فرهنگی
بار نبود قرائتخانه بر دوش کتابخانه‌های اردبیل
سالن‌های مطالعه کتابخانه‌های اردبیل این روزها با ازدحام دانش‌آموزان و دانشجویان روبه‌رو است
پوپک قاسمی | اردبیل - خبرنگار:
توسعه کتابخانه‌های عمومی در افزایش سرانه مطالعه، ایجاد سرگرمی، پر کردن اوقات فراغت جوانان و بالا بردن سطح آگاهی آنان، ایجاد بینش عمیق اسلامی و جلوگیری از بزهکاری نقش موثری دارد. با این حال، استان اردبیل در این زمینه کاستی‌های بسیاری دارد به طوری که کتابخانه‌های عمومی بار کمبود اماکنی مانند قرائتخانه را نیز به دوش می‌کشند. این روزها در فصل امتحانات قرار داریم و دانش‌آموزان و دانشجویان که به دنبال جایی دنج برای مطالعه دروس خود هستند، به دلیل نبود قرائتخانه در شهرهای استان، به کتابخانه‌های عمومی پناه می‌برند.
کتابخانه‌های شلوغ
یکی از دانشجویان حاضر در کتابخانه عمومی اردبیل می‌گوید: در خانه تمرکز کافی برای درس خواندن ندارم. برای مطالعه درس‌هایم و آماده شدن برای امتحان دوست دارم فضایی آرام در اختیار داشته باشم، اما در اردبیل چنین جایی وجود ندارد.
«شیدا اسلامی» می‌افزاید: اگر علاوه بر کتابخانه‌ها، فضاهایی به عنوان قرائتخانه در نقاط مختلف شهر ایجاد شود، هر دانش‌آموز یا دانشجو می‌تواند در نزدیک‌ترین مکان به منزل خود شرایط مناسب را برای مطالعه داشته باشد و دردسرهای پیمودن مسافت طولانی، اتلاف وقت، هزینه زیاد و ازدحام کتابخانه‌ها هم برطرف می‌شود. در حال حاضر، با افزایش استفاده از کتابخانه‌ها به دلیل نزدیکی ایام کنکور و امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان، حتی کتابخانه‌ها هم فضای خالی یا بدون ازدحام ندارند و جای آرام و مناسبی برای درس خواندن نیستند.
انبوه مراجعه‌کنندگان به کتابخانه‌های عمومی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل خواستار توجه جدی مسئولان به نبود قرائتخانه در اردبیل است. «رباب عزیزخانی» با اشاره به انبوه مراجعان به کتابخانه‌های عمومی در روزهای امتحانات و ایام منتهی به کنکور می‌گوید: هر سال با فراسیدن فصل امتحانات شاهد حضور انبوه دانش‌آموزان و دانشجویان در کتابخانه‌های عمومی هستیم که از سالن‌های مطالعه برای مطالعه کتاب‌های درسی خود استفاده می‌کنند.
این مسئول عنوان می‌کند: به دلیل تعداد زیاد مراجعان، در کنار کمبود امکانات و فضای مطالعه در کتابخانه‌های عمومی، بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان نمی‌توانند از این فضاها به نحو مطلوب استفاده کنند. وی می‌افزاید: طبق ضوابط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، فضای سالن‌های مطالعه فقط برای استفاده اعضا و مطالعه کتاب‌های امانت گرفته‌شده است و نه برای مطالعه کتاب‌های درسی اما با توجه به نبود قرائتخانه در اردبیل، تلقی برخی افراد از کتابخانه‌های عمومی، فضایی برای مطالعه کتب درسی هم است.
ایجاد مشکل برای اعضای کتابخانه‌های عمومی
عزیزخانی ساخت قرائتخانه را از مهم‌ترین نیازهای علمی و فرهنگی اردبیل عنوان می‌کند و می‌گوید: مطالعه کتب درسی در فصل امتحانات باید در قرائتخانه‌ها انجام شود و ساخت قرائتخانه از وظایف دیگر نهادها مانند شهرداری است. در این زمینه انتظار داریم، با حسن توجه اعضای شورای شهر و شهرداران استان، شاهد ساخت قرائتخانه در شهرستان‌های مختلف اردبیل باشیم.
