تلویزیون
منبر‌ها و آنتن‌ها
همشهری از چگونگی پخش سخنرانی‌های مذهبی در ماه مبارک رمضان از شبکه‌های سیما گزارش می‌دهد
فهیمه پناه آذر/روزنامه‌نگار
طبق سنت هر سال در ماه مبارک رمضان، شبکه‌های تلویزیونی میزبان علما و روحانیون است. امسال نیز شبکه‌های مختلف تلویزیونی باکس‌های سخنرانی خود را با کمترین تغییر دارند و شبکه قرآن نیز بیشترین باکس‌های سخنرانی را در این ماه دارد.
تغییر حال و هوای شبکه‌های تلویزیونی در ماه مبارک رمضان اتفاقی است که در همه کشورهای مسلمان انجام می‌شود و هر کدام به سبک و سیاق خود این‌ماه را جشن گرفته و گرامی می‌دارند. در ایران هم کنداکتور صداوسیما با تاثیر از ماه مبارک رمضان تغییراتی دارد که عموما در 2 بخش سخنرانی مذهبی و سریال‌های مناسبتی خودنمایی می‌کند؛ سریال‌سازی‌هایی که گاها صدای علما و روحانیون را درمی‌آورد که وقتی هم برای عبادت مردم باقی بگذارید.
از سوی دیگر، سخنرانی‌های مذهبی بخش مهم بعدی در کنداکتور شبکه‌های صداوسیماست که غالبا مهمان‌ها و کارشناسانی در آن حضور دارند که همیشه بوده‌اند.
حضور کمرنگ علما در ماه رمضان
در دهه80 در شبکه‌های مختلف اغلب سخنرانی علما پخش می‌شد و هر یک از علما نیم‌ساعت قبل از آغاز سریال‌های تلویزیونی در تلویزیون حضور داشتند اما هم‌اکنون با توجه به کنداکتور برنامه‌های ویژه رمضان حضور علما کمتر بوده و این سؤال وجود دارد که آیا عدم‌حضور آنان به خواست علما بوده یا تصمیم‌گیری‌های تلویزیون؟
یک منبع آگاه درباره عدم‌حضور علما در شبکه‌های تلویزیونی به همشهری گفت: «سازمان مانند هر سال باکس‌های سخنرانی را دارد. در این سال‌ها نیز تنوع حضور کارشناسان دینی و مذهبی دیده می‌شود اما اینکه چرا علما در دهه 80حضور بیشتری داشتند و حالا این حضور کمتر شده، به تغییر فضای رسانه‌ای کشور برمی‌گردد.» وی در ادامه یادآور شد: «هم‌اکنون فضای مجازی گسترش یافته و هر کدام از علما وب‌سایت دارند و فضای مجازی به‌راحتی می‌تواند پل ارتباطی آنان با مردم باشد. از سوی دیگر سیاست‌های تلویزیون نیز تغییراتی داشته است. ما هر سال سخنرانی علما را داشتیم که توسط معاونت سیما ضبط و روی آنتن می‌رفت ولی امسال به‌دست ما نرسیده است.» با توجه به صحبت‌ها به‌نظر می‌رسد تلویزیون هم به‌دلیل مخاطبانی که دارد دیگر نمی‌تواند یک منبع کامل اطلاع‌رسانی برای علما باشد و دفاتر علمای عظام ترجیح می‌دهند از راه‌های ارتباطی دیگر با مردم تعامل داشته باشند.
سخنرانی‌ها چگونه روی آنتن می‌روند؟
پخش سخنرانی‌ها چند صورت دارد؛ برای برخی سخنرانی‌ها بنا به درخواست دفاتر یا برگزارکننده‌ها، از سوی آنها نامه‌نگاری می‌شود و درخواست صورت می‌گیرد اما گاهی درخواست می‌شود که مراسم سخنرانی‌ها ضبط و پخش شود که معمولا ضبط برنامه‌ها برای افراد سرشناس ازجمله مراجع و... است و نوع دیگر برنامه‌ریزی در شبکه‌های تلویزیونی برای ماه رمضان این است که در طول سال مجالس مختلف وعاظ مطرح و نامی در سراسر کشور رصد و در نهایت شناسایی می‌شود و اگر این نشست‌ها از نظر محتوا و مستمع سطح بالایی داشته باشد، اقدام به ضبط و پخش مجالس و سخنرانی‌ها می‌شود.
