اتحاد ضدتحریم در شانگهای

محسن تولایی/خبرنگار

نشست و برخاست‌های دیپلماتیک ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به روال عادی خود نزدیک‌تر شده؛ با کاسته شدن از فضای سنگین ناشی از تحریم‌های آمریکا دیگر اعضای برجام، آمادگی بیشتری در میزبانی از یکدیگر دارند و استقبال گرم‌تری از هم دارند. به فاصله کوتاهی پس از سفر هیأت‌های آلمانی و ژاپنی به تهران، حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان از امروز راهی آسیای میانه می‌شود. این سفر با هدف شرکت در 2اجلاس امنیتی و اقتصادی شانگهای در قرقیزستان و سیکا در تاجیکستان انجام می‌شود. خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های یک‌طرفه این کشور علیه ایران به همراه عضویت رسمی ایران در شانگهای بخشی از مسائل مورد بحث در این اجلاس است. روحانی و پوتین رئیس‌جمهور روسیه قرار است در حاشیه همین اجلاس شانگهای با یکدیگر دیدار کنند. روحانی عصر امروز به دعوت رسمی رئیس‌جمهور قرقیزستان برای شرکت و سخنرانی در نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان شانگهای به بیشکک سفر می‌کند. بعد از آن هم با پایان نشست سران شانگهای، بیشکک را برای شرکت و سخنرانی در پنجمین نشست سران کنفرانس تعامل و اقدامات اعتماد ساز در آسیا «سیکا» به سوی شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان ترک خواهد کرد. او روز جمعه به دعوت امامعلی رحمان همتای خود به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر می‌کند. ایران یکی از 22عضو اصلی سازمان سیکاست. گفته می‌شود این اجلاس مقدمه‌ای برای مذاکره و صحبت در مورد حل و فصل مشکلات آسیاست.

رهاورد شانگهای
پذیرش عضویت ایران در سازمان شانگهای می‌تواند مهم‌ترین رهاورد خارجی شرکت در این دوره از اجلاس شانگهای باشد. ایران از سال 2008رسماً درخواست عضویت خود را به سازمان شانگهای ارائه کرده است، اما طی این سال‌ها تصمیم نهایی و جمع‌بندی کامل در مورد این بند از درخواست به دلایل خاصی ازجمله سایه برخی تحریم‌های ظالمانه علیه ایران حاصل نشد. با وجود گذشت 11سال از این درخواست، تهران همچنان عضو ناظر سازمان است. تا قبل از برجام و رفع تحریم‌های بین‌المللی ایران در شورای امنیت سازمان ملل، عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای مبهم بود ولی با رفع تحریم‌های بین‌المللی ایران این معضل حقوقی از میان برداشته شد.
وزیر امور خارجه، علی‌اصغر خاجی مشاور خود را به مسکو فرستاد و به‌دنبالش چند خط مختصر درباره دیدار این دیپلمات ایرانی با میخائیل بوگدانف، نماینده ویژه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه منتشر شد. ماحصل چنین تدارکاتی دیدار روحانی رئیس‌جمهور کشورمان و پوتین در حاشیه اجلاس شانگهای خواهد بود. آنها قرار است فردا در بیشکک قرقیزستان با یکدیگر دیدار کنند. ظاهرا رایزنی‌های دیپلماتیک کلید عضویت ایران در شانگهای را نیز به‌دست داده‌اند و باید در قرقیزستان به ثمر بنشیند. کشورهای آسیای میانه‌ عضو این اجلاس برخلاف برخی مخالفت‌های پیشین، بیشترین همگرایی‌های منطقه‌ای حوزه این اجلاس را در این دوره به‌دست آورده‌اند. سراج الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه تاجیکستان دهم خردادماه به تهران سفر کرده بود و در گفت‌وگو با روحانی و ظریف مسائل سیاسی و اقتصادی دوجانبه را در میان گذاشته بود. در چارچوب همین رایزنی‌ها، خبرگزاری‌ها از رفع موانع پیوستن ایران به شانگهای خبر می‌دهند. روسیه و قزاقستان ازجمله کشورهایی هستند که از تقاضای عضویت ایران حمایت کرده‌اند. چین، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان اعضای اصلی دیگر این سازمان هستند که از سال 2001با اهداف امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بنیان گذاشته شده است. ایران عضو ناظر این سازمان محسوب می‌شود. تصمیمات این اجلاس حدود 45درصد جمعیت جهان و 25درصد رشد تولید ناخالص داخلی جهان را دربرمی‌گیرد. 


   اشمید در تهران، عراقچی در برن

دستگاه سیاست خارجی همزمان بهره مشترکی از فرصت مراودات خود با شرق و غرب می‌برد. هلگا اشمید، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای مذاکره درباره توافق هسته‌ای قرار است به ایران سفر کند. او در پی تنش‌های اخیر ایجاد شده در منطقه امروز عازم خاورمیانه شده است. براساس گزارش ایسنا، هلگا اشمید در این سفر به‌ترتیب به امارات متحده عربی، عمان، قطر و ایران خواهد رفت. او گفته، «به‌عنوان بخشی از تلاش‌های اتحادیه اروپا برای بالا بردن ثبات منطقه، این سفر بر مذاکره برای حفظ توافق هسته‌ای ایران نیز معطوف خواهد بود که [این توافق] هنوز هم رکنی مهم در ساختار عدم‌اشاعه تسلیحات هسته‌ای و ستونی مهم برای امنیت جهانی و منطقه‌ای به شمار می‌رود.» از سویی عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه به‌منظور برگزاری چهارمین دور گفت‌وگوهای سیاسی میان جمهوری اسلامی ایران و کنفدراسیون سوئیس به برن سفر می‌کند.