رفت و نزدیک بود زندانی شوم.

درباره مجازات جایگزینی که قاضی برایت درنظر گرفت توضیح بده.

دادگاه من را به نوشتن مقاله‌ای 50صفحه‌ای با موضوع حقوق عامه محکوم کرد. من اطلاعات زیادی درباره این موضوع نداشتم اما با کمک یکی از استادان دانشگاه مقاله را تهیه کردم.

برای اینکه مقاله مورد تایید دادگاه قرار گیرد چه کارهایی کردی؟

مقاله‌ای که من نوشته‌ام 30منبع دارد. برای نوشتن آن مجبور شدم 20مقاله با عنوان حقوق شهروندی بخوانم. 15جلد کتاب تهیه و همه آنها را مطالعه کردم. حتی برخی کتاب‌هایی که می‌خواستم نایاب بود و مجبور شدم از آن‌ها کپی تهیه کنم. برای نوشتن مقاله سختی‌های زیادی کشیدم اما ارزشش را داشت.

این مجازات چه تأثیری بر تو گذاشته است؟

حکمی که صادر شد تأثیر زیادی برمن گذاشت. اول اینکه بخشش و مهربانی را از قاضی یاد گرفتم. او می‌توانست من را 3سال به زندان بفرستد اما در حقم رافت به خرج داد و از مجازات جایگزین استفاده کرد. علاوه بر آن نوشتن مقاله باعث شد اطلاعات زیادی به‌دست بیاورم و به رشته حقوق علاقه‌مند شوم. حالا تصمیم دارم اگر شرایط زندگی‌ام اجازه بدهد به دانشگاه بروم و در رشته حقوق تحصیل کنم.

حبس‌زدایی، سیاست ماست 

محمدرضا سیاهپور، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بِن، بعد از صدور این رای، بر حسن اجرای آن نظارت می‌کرد. او در گفت‌وگو با همشهری جزئیات دقیق‌تری از آنچه اتفاق افتاده توضیح داد.

متهم چند فقره جعل برگه عوارض انجام داده بود؟

او فقط یک برگه آن هم متعلق به‌خودروی خودش را جعل کرده بود. او سابقه‌دار نبود و جوان بود. به همین دلیل قاضی پرونده تصمیم گرفت مجازات 3سال زندان او را تعلیق و او را به مجازات جایگزین محکوم کند.

متهم خودش جعل را انجام داده یا اینکه فرد دیگری برگه عوارض را جعل کرده بود؟

جاعل خودش بود و تحقیقات انجام شده نشان داد او فقط همین یک برگه را جعل کرده بود.

چطور متوجه جعلی بودن برگه شدید؟

تیزهوشی یک دفتردار باعث شد جعلی بودن برگه عوارض خودرو فاش شود. او موقع بررسی استناد ارائه شده برای انتقال سند خودرو این موضوع را فهمیده و به پلیس خبر داده بود.

چطور شد که قاضی تصمیم به استفاده از مجازات جایگزین گرفت؟

از آنجا که یکی از سیاست‌های کلان قوه قضاییه و قوانین جاری کشور حبس‌زدایی و کاهش آمار ورودی زندان‌هاست، استفاده از نهادهای ارفاقی و نوین قانون مجازات اسلامی ازجمله تعلیق اجرای مجازات، تعویق صدور حکم، حکم معافیت از کیفر، نظام نیمه آزادی و مجازات‌های جایگزین حبس مانند خدمات عمومی رایگان در دستور کار دادگستری استان چهارمحال و بختیاری و سراسر کشور قرار دارد و قضات دادگاه‌های کیفری در احکام خودشان درصورت وجود شرایط قانونی به جای حبس از این قوانین بهره می‌گیرند.

آیا استفاده از چنین مجازات‌هایی پیش از این هم سابقه داشت؟ 

بله چندین مورد از این احکام صادر شده است. مثلا مدتی قبل مردی که به‌خاطر ندادن نفقه پایش به دادگاه رسیده بود محکوم شد علاوه بر پرداخت نفقه در دوره کامل کلاس‌های مهارت‌های زندگی و شیوه همسرداری شرکت کند. یا در موردی دیگر چند جوان که در نزاع خیابانی شرکت داشتند به گذراندن کلاس‌های اخلاق محکوم شدند. یا اینکه مدتی قبل جوانی به‌دلیل تخریب یک درخت به انجام 120ساعت خدمات رایگان عمومی و نظافت رایگان یک مدرسه محکوم شد.

در این پرونده چرا قاضی تصمیم گرفت تالیف مقاله را به‌عنوان مجازات تعیین کنند؟

چون متهم باسواد بود و آشنایی زیادی با کارهای کامپیوتری و نیز توانایی گردآوری مقاله را داشت و این کار می‌توانست تأثیر زیادی روی او داشته باشد.

در چنین پرونده‌هایی چطور بر حسن اجرای مجازات جایگزین نظارت می‌شود؟

دادستان با گزارش‌های ماهانه استاد راهنما و گزارش‌های محکوم علیه از روند نوشتن مقاله بر اجرای حکم نظارت می‌کند و اگر این حکم در مدت یک‌سال انجام نشود باید حکم 3سال حبس اجرا شود.