گفت‌و‌گو
اسدالله معطوفی: اوضاع بد نشر اجازه چاپ نوشته‌هایم را نمی‌دهد
گرانی کاغذ این روزها گریبان همه را گرفته است. جدا از روزنامه‌ها و مجلات، اکنون این مساله تبدیل به معضل بزرگ نویسندگان گلستانی نیز شده است.
به گزارش مهر «اسدالله معطوفی» نویسنده، معلم، مدرس دانشگاه، محقق، مورخ و مشهورترین چهره معاصر در زمینه پژوهش‌های فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی گرگان و گلستان از شرایط پیش آمده برای حوزه نشر و چاپ انتقاد کرد.
وی از دهه 50 تاکنون عمر خود را معطوف به تحقیقات جامع پیرامون تاریخ استان گلستان و گرگان کرده و گواه این مدعا انتشار بیش از ۲۰ جلد کتاب ارزشمند است. گفتوگوی ما با این نویسنده را در ادامه بخوانید.
ظاهرا 2 کتاب جدید در حوزه تاریخ گرگان و گلستان آماده انتشار دارید، کمی راجع به آنها توضیح دهید.
بله، مجوز چاپ گرفته‌ام اما وضعیت نشر اعم از کاغذ، جلد، صحافی، زینک، فیلم و... بد است به همین علت نمی‌توانم کتاب‌هایی که با عشق نوشته‌ام را منتشر کنم. در حوزه چاپ و نشر هم شاهد رانت هستیم. 2 سال قبل چاپ اول کتاب «تاریخ کردکوی، بندرگز و علی‌آباد» که هزار و ۲۰۰ صفحه است را با مبلغ ۲۰ هزار تومان به بازار عرضه کردیم، اما قبل از نوروز ۹۸ می‌خواستم با همان ناشر، کتاب را برای بار دوم چاپ کنم ولی ناشر اعلام کرد هر عدد کتاب را ۱۳۰ هزار تومان تحویل می‌دهد.
اگر بخواهیم درصد فروش کتابفروشی و تایپ و... را هم اضافه کنیم، همان کتاب ۲۰ هزار تومانی را باید ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار تومان در بازار عرضه کنیم.
کار در حوزه تاریخ کمی سخت است. با این اوضاع انتشار کار سخت‌تر هم می‌شود.
بله، ۲۷ سال مصاحبه شفاهی می‌کردم، اما بعد از انتشار کتاب «تاریخ 5 هزار ساله استرآباد» 2خطا در نگارش کتاب پیدا کردم و احساس کردم دیگر تاریخ شفاهی به دردم نمی‌خورد. پس از آن به سمت نگارش کتاب بر اساس مستندات، عکس و آثار تاریخی و... رفتم.
یکی از کتاب‌های آماده چاپ شما ظاهراً راجع به گورستان تاریخی خالد نبی(ع) یا سرزمین عجایب ایران است. راجع به این کتاب کمی توضیح دهید.
عنوان کتاب «معرفی گورستان‌های تاریخی خالد نبی، آق‌بند، سفیدچال و تِش» است.
در کتاب «سنگ‌مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استرآباد» که ۱۵ سال قبل منتشر شده طی 4 یا 5 سال سراسر استان را پیمایش کرده و راجع به حدود ۱۰۰ گورستان قدیمی نوشته بودم.
در آن کتاب نگاهی به خالد نبی(ع) داشتم اما احساس کردم معرفی 3 تا 4 صفحه‌ای خالد نبی(ع) کافی نیست. بنابراین تصمیم گرفتم راجع به این گورستان مطالعه و کنکاش بیشتری داشته باشم.
حدود 2 کیلومتر اطراف گورستان اصلی را پایش و از قبرهایی که در این منطقه وسیع پراکنده هستند، عکس‌برداری و از اهالی بومی راجع به خالد نبی(ع) پرسیدم و با آنها گفت‌و‌گو کردم.
منبعی برای کمک گرفتن وجود داشت؟
هیچ منبعی وجود نداشت. حتی کتاب‌های خارجی ترجمه شده راجع به خالد نبی(ع) را از منظر ایل‌شناسی، قوم‌شناسی و جامعه‌شناسی مطالعه کردم، اما برای نگارش این کتاب تاریخی پاسخگوی من نبود. برای نگارش کتاب با دلایل جامعه‌شناسی وجود چنین گورستانی را مورد بررسی اکولوژیکی و جغرافیایی قرار دادم.
