راه توسعه چهارمحال و بختیاری از کشاورزی سنتی نمی‌گذرد

رشد و توسعه پایدار کشاورزی یکی از شاخص‌ترین و مهم‌ترین اهداف هر دولتی است که تحقق آن از طریق تحولات بنیادی همه‌جانبه در ساختار کشاورزی، مدیریت و بهره‌برداری مطلوب از منابع و امکانات، سازماندهی و هدایت سنجیده فعالیت‌ها در چارچوب برنامه‌ریزی علمی و منطقی امکان‌پذیر خواهد بود. 
به گزارش ایسنا، از طرفی بخش کشاورزی در تمامی برنامه‌های توسعه کشور از اولویت ویژه‌ای برخوردار است و به‌عنوان محور و اساس توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرار دارد، ولی امروز این موضوع مطرح می‌شود که توسعه کشاورزی و دامپروری در استان‌هایی همچون چهارمحال و بختیاری جوابگو نیست و باید به سمت شناسایی ظرفیت‌های موجود گام برداریم تا از این طریق توسعه پایدار محقق شود. 


توسعه متوازن

 عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد در این زمینه به ایسنا  می‌گوید: توسعه سرزمینی به معنای توسعه متوازن است، بنابراین باید توسعه هر سرزمین براساس شناسایی پتانسیل‌های داخلی آن رخ دهد تا از این طریق توسعه محقق شود. 
«روح‌الله فتاحی»، می‌افزاید: با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، خوشبختانه اقدامات مطلوبی از لحاظ توسعه زیرساختی در استان انجام شده، اما مشکلی که از ابتدا نادیده گرفته شده این است که با وجود توسعه‌ زیرساخت‌ها و فراهم شدن فرصت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در استان، دقت کافی بر روی مزیت و عنصر اصلی استان یعنی آب که می‌تواند منجر به افرایش فرصت‌های توسعه‌ای شود صورت نگرفته است. 


ناسازگار بودن منابع آبی با فعالیت‌های کشاورزی

فتاحی با بیان این‌که چهارمحال و بختیاری استانی کوهستانی و مرتفع است، ادامه می‌دهد: یکی از چالش‌هایی که چهارمحال و بختیاری با آن مواجه بوده، این است که این استان استعداد نسبی و برتر برای کشاورزی و دامپروری ندارد و از ابتدا تنها در حد مشاغل محلی و سنتی به این حوزه توجه شده است. 
وی تاکید می‌کند: در چهارمحال و بختیاری از ابتدا عمده نگاه‌ها به سمت کشاورزی و دامپروری بوده است، گرچه با وجود فعالیت‌ها و توسعه در این بخش‌ها، به دلیل سازگار نبودن منابع آبی، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. 
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد اضافه می‌کند: در توسعه کشاورزی، دامپروری و تا حدودی در بخش صنعت به این امر توجه نشده که چهارمحال و بختیاری استانی کوهستانی است که منابع آب زیرزمینی بسیار ضعیف و شکننده‌ای دارد و فشار بر این منابع، موجب خواهد شد توسعه‌ استان با چالش مواجه شود. 
فتاحی ادامه می‌دهد: با نگاه توسعه به دشت‌های شهرکرد، بلداجی، گندمان، لردگان، خان‌میرزا و فلارد به سراغ آب‌های زیرزمینی رفتیم و بدون توجه به پتانسیل‌‌ها، مجوز حفر چاه و برداشت آب صادر کردیم و اکنون اکثر افرادی که در بخش‌های صنعت، گردشگری و کشاورزی سرمایه‌گذاری کرد‌ه‌‌اند با مشکل مواجه شده‌اند. 
فتاحی تاکید می‌کند: این در حالی است که پس از سال 67، باید به جای استفاده از آب‌های زیرزمینی به سمت مهار آب‌های سطحی گام برمی‌داشتیم، به این معنا که در استان حداقل 3 سد برای مصارف عمومی احداث می‌شد. 


توسعه محصولات گلخانه ای

وی ادامه می‌دهد: علی‌رغم احداث تونل‌های اول، دوم و سوم کوهرنگ و سد سه و چهار کارون که سودی برای استان ندارند، می‌توانستیم با ساخت سدهای متعددی در دره‌های شیبدار استان نیروگاه تلمبه ذخیره‌ای احداث و از آب آنها نیز برای تمامی مصارف استفاده کنیم.  دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد می‌افزاید: در چهارمحال و بختیاری باید به سراغ توسعه‌ در حوزه‌هایی غیر از کشاورزی و باغداری گام برداریم، گرچه باغ‌های حاشیه زاینده‌رود توسعه یافته‌اند ولی این توسعه از لحاظ اقتصاد کشاورزی و فعالیت اقتصادی مقرون به صرفه‌ نیست، چنان‌که اگر واقع‌بینانه هزینه آبی را که برای سیراب کردن باغ‌ها برداشت و پمپاژ می‌شود محاسبه کنیم، صحت این ادعا اثبات و مشخص می‌شود این اقدام، اقتصادی و مقرون به صرفه نیست.  فتاحی اضافه می‌کند: لازم است نگرش‌ها در برخی از زمینه‌ها تغییر یابد و به جای توسعه کشاورزی و باغداری که با شرایط آب و هوایی استان سازگار نیستند، به سراغ توسعه محصولات گلخانه‌ای پیش برویم. در بسیاری از دشت‌های استان می‌توان کشت گلخانه‌ای را توسعه داد و محصولات را خارج از فصل، کشت کرد تا تولید آنها محدود به فصلی خاص نشود.  وی تاکید می‌کند: همچنین با فراهم بودن زیرساخت‌ها استفاده از صنایع   تک و کم‌آب‌بر در استان می‌تواند در دستور کار مسئولان امر قرار گیرد. 