وی ترافیک به وجود آمده در محوطه کتابخانه مرکزی اردبیل را از جمله پیامدهای معضل نبود قرائتخانه بیان می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر وضعیتی پیش آمده است که بسیاری از اعضای کتابخانه که قصد امانت و مطالعه کتاب‌های غیردرسی را دارند، با مشکل کمبود فضا برای پارک خودرو، کمبود فضا برای مطالعه و حتی نبود میز و صندلی کافی مواجه هستند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل به انبوه مراجعه‌کنندگان به کتابخانه‌ها در روزهای منتهی به فصل امتحانات و کنکور اشاره و بیان می‌کند: در حالی که کتابخانه‌های عمومی با کمبود منابع مالی و پرداخت نشدن کامل نیم درصد سهمشان از سوی شهرداری‌ها مواجهند، دانش‌آموزان و دانشجویانی که به علت نبود قرائتخانه به کتابخانه مراجعه می‌کنند هم مشکلات این مراکز فرهنگی را افزایش می‌دهند. رفع این مشکل در قالب توسعه فضاهای مطالعه در کتابخانه‌ها نیازمند کمک مالی نهادهای متولی استان است.
شورای شهر آماده همکاری برای ساخت قرائتخانه
برای پیگیری مشکلات مطرح‌شده درخصوص نبود قرائتخانه و راه‌اندازی چنین مکانی با هدف افزایش سرانه فضای فیزیکی مطالعه در استان به سراغ رئیس شورای شهر اردبیل می‌رویم. «علیرضا پوستی» با تاکید بر ضرورت انجام کارهای فرهنگی گسترده در اردبیل می‌گوید: قرائتخانه یکی از مکان‌های مورد نیاز اردبیل است که برای توسعه فرهنگی این شهر باید این مکان را برای شهروندان فراهم کرد.
وی ادامه می‌دهد: قرائتخانه‌ها، علاوه بر فراهم کردن شرایط برای موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان، می‌توانند باعث افزایش گرایش به مطالعه شوند و از فضاهای ایده‌آل در توسعه فرهنگی هستند. پوستی تاکید می‌کند: شورای شهر اردبیل آماده هرگونه همکاری با کتابخانه‌های عمومی در زمینه ساخت کتابخانه و قرائتخانه در مناطق محروم است.
وضعیت سرانه فضای مطالعه در شهرهای استان
میانگین سرانه فضای فیزیکی مطالعه در اردبیل 1/3 متر مربع به ازای هر 100 نفر جمعیت باسواد این استان است. شهرستان کوثر با 5/6 متر مربع و شهرستان گرمی با 8/0 متر مربع به ترتیب بیشترین و کمترین سرانه فضای فیزیکی مطالعه را در استان دارند.
اردبیل هم به عنوان مرکز استان به همراه نیر و نمین با 6/3 متر مربع در میانه‌های جدول قرار دارند. در این میان، سرانه 6/2 مترمربعی (پایین‌تر از میانگین استان) به پارس‌آباد به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت استان تعلق دارد و اهالی این شهرستان از نظر فضای مطالعه با مشکلات قابل توجهی روبه‌رو هستند.
وضعیت مشگین‌شهر و خلخال نیز با وجود جمعیت دانشجوی قابل توجه در آنها چندان مطلوب نیست و به ترتیب با 4/2 و 2/2 متر مربع سرانه فضای مطالعه به ازای هر 100 نفر جمعیت باسواد، نرخ کمتری نسبت به میانگین استانی دارند. شهرستان مرزی بیله‌سوار و شهرستان گردشگرپذیر سرعین نیز با 3/3 متر مربع در میانه‌های جدول قرار دارند.
میانگین کنونی سرانه فضای مطالعه در اردبیل قابل قبول نیست و مسئولان این استان از تلاش برای افزایش فضاهای مطالعه سخن می‌گویند. این در حالی است که به جز اردبیل، دیگر شهرهای استان، علاوه بر شرایط نامناسب در برخورداری از کتابخانه، با کمبود فضاهای مطالعه برای دانش‌آموزان و دانشجویان مواجهند و ضرورت توجه به رفع این مشکل در استان اردبیل به شدت احساس می‌شود.
