خورجین‌بافی در سراشیبی زوال

تنها فروشنده‌ خورجین در استان یزد که از کسادی بازار این هنر دستی گلایه دارد، می‌گوید: این روزها کسی دیگر خورجین را جزو صنایع دستی به شمار نمی‌آورد، چون نه دیگر یزد شهر دوچرخه‌ها است و نه چهارپاسواری در یزد داریم.
به گزارش ایسنا، خورجین به زبان پارسی میانه «بارجامک»( barjamak )، نوعی کیسه‌ است که بر پشت حیوانات باری قرار داده می‌شود و از آن برای حمل بار استفاده می‌شود.

خورجین‌ها معمولاً از دو جوال تشکیل شده‌اند که نیمی از دهانه‌ هر دو را به هم می‌دوزند و در حمل و نگهداری اشیای نفیس و قیمتی به‌ویژه در مواقع کوچ مورد استفاده عشایر قرار می‌گیرد و تقریباً حکم صندوقچه را دارد و شاید به دلیل همین کارایی، در زمره‌ جهیزیه‌ دختران عشایری هم به‌ شمار می‌آیند.

خورجین که نوعی از دست‌بافت‌های بی‌گره‌ عشایر است، توسط زنان روی دارهای افقی و معمولاً با انتخاب نقوش سنتی بافته می‌شود.علاوه بر استفاده از خورجین در بین عشایر، نوع دیگری از خورجین نیز وجود دارد که عمدتاً توسط دوچرخه‌سواران استفاده می‌شود و یزدی‌ها که روزی میراث‌دار عنوان شهر دوچرخه‌ها بودند، بیشتر از این نوع خورجین استفاده می‌کردند.

این هنر دستی نیز همانند بسیاری از رشته‌های دیگر دستی این روزها با پیشرفت علوم و رشد زندگی ماشینی رو به فراموشی رفته و در یزد که روزگاری بافندگان و خریداران خود را داشت، رو به زوال است.«عباس زارع بیدکی» یکی از قدیمی‌های بازار سنتی یزد و تنها فروشنده خورجین این روزهای استان یزد، از کسادی بازار فروش خورجین می‌گوید.

وی اظهار می‌کند: بیش از ۵۰ سال است که در حرفه‌ فروش خورجین چهارپایان، دوچرخه و موتورسیکلت فعالیت دارم، ولی این روزها فقط ساعاتی را در حجره می‌نشینم و دوباره به خانه برمی‌گردم.زارع بیدکی می‌گوید: این روزها خورجین‌های ابریشمی یزد با وجود کیفیت بسیار بالایی که دارند، برخلاف روزگاری که در شهر دوچرخه‌ها فروش فراوانی داشتند، دیگر فروش ندارند.

این کاسب هفتادساله‌ یزدی از عباس آقایی که تنها خورجین‌باف یزد است یاد می‌کند و می‌گوید: این بافنده‌ اشکذری به دلیل کهولت سن و رکود بازار هرچند وقت یک بار اجناسش را به اینجا می‌آورد و به قول خودش، با نان و چایی زندگی را سپری می‌کند.

وی در مورد وضعیت نامطلوب بازار این محصول عنوان می‌کند: دیگر استادکاری و شاگردی برای این هنر دستی تمام شده است و من هم اگر جنس‌های عباس آقای اشکذری را تمام کنم، دیگر فروشنده‌ خورجین در یزد نخواهیم داشت.
زارع بیدکی با بیان این‌که درآمد کنونی وی در هفته کمتر از ۵۰ هزار تومان است تصریح می‌کند: البته امروز بعد از مدت‌ها ۱۰ هزار تومان کاسبی کرده‌ام که خدا را از این بابت شکر می‌کنم.
وی با اشاره به خورجین‌های انباشته‌شده‌ داخل مغازه‌اش می‌گوید: این خورجین‌های باکیفیت به دلیل گرانی نخ ابریشم، ارزشی حدود ۲۰۰ هزار تومان دارند، اما با توجه به کسادی بازار، آنها را تنها به قیمت ۴۸ هزار تومان می‌فروشم، ولی با این حال خریدار چندانی ندارند.

این فروشنده‌ خورجین حفظ این هنر را مستلزم حمایت میراث فرهنگی می‌داند و می‌گوید: هیچ کسی یادش نیست که خورجین هم از صنایع دستی است. شاید چون نه دیگر یزد شهر دوچرخه‌ها است و نه چهارپاسواری در این روزگار مدرن مرسوم است.