اکوتوریسم به جای کشاورزی

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با اشاره به فراهم بودن شرایط آب و هوایی نسبتا مطلوب در فصل زمستان برای انجام تفریحات زمستانه و در فصل بهار و تابستان برای جذب توریست داخلی و خارجی، می‌گوید: شاید برجسته‌ترین ویژگی که می‌تواند به توسعه چهارمحال و بختیاری کمک کند و در سال‌های گذشته توجه چندانی به آن نشده، بحث اکوتوریسم باشد. 
وی ادامه می‌دهد: این امر می‌تواند موجب رونق فعالیت‌های خدماتی، رونق بازار و سوددهی در استان شود. از نظر اقتصادی فرصت اکوتوریسم به مراتب بیشتر از بخش کشاورزی است، این به معنای آن نیست که کار کشاورزی و دامپروری در استان تعطیل شود، بلکه می‌توان با درایت و مدیریت بهتر در نقاطی از استان به فعالیت در این بخش‌ها پرداخت.  عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد معتقد است که می‌توان در راستای تولید محصولات کشاورزی در بخش‌های قابل توجه استان به سمت توسعه محصولات دیم به‌خصوص باغ‌های دیم گام برداشت.  وی تصریح کرد: به دلیل این‌که چهارمحال و بختیاری استان مرتفعی است، آبخوان‌های غنی در آن وجود ندارد و آب‌های زیرزمینی استان ضعیف هستند، همچنین منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی بعد از تغذیه با سرعت زیادی تخلیه می‌شوند، بنابراین تاکنون به جای فراهم کردن زیرساخت‌های استحصال منابع آب‌های سطحی، تمرکز بر استحصال آب‌های زیرزمینی بوده است. 
فتاحی بیان کرد: باید به سمت فعالیت‌هایی که وابستگی کمتری به منابع آبی دارند، گام برداشت تا تغییرات آب و هوایی و محدودیت منابع آبی در سال‌های خشکسالی، نتواند منجر به تعطیلی آن‌ فعالیت‌ها شود.  


   ضعف در جذب سرمایه‌گذار

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد با اشاره به این‌که اقدامات زیادی برای جذب سرمایه‌گذار در استان انجام نشده است، تصریح کرد: متاسفانه برنامه‌هایی که برای سرمایه‌گذاری در استان تعریف می‌شده برنامه‌های چندان جذابی نبودند، به همین دلیل سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در استان ترغیب نمی‌شود. «روح الله فتاحی» تاکید می‌کند: لازم است به سراغ جذب سرمایه‌گذار برویم و طرح‌های مناسبی تهیه کنیم تا از این طریق توسعه استان محقق شود.  او با اشاره به این‌که شرایط استان با سال‌های گذشته بسیار متفاوت شده است، می‌گوید: اکنون جاذبه‌های سرمایه‌گذاری استان افزایش یافته و نباید تنها بر توسعه کشاورزی و دامپروری تمرکز کرد، زیرا تمرکز بر انجام این گونه فعالیت‌ها در استان جوابگو نیست.  وی بیان می‌کند: مسیر اشتباهی که در استان و کشور پیش رفته‌ایم این بوده که هیچگاه در برآوردها ارزش واقعی آب لحاظ نشده است، در حالی‌که می‌توانستیم اقدامات دیگری انجام دهیم که مقرون به صرفه‌تر باشد.  عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد تاکید دارد: از نظر علم روز اقتصاد و کشاورزی، کشاورزی و دامپروری کار اقتصادی در استان نیست.

با توجه به ارتباطات باید به سمت لحاظ کردن آب مجازی پیش رویم؛ به این معنا که می‌توان محصولاتی را که نیازمند آب کم هستند تولید و صادر کرد و در مقابل محصولاتی که آب بیشتر مصرف می‌کنند را وارد کرد. وی اضافه می‌کند: باید مفهوم آب مجازی بر روی میز مدیران تصمیم‌گیرنده قرار گیرد، با این دیدگاه که چه اقداماتی باید انجام شود تا آب بیشتری وارد و آب کمتری صادر کرد. تا زمانی‌که این نگاه در استان حکمفرما نشود، فرصت‌های توسعه‌ای استان محدود خواهد بود.  فتاحی خاطرنشان می‌کند: باید یک بار دیگر به منظور توسعه استان، سند آمایش سرزمینی با نگاه ویژه به محدودیت منابع آب و محدودیت‌های اقلیمی بازنگری شود.