تأمین اجتماعی
معاون سازمان تامین اجتماعی به همشهری می‌گوید
ضرر 50میلیاردتومانی ازدواج‌های صوری برای تأمین اجتماعی
زن جوان 26ساله است و به قول خودش با مردی که همسن و سال پدربزرگش بوده باوجود ابتلای او به سرطان ازدواج کرده تا بتواند بعد از مرگ او مستمری چند میلیونی‌اش را دریافت کند و حالا چندماهی است که مرد فوت شده و مستمری بیمه تامین اجتماعی او برای همسر جوانش برقرار شده است؛ اگرچه که زن بیوه جوان محسوب می‌شود ولی حقوقی چند میلیون تومانی دارد؛ اتفاقی که در سازمان تامین اجتماعی به‌عنوان ازدواج‌های صوری خوانده می‌شود و باتوجه به مشکلات اقتصادی دو سال گذشته در کشور به تعداد آنها افزوده شده است. البته این مشکل و راهی برای دور زدن قانون تامین اجتماعی برای گرفتن مستمری چند سالی است شروع شده ولی حالا افزایش تعداد پرونده‌ها باعث شده تا مسئولان سازمان تامین اجتماعی دست به افشاگری نسبت به آن بزنند. محمد حسن‌زدا، سرپرست سازمان تامین اجتماعی چند روز پیش با اشاره به این موضوع به مهر گفت: «ازدواج دختران جوان با مردان مستمری‌بگیر سن بالا، برای دریافت مستمری از تامین اجتماعی پس از فوت همسرانشان همچنین ثبت طلاق صوری از شوهران برای دریافت مستمری پدران فوت شده سبب چالش‌هایی جدی برای سازمان تامین اجتماعی شده است.»
محمدعلی جنانی، مدیرکل امور فنی مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی درباره سوءاستفاده بعضی افراد از قانون مستمری‌بازماندگان و بحران طلاق‌های صوری در سازمان تامین اجتماعی به همشهری می‌گوید: براساس آمارها از سال91 تا سال94 حدود 6هزار نفر از فرزندان اناث بیمه شده مستمری‌بگیران با وجود اینکه طلاق گرفته بودند همچنان با همسرانشان زندگی مشترک داشته‌اند.در واقع باید بگویم که از طلاق صوری استفاده کرده‌اند، همچنین برآورد شده که طلاق صوری زوجین سبب ایجاد بارمالی حدود 500میلیارد ریالی در طول سال برای سازمان تامین اجتماعی می‌شود.»
محمدعلی جنانی در توضیح بیشتر افزود: این موضوع در حالی است که در قانون آمده است که فرزند اُناث باید فاقد شغل و مجرد باشد تا بتواند مستمری پدر فوت شده را دریافت کند اما سالیان سال است که زمینه‌ای ایجاد شده تا برخی از افراد از این قانون سوءاستفاده کنند. به این صورت که برای دور زدن قانون تأمین اجتماعی فرزندان دختر بیمه‌شدگان فوت شده با سوءاستفاده از طلاق‌های صوری حقوق پدرانشان را که از دنیا رفته‌اند از سازمان تامین اجتماعی می‌گیرند. این افراد طلاق را در دفترخانه ثبت می‌کنند اما به‌صورت صیغه ۹۹ساله به همان شوهرشان رجوع و زندگی می‌کنند و در اصل همان خانه و خانواده را دارند اما همچنان از مستمری بازماندگان خود استفاده می‌کنند. در واقع برخی از بند۳ ماده۴۸ قانون حمایت از خانواده، سوءاستفاده می‌کنند.
قانون چه می‌گوید
ماده٨٦ قانون استخدام کشوری، زنی را که پدر یا شوهرش را از دست داده باشد مشمول مستمری می‌داند، حتی دخترانی که تحت کفالت پدربزرگ یا مادربزرگشان هستند هم می‌توانند پس از درگذشت آنها، مشمول دریافت مستمری بازماندگان شوند. دوم دی‌ماه١٣٦٣ بود که قانونی به تصویب رسید تا اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب ٢٨آذرماه١٣٣٨ و برقراری حقوق وظیفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث، حقوق وظیفه سهم فرزندان اناث به شرط نداشتن شوهر، حرفه و شغل قابل پرداخت، اعلام شود. همچنین قانون برخورداری اناث از مستمری بیمه‌شدگان فوت شده در ١٣اردیبهشت١٣٧٩ اصلاحیه‌ای داشت تا طبق آن اصلاح پاره‌ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، زنان شاغل، خانواده‌ها و سایر کارکنان با حذف کلمه «حرفه» و شرط نداشتن تمکن مالی، صرفا دارا بودن دو شرط نداشتن شغل و شوهر را برای بهره‌مندی از مزایای مستمری بازماندگان کافی بداند. قانونی که سبب شد تا شاهد افزایش پدیده طلاق صوری در جامعه شویم پدیده‌ای که قبل از این هم برای معافیت سربازی فرزندان چالش‌هایی را ایجاد کرده بود.
ازدواج با پیرمردهای مستمری‌بگیر
به گفته مسئولان سازمان تامین اجتماعی در سال‌های اخیر آمار طلاق‌های صوری رو به افزایش است و هر روز مدل‌های جدیدی از آن مشخص می‌شود. در واقع خلاء‌های موجود در این قانون موجب شده این سازمان با پدیده جدیدتری در این نوع طلاق‌ها روبه‌رو شود، آن هم به این شکل که دختران و خانم‌ها به ازدواج با پیرمرد‌هایی که روزهای آخر زندگی را سپری می‌کنند درمی‌آیند تا بعد از فوت از این مستمری استفاده کنند و البته برخی دختران جوان هم به عقد مستمری‌بگیرانی در می‌آیند که سن و سال بالایی دارند و احتمال فوتشان در این سن و سال بیشتر است تا پس از فوت آن فرد، موفق به دریافت مستمری‌شان شوند این در حالی است که در این موارد موضوع فقط ضررمالی نیست که به تأمین اجتماعی وارد می‌کند بلکه سبب شده تا آمار طلاق‌های صوری بالاتر رود و چالش‌های اجتماعی را هم شاهد باشیم.
به‌طور مثال برخی از این زنان نمی‌دانند که بعد از طلاق صوری از همسرانشان و ازدواج دوباره با آنها با صیغه 99ساله از ارث محروم می‌شوند. مدیرکل امور فنی مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به اینکه باید این مسئله هرچه زودتر به شکل ریشه‌ای حل شود، می‌گوید: ما کمیته‌ای برای بررسی این موضوع تشکیل داده‌ایم اما این کمیته‌ها بازدارنده نیستند باید اصلاح و نگرش اساسی در این قانون صورت گیرد. ما سازوکارهایی فراهم کرده‌ایم و افراد را شناسایی می‌کنیم و براساس قانون اگر تخلف فرد احراز شود که طلاق‌شان صوری است با آنها برخورد می‌شود. اما در نهایت معتقد هستیم که باید قانون مستمری‌بگیران اصلاح شود مثلا سقف سنی و زمان گذاشته شود. به‌طور مثال یک زمان مشخص یک تا 2سال برای دریافت مستمری پدر به فرزندان ایجاد شود و بعد از آن فرزند به‌دنبال اشتغال یا ازدواج باشد. ضمن اینکه خوب است این عزیزان بدانند که از دفتر مقام معظم رهبری استفتا گرفته‌ایم و نوشته‌اند «تقلب به قانون به قصد بهره‌گیری من غیرحق موجب ضمان می‌شود» و یک نوع دزدی محسوب می‌شود.