حضور گروه‌های معارف
علاوه بر این 2 صورت، هر یک از شبکه‌های تلویزیونی گروه‌های معارف دارند که در این گروه‌ها، تهیه‌کنندگانی نیز حضور دارند که برای مناسبت‌های مختلف غالبا طرح‌های خود را برای تولید و پخش سخنرانی‌ها ارائه می‌دهند که در شورای طرح و برنامه هر شبکه مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر موافقت صورت گرفت، تولید و ضبط آنها آغاز می‌شود.
به‌طور مثال تهیه‌کننده‌ای طرح تولید یک برنامه 30قسمتی را ارائه می‌دهد که با موضوع احکام رمضان یا کارشناسی است، اگر طرح موافقت شد، کار تولید آغاز شده و روی آنتن تلویزیون می‌رود.
وظیفه معاونت سیما
علاوه بر شورای معارف و کارشناسی که در شبکه‌های مختلف وجود دارد، معاونت سیما بخشی به نام شورای معارف سیما دارد که وظیفه اصلی این شورا برنامه‌ریزی منسجم، فعال و هدفمند برای حضور سخنرانان و کارشناسان مذهبی و مداحان اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) و همچنین ارتباط‌های مستقیم با اماکن متبرکه و ایجاد هماهنگی و انسجام بین واحدهای ستادی مرتبط سازمان با شبکه‌هاست.
شبکه قرآن و 8سخنرانی
به مناسبت‌ماه مبارک رمضان، سخنرانی‌های علما و خطیبان نامی کشور در ساعت‌های مختلف شبانه‌روز تقدیم مخاطبان تلویزیون علی‌الخصوص شبکه قرآن و معارف سیما خواهد شد. سخنرانی آیت‌الله امامی‌کاشانی هر روز از ساعت 45دقیقه بامداد و سخنرانی آیت‌الله جاودان و دیگر خطیبان مشهور کشور در ساعت 2بامداد روی آنتن شبکه قرآن و معارف سیما می‌رود.
شرح دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان توسط آیت‌الله مجتهدی‌تهرانی (ره) با عنوان شمیم رمضان در ساعت 6:15 و تفسیر قرآن کریم با محوریت سوره کهف توسط آیت‌الله جوادی‌آملی در ساعت 7:30تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.
سخنرانی‌های به‌روز آیت‌الله ناصری و حسین انصاریان در ماه مبارک رمضان امسال با فاصله کوتاه ضبط و به‌ترتیب در ساعت‌های 13:30و 16:45از شبکه قرآن و معارف سیما پخش خواهد شد. همچنین مباحث کارشناسی آیت‌الله سبحانی با موضوع سوگندهای قرآنی در ساعت 14:50در کنداکتور پخش قرار دارد.
سلسله مباحث کارشناسی آیت‌الله مکارم‌شیرازی با موضوع دعای مکارم‌الاخلاق صحیفه سجادیه امام سجاد(ع)نیز از دیگر سخنرانی‌هایی است که در ایام‌ماه مبارک رمضان و در ساعت 21:30از این شبکه پخش می‌شود.
برنامه سخنرانی‌های مذهبی سیما
در ایام ماه مبارک رمضان، شبکه یک سخنرانی حجت‌الاسلام سیدمهدی میرباقری، حجت‌الاسلام حیدری‌کاشانی و حجت‌الاسلام دولابی در مسجد ارگ را در ساعت ۸:۳۰، شبکه 2 سخنرانی شیخ حسین انصاریان در مسجد امیر را در ساعت ۱۳:۳۰، شبکه 3 سخنرانی حجت‌الاسلام رفیعی را در ساعت ۶ صبح و شبکه قرآن سخنرانی آیت‌الله ناصری را در ساعت ۱۳:۳۰ پخش می‌کند. در شبکه 5 نیز سخنرانی حجت‌الاسلام پناهیان ساعت 16:30روی آنتن می‌رود.
در همینه زمینه :
