گزارش
جستوجوی آرامش در تهران
وزیر امورخارجه آلمان، در سفر به تهران به دنبال راهی برای حفظ برجام و جلوگیری از افزایش تنش‌ها در منطقه و اروپا بود
جواد نصرتی ـ خبرنگار
سفر هماهنگ‌شده هایکو ماس به تهران، نشانه‌ای از نگرانی‌های اروپا از افزایش تنش‌ها در منطقه و شکست برجام است.
وزیر امورخارجه آلمان، در حالی یکشنبه‌شب وارد تهران شد که پیش از شروع سفر منطقه‌ای‌اش به خاورمیانه، با همتایان فرانسوی و بریتانیایی خود رایزنی کرده بود و در دیدارهای دیروز خود با حسن‌روحانی رئیس‌جمهور و محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان، مواضع مشترک اروپا را مطرح کرده است.
این سفر، به گزارش نشریه اشپیگل آلمان، بیش از اینکه فرصتی برای مطرح کردن ایده‌های طرف‌های اروپایی باشد، مجالی برای شنیدن نظرات و صحبت‌های مقامات ایرانی بوده و کشورهای اروپایی باقیمانده در برجام، امیدوارند با درنظر گرفتن نظرات ایران، راهی برای حفظ برجام و کاهش تنش‌های منطقه‌ای پیدا کنند.
اما حفظ برجام، در شرایطی که آمریکا کمر به ویران‌کردن آن بسته، بسیار سخت و یک مأموریت غیرممکن به‌نظر می‌رسد. خود ماس هم دیروز در کنفرانس خبری مشترک با ظریف اعتراف کرد که کشورهای اروپایی نتوانسته‌اند انتفاع اقتصادی ایران از برجام را که یکی از بندهای آن بوده تضمین کنند.
در تهران، برخلاف میل آمریکا
با این حال نفس سفر وزیر خارجه آلمان به تهران، 2هفته بعد از سفر ینس پلوتنر معاون سیاسی‌اش به تهران، نشانه‌ای از علاقه اروپا برای حفظ این پیمان تاریخی به‌شمار می‌رود. به گزارش دویچه‌وله، سفر پلوتنر به تهران برای فراهم‌سازی شرایط سفر ماس به کشورمان، با اعتراض شدید آمریکا همراه بوده است. واشنگتن به‌صورت اصولی، با تلاش‌های اروپا برای حفظ برجام مخالفت کرده و امیدوار است کشورهای اروپایی را در سیاست فشار حداکثری علیه ایران، با خود همراه کند. هرچند ماس هفته گذشته در برلین درباره سفر خود به تهران با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا صحبت کرده است، بعید به‌نظر می‌رسد که ملاقات‌های تهران، با رضایت آمریکایی‌ها همراه بوده باشد. به گزارش اشپیگل، عاملی که سفر ماس به تهران را قطعی کرده، پیامی بوده که پلوتنر با خود از تهران برده است. پلوتنر بعد از بازگشت به آلمان، صراحتا گفته بود که طرف ایرانی همچنان آماده شنیدن است و ماس هم با دریافت این پیام، برای انجام سفر به تهران مصمم‌تر شده است.
اطمینان از علاقه‌مندی به دیالوگ در تهران، در شرایطی که تنش‌ها بین ایران و آمریکا به‌شدت بالا گرفته است و اعزام جنگنده‌ها و کشتی‌های جنگی ارتش آمریکا به منطقه شبح جنگ را به پرواز درآورده بود، یکی از عواملی است که اروپا را برای حفظ برجام به تکاپو انداخته است. نگرانی از افزایش تنش‌ها در منطقه، تا حدی بوده که وزارت خارجه آلمان، سفر ماس به کشورهای منطقه ازجمله امارات و عراق را سفری «به درون بحران» برای ایجاد «آرامش و مقابله با تنش‌ها» توصیف کرده بود.
با این حال تقابل نظامی در منطقه، تنها شبحی نیست که طرف‌های اروپایی را تعقیب می‌کند.
شبح مهاجران بر فراز اروپا
به گزارش اشپیگل، تهدید ایران به کناره‌گیری از برجام تا ابتدای جولای، علاوه بر اینکه یک توافق مهم را بی‌سرانجام خواهد کرد، می‌تواند پیامدهایی ناخواسته برای اروپا به همراه داشته باشد. ایران به طرف‌های اروپایی اولتیماتوم داده است که اگر تا ابتدای جولای، راهی برای بی‌اثرکردن تحریم‌های آمریکا پیدا نکنند و فروش نفت ایران در سطح جهانی را تضمین نکنند، اجرای تعهداتش در برجام را کاهش خواهد داد. آلمان، فرانسه و بریتانیا اولتیماتوم ایران را رد کرده‌اند اما تأکید دارند که می‌خواهند راهی برای حفظ برجام پیدا کنند.
آنها البته تهدیدهای رئیس‌جمهور ایران را هم درنظر دارند؛ رئیس‌جمهور کشورمان ابتدای اردیبهشت، آشکارا تهدید کرد که ایران، درصورتی که برجام از بین برود، اجازه خواهد داد که مهاجران افغان که در کشورمان زندگی می‌کنند، به اروپا سفر کنند. حدود 3میلیون مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند. اشپیگل گزارش داده است، کشورهای اروپایی این تهدید روحانی را جدی گرفته‌اند و تلاش زیادی خواهند کرد تا این سناریو، محقق نشود.
هایکو ماس؛ یک چپ طرفدار استقلال اروپا
متولد 1966
عضو حزب سوسیال‌دمکرات
فارغ‌التحصیل حقوق از دانشگاه زارلاند
به‌عنوان یک سیاستمدار چپ باسابقه، هایکو ماس رویکرد سرسختانه‌تری نسبت به فرانک والتر اشتاین‌مایر و زیگمار گابریل وزرای پیشین آلمان داشته است. او، فعالیت‌های سیاسی را از ایالت زارلاند شروع کرد و در حزب سوسیال‌دمکرات ترقی کرد تا اینکه در سال2018 به‌عنوان وزیر امورخارجه انتخاب شد. ماس، یکی از مخالفان سرسخت نفوذ روسیه در اروپاست اما در عین حال، خواستار استقلال مالی اروپا از آمریکا هم هست. او حامی ایجاد یک کانال مالی بین‌المللی است که به سوئیفت وابسته نباشد. او در نخستین روز کاری خود به‌عنوان وزیر امور خارجه آلمان، در بیانیه‌ای به روسیه به‌خاطر تلاش برای نفوذ در اروپا حمله کرد. او در مسئله کناره‌گیری دونالد ترامپ از برجام، نشان داد که حاضر به همراهی با آمریکا نیست و درخواست آمریکا برای تحریم‌های ایران را رد کرد. او از 8قطعنامه ضداسرائیلی در مجمع عمومی سازمان ملل حمایت کرده است که یکی از آنها، بازگرداندن بلندی‌های جولان به سوریه بوده است. بعد از قتل جمال خاشقجی، ماس یکی از مقامات ارشد آلمان بود که خواستار قطع فروش سلاح به عربستان سعودی شد. او همچنین در دیدار با مقامات چینی، سرکوب مسلمانان سین‌کیانگ را محکوم کرده است.
در همینه زمینه :
مرکز تهران‌پژوهی همشهری
