باغ راز هستی به مثابه زیرساخت اجتماعی

علی نوذرپور/ شهردار منطقه 22
شهر تهران از فقر محیطی رنج می‌برد؛ درحالی‌که دچار مسائل مختلف اجتماعی و اقتصادی است. گسست روابط اجتماعی، رواج فردگرایی و گسترش بزه‌ها و روابط ناسالم اجتماعی از یک سو و نیز سالخوردگی جامعه و تنهایی آدم‌ها از سوی دیگر، کمبود فضاهای محیطی شهرها را با چالش جدی مواجه ساخته است.  اما چه باید کرد؟ جدای از مسئولیت وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و حکومتی و وظایف آنها در حوزه‌های مختلف برای اتخاذ راهکاری مناسب برای برخورد با این چالش، مدیریت شهری نیز مسئولیت‌هایی بر عهده دارد و می‌تواند در این خصوص چاره‌گشا باشد. برخی از جامعه‌شناسان معاصر برای این شرایط، ایجاد زیرساخت‌های اجتماعی را توصیه می‌کنند؛ زیرساخت‌هایی برای ایجاد روابط اجتماعی و شکل‌گیری تعاملات و ارتباط آحاد جامعه با یکدیگر؛ زیرساخت‌هایی برای پر کردن اوقات فراغت مردم و شکل‌گیری دوستی‌ها و علاقه‌مندی‌های مردم با هم؛ زیرساخت‌هایی برای رفع تنهایی‌های مردم. اما صرف شکل‌گیری زیرساخت‌ها، رافع مشکل نخواهد بود، بلکه اتخاذ تمهیداتی برای کار اجتماعی، رفاقت‌های گروهی و بازی‌های جمعی مکمل ایجاد زیرساخت‌های اجتماعی است؛ تمهیداتی که آدم‌ها را ترغیب کند که با هم از این مکان‌ها و فضاها به‌صورت گروهی بهره‌برداری کنند و حضور فردی آنها را به حضور اجتماعی تبدیل کند.

منطقه 22شهر تهران هم باید پاسخگوی فقر سرانه‌های محلی و منطقه‌ای خود باشد و هم در پاسخ به نقش‌ها و کارکردهای فرامنطقه‌ای براساس طرح جامع شهر تهران جوابگوی فقر فضاهای محیطی شهر تهران باشد. بر این اساس، رویکرد ایجاد و توسعه فضاهای عمومی و زیرساخت‌های اجتماعی را در دستور کار خود قرار داده است. یکی از این اقدامات، گسترش و توسعه فضای سبز شهری و نیز کمربند سبز در حریم منطقه است؛ به‌گونه‌ای که در سال گذشته 19مترمربع بر سرانه فضای سبز شهری افزوده شد و سرانه فضای سبز منطقه به 167مترمربع به ازای هر نفر شهروند ساکن در منطقه 22رسید.

در پاسخ به رویکرد ایجاد و توسعه زیرساخت‌های اجتماعی شهری، ایجاد باغی به وسعت 5/18هکتار در جنوب غربی دریاچه شهدای خلیج‌فارس که تلفیقی از کارکردهای مختلف است، در دستور کار قرار گرفت. گیاهان دارویی، درختان مثمر و غیرمثمر، پرندگان و حیوانات در کنار یکدیگر، وضعیت مطلوبی برای بهره‌برداری عموم جامعه فراهم کرده است. این زیرساخت برای طبقه  یا گروهی ویژه ساخته نشده است، بلکه در چارچوب شعار «شهری برای همه» برای همگان ساخته شده است؛ برای کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان و کهنسالان؛ برای زنان و نیز مردان، برای طبقات کم‌درآمد، متوسط و ثروتمند و به یک معنا برای عموم جامعه.

ایجاد باغ راز هستی به نوعی الگوسازی برای احیای بوستان‌های جنگلی با حفظ هویت آنهاست؛ چراکه یکی از مسائل بوستان‌های جنگلی رفت‌وآمد کم و محدود مردم است که خلوتی و ناامنی را به همراه دارد. آمار بازدید‌کنندگان در روزهای اول بهره‌برداری، حکایت از استقبال مردم و غلبه بر خلوتی و ناامنی قسمت شمالی بوستان جنگلی چیتگر داشت. با ایجاد و توسعه فضای سبز، باغات و فضاهای عمومی، زیرساخت‌های اجتماعی شکل گرفته و در ادامه سرمایه اجتماعی شهر افزایش می‌یابد.