گره‌گشایی از داستان کاغذ

احمد میرخدائی/ روزنامه‌نگار
در جلسه دیروز کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن اینکه دوباره بحث آزادسازی نرخ ارز برای واردات کاغذ مطرح شد و با یک شرط مورد موافقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز قرار گرفت، آماری از سوی وزیر نقل شد که نشان داد با روی کار آمدن کارگروه ساماندهی کاغذ، ترخیص کاغذ وارداتی به‌شدت افت کرده است.

به گزارش همشهری، با تصمیمی که 2روز پیش در نشست معاون اول رئیس‌جمهور با دستگاه‌های متولی و ذینفعان کاغذ اتخاذ شد، تخصیص ارز دولتی به واردات کاغذ دوباره در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد محموله‌های کاغذ موجود در گمرکات کشور نیز سریعاً با همین نرخ دولتی ترخیص و توزیع شود؛ اما دیروز دوباره در جلسه علنی مجلس بحث درباره آزادسازی نرخ ارز برای واردات کاغذ داغ شد و حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس موافقت خود را با این کار اعلام کرد، مشروط بر اینکه قیمت دیگر کالاها نیز آزاد شود. سیدعباس صالحی در این جلسه، راه‌حل از بین بردن التهاب بازار کاغذ را تک‌نرخی شدن آن دانست و گفت: اگر سیستم تک‌نرخی و آزاد فقط برای کاغذ اعمال شود، حتماً قیمت مطبوعات و نشر برای مصرف‌کننده و تولیدکننده غیرقابل‌تحمل خواهد بود اما اگر تمام محصولات تک‌نرخی شود، شاید بتوان این التهاب را مدیریت کرد.

تأیید کاهش واردات کاغذ
ماجرای تأمین نیاز مطبوعات و ناشران در پیچ و خم پرداخت ارز دولتی و انحصاری کردن واردات، به مثنوی هفتادمن کاغذ می‌ماند که رمزگشایی از همه جوانب آن در این مقال نمی‌گنجد؛ اینکه چطور باوجود ادعای تخصیص مبالغ هنگفتی به واردات کاغذ، قیمت این کالا در بازار سیاه تا 7برابر نسبت به قبل از تنش ارزی رشد کرده و حتی به همین قیمت نیز مطبوعات و ناشران قادر به تأمین نیاز خود نیستند.

براساس اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه دیروز کمیسیون فرهنگی مجلس، تاکنون 20هزار تن حواله کاغذ از سوی وزارت فرهنگ و 130هزار تن خارج از این وزارتخانه داده شده، اما 2مسئله در این زمینه وجود دارد؛ اول اینکه عده‌ای ارز گرفته و کاغذ نیاورده‌اند و دوم اینکه عده‌ای در قبال دریافت ارز، کاغذ وارد کرده‌اند اما مشخص نیست آن را کجا برده‌اند. در این میان نکته تامل‌برانگیری از سوی صالحی مطرح شده که میزان کاغذ روزنامه‌ای ترخیص شده در 5ماهه منتهی به شهریور سال97 حدود دوبرابر میزان کاغذ روزنامه‌ای است که در 8‌ماه پس از شهریور97 ترخیص شده است. به عقیده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، این آمارها نشان می‌دهد کارگروه جدید حل بحران کاغذ نقش قابل‌توجهی در کنترل بازار ایفا کرده است؛ اما از منظر مصرف‌کنندگان کاغذ اگر به ماجرا نگاه شود، این آمارها بیش از هر چیز، انحصاری بودن واردات کاغذ و سنگ‌اندازی این کارگروه در واردات کاغذ از سوی مطبوعات و مصرف‌کنندگان را اثبات می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ماه‌های گذشته با وجود اینکه بسیاری از مطبوعات کشور برای واردات کاغذ ثبت سفارش کرده‌اند، به هیچ‌کدام از آنها ارز تخصیص داده نشده و نهایتاً هیچ‌کدام از آنها اجازه واردات کاغذ پیدا نکردند و مجبور شدند نیاز خود را از بازار سیاه تأمین کنند؛ بازاری که نبض آن در دست دلالان و محتکران بود و عرضه بسیار کمی داشت. اینکه حالا وزیر فرهنگ با استناد به آمار این اتفاق را تأیید می‌کند، قابل‌تأمل است؛ شاید صالحی آمارهای نادرستی ارائه داده یا در انعکاس اظهارات او اشتباهی صورت گرفته باشد وگرنه این آمارها بیانگر کاهش جدی واردات کاغذ به کشور است که واردکنندگان و حتی دلالان بازار نیز آن را دلیل تشنج بازار می‌دانند.

در حاشیه جلسه کاغذی مجلس
دیروز جدای