طالبان: خواهان صلحیم

محمدامین خرمی ـ‌ خبرنگار

مسکو برای دومین بار میزبان نشست صلح افغانستان میان چهره‌های شناخته شده سیاسی این کشور و هیأت 14نفره طالبان است؛ هیأتی که برای نخستین بار معاون رهبر طالبان در آن حضور پیدا کرده است.
عطا محمد نور، کریم خلیلی، محمد محقق و محمدحنیف اتمر جزو چهره‌های مطرح هیأت افغانستان هستند که به سرپرستی حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین این کشور، در مسکو حضور دارند. به‌رغم حضور چهره‌های کلیدی در هیأت افغانستان، اما این حضور ملا عبدالغنی برادر، معاون رهبر طالبان و رئیس دفتر سیاسی این گروه در قطر است که مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار داده است. این نخستین بار است که ملا برادر در یک سفر بین‌المللی رسمی در مقابل دوربین‌ رسانه‌ها ظاهر شده و سخنانی هرچند کوتاه نیز مطرح کرده است.
اگرچه بسیاری از افراد شرکت‌کننده در مذاکرات مسکو جزو نیروهای جهادی هستند که زمانی در مقابل شوروی سابق جنگیده‌اند اما بخش مهمی از سخنان شرکت‌کنندگان در نشست روز اول، به قدردانی از نقش مثبت روسیه در معادلات سیاسی افغانستان و روند صلح این کشور اختصاص پیدا کرد. البته حامد کرزی در میانه سخنانش اشاره‌ای کوتاه به اشغال افغانستان از سوی شوروی داشت و آن را «یک اشتباه بزرگ در تاریخ روابط دو کشور» خواند. کرزی در عین حال گفت که
«به نمایندگی از مردم افغانستان» از ایفای نقش روسیه در گفت‌وگوهای صلح استقبال می‌کند.
پیش از کرزی، سرگئی لاوروف که میزبان نشست بود طی سخنانی تأکید کرد که مسئله افغانستان راه‌حل‌نظامی ندارد و ابراز امیدواری کرد که مذاکرات هرچه زودتر به صلح منتهی شود.
درحالی‌که همه نگاه‌ها به ملابرادر بود او در سخنانی کوتاه ضمن تشکر از روسیه به‌خاطر برگزاری این نشست، افغانستان را کشوری «اشغال‌شده» خواند و پایان اشغال را پیش‌شرط محقق شدن صلح اعلام کرد. ملابرادر که اکنون ارشدترین مذاکره‌کننده طالبان به‌شمار می‌رود، گفت که «امارت اسلامی» صلح می‌خواهد اما به اعتقاد او موانعی بر سر راه صلح افغانستان وجود دارد که باید برداشته شوند.
«صلح» موضوعی است که ملابرادر طی هفته‌های اخیر در دوحه قطر نیز با آمریکایی‌ها بر سر آن مذاکره داشته است. تاکنون 6دور مذاکره میان طالبان و هیأت مذاکره‌کننده آمریکا به سرپرستی زلمای خلیلزاد انجام شده اما نتیجه مشخصی به‌دنبال نداشته است. موضوع خروج نیروهای خارجی از افغانستان که بخش اعظم آنها نیروهای آمریکایی هستند، محور مذاکرات طالبان و آمریکا در قطر است.

نگرانی‌ چهره‌های سیاسی افغان
روس‌ها طی ماه‌های گذشته تلاش کرده‌اند از معادلات سیاسی افغانستان جا نمانند و به همین دلیل در چارچوب برگزاری نشست‌های «بین‌الافغانی» جایگاه خود را در روند صلح افغانستان تثبیت‌کرده‌اند.
 روسیه در نشست پیشین که در بهمن‌‌ماه1397 برگزار شد، همزمان با مذاکرات طالبان و آمریکا، هیأت‌های افغانستان و طالبان را به مسکو دعوت کرد تا رو در روی یکدیگر از خواسته‌های‌‌شان در مسیر صلح بگویند. اگرچه توافق خاصی از آن نشست بیرون نیامد اما طرفین آن‌را نشستی مثبت قلمداد کردند. دولت روسیه اعلام کرد، هدف از برگزاری این نشست تنها تبادل نظر میان گروه‌های افغان است تا زمینه برای مذاکرات اصلی صلح فراهم شود.
چهره‌های سیاسی افغان اما نشست دیروز که با حضور مذاکره‌کننده ارشد طالبان برگزار می‌شد را مغتنم شمردند تا برخی نکات را به طالبان یادآور شوند. محمد محقق، رهبر حزب وحدت مردم افغانستان و معاون رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی بر قطع جنگ و خونریزی تأکید کرد. او گفت: «امیدوارم این نشست فرصتی باشد که زبان همدیگر را بفهمیم. هیچ‌کس در افغانستان تسلط نیروهای خارجی را نمی‌خواهد.»
محمد حنیف اتمر، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان و از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان نیز گفت که امیدوارم این نشست، آغاز جدی مذاکرات بین الافغانی با حمایت روسیه، آمریکا، چین و دیگر کشورهای منطقه باشد.
عطا محمد نور، والی پیشین بلخ و از چهره‌های سیاسی اثرگذار در افغانستان در سخنرانی خود اما از طالبان خواست که فکر شکست آمریکا و «ورود فاتحانه به افغانستان» را نکنند چرا که عملی نیست.
کریم خلیلی، رئیس شورای صلح افغانستان، نیز در سخنانش سعی کرد به هیأت طالبان تفهیم کند که باید فکر پیروزی را از سر بیرون کنند. خلیلی گفت که دو طرف یعنی هم دولت افغانستان و هم طالبان باید فکر تسلیم شدن طرف مقابل را فراموش کنند.

دولت، یک پای مذاکرات؟
طالبان از ابتدا شرط مذاکرات با آمریکا را عدم‌حضور نمایندگان دولت افغانستان اعلام کرده بود. طالبان دولت اشرف غنی را «دست‌نشانده» آمریکا می‌داند و اعلام کرده با دولت دست‌نشانده مذاکره نمی‌کند. حضور هیأت طالبان در نشست‌های مسکو نیز پس از آن ممکن شد که هیأت افغانستان اعلام کردند، به نمایندگی از سوی دولت در روسیه حاضر نشده‌اند و تنها نمایندگی خود و مردم را دارند.
دیروز اما لطیف بهاند، سفیر افغانستان در مسکو، نیز در نشست صلح افغانستان حضور داشت. بهاند در سخنانی کوتاه گفت که به نمایندگی از وزیر امور خارجه افغانستان در نشست سخن می‌گوید. حضور سفیر افغانستان در این نشست و پذیرش آن از سوی ملابرادر باعث شده تا بسیاری امیدوار به گام‌های بعدی و جدی‌تر صلح شوند.