پس شیوه نگارش در خصوص خالد نبی(ع) در این کتاب، یک شیوه خاص است؟
بله، این کتاب تحلیلی است و طبق نظریه‌پردازی مبتنی بر جامعه‌شناسی تدوین شده است و اثباتی نیست. در این کتاب 4 تئوری برای وجود چنین گورستانی ارائه شده است.
کمی بیشتر در این‌باره توضیح دهید.
هیچ نظریه‌ای درباره مبانی و پایگاه‌های حقوقی شهرنشینی و روستانشینی در این دشت وسیع پیدا نکردم که دلیل بر سکونت و دفن ۱۰ هزار نفر در آن منطقه باشد.
یکی از تئوری‌ها این بود که احتمالا جنگ بزرگی در مرزهای ایران اتفاق افتاده و به دستور فرماندهان جنگی، قربانیان این جنگ در همان بیابان دفن شده‌اند.
چطور شد کتابی که قرار بود با موضوع گورستان خالد نبی(ع) تدوین شود، تغییر نام داد؟
هنوز کار نگارش کتاب به پایان نرسیده بود که پس از یک گفتوگوی کوتاه راجع به تدوین این کتاب با یکی از رسانه‌ها دوستان تماس گرفتند که گورستانی در ۷۰ کیلومتری شمال شرق گنبدکاووس در روستایس دورافتاده وجود دارد.
دیدن گورستان آق‌بند در روستایی به همین نام با ۳۰ خانوار جمعیت در دل برهوت و نزدیکی مرز بسیار برای من جذاب بود. سنگ‌های این گورستان بسیار متفاوت بود، سنگی شبیه به قایق و سنگی شبیه به کوهان شتر و... این شد که تصمیم گرفتم گورستان آق‌بند را هم معرفی کنم.
هنوز کار ادامه داشت و مشغول تغییر مقدمه و متن کتاب بودم که دوستان خبر دادند چوپان‌ها از 2 گورستان قدیمی و یک ساختمان کعبه‌مانند مربوط به دین زرتشت در ارتفاعات کردکوی خبر داده‌اند. به اتفاق اهالی بومی عازم آنجا شدیم. از میل رادکان تا گورستان قدیمی 3 تا 4 ساعت پیاده‌روی داشت اما دیدن گورستان و کعبه زرتشت ارزشش را داشت. در نهایت در این کتاب به معرفی گورستان‌های تاریخی خالدنبی، آق‌بند، سفیدچال و تِش پرداختم.
درباره کتاب دومی که آماده انتشار است، توضیح دهید.
کتاب دومم «تاریخ معاصر گرگان» است که بر اساس اطلاعات موجود در روزنامه‌ها به‌ویژه کیهان و اطلاعات به وقایع گرگان از سال ۱۳۰۵ به مدت ۵۲ سال اشاره شده است.
تدوین این کتاب چقدر زمان برد؟
7 سال وقت گذاشتم تا این کتاب هزار و ۴۰۰ صفحه‌ای را تدوین و عکس‌ها و اسناد تاریخی گرگان را مستندنگاری کنم، اما حالا کتابی که با عشق نوشتم باید منتظر چاپ آن باشم. مجوزهای لازم گرفته شده و آماده انتشار است، اما با این اوضاع بد چاپ و نشر امکان انتشار آن وجود ندارد.
کارنامه معطوفی
اوسانه زندگی، ضرب‌المثل‌ها و کنایات و باورهای مردم گرگان، استراباد و گرگان در بستر تاریخ ایران، تاریخ چهار هزار ساله ارتش ایران، تاریخ و فرهنگ و هنر ترکمان، انقلاب مشروطه در استراباد، پیشینه شهر تاریخی جرجان، تاریخ و فرهنگ و هنر مردم گرگان و استراباد، تاریخچه چهار شهر ترکمن‌نشین آق‌قلعه و گمیشان و گنبد و بندر ترکمن، سنگ‌مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استراباد، دیوار دفاعی و تاریخی گرگان، دو برج هزارساله گرگان، مدارس عمادیه و قلیچ ایشان، سفال و شیشه جرجان، تپه‌های باستانی تاریخی گرگان و استراباد، پل تاریخی آق‌قلا، معرفی مسجد جامع گرگان، تاریخچه و پیشینه اجتماعی سرخنکلاته و شاهکوه و زیارت، نوروز در ایران و گرگان، سیر تاریخی معماری شش هزار ساله گرگان و استراباد، 20 کتاب معطوفی برای زدودن غبار از تاریخ و فرهنگ گرگان و دشت هستند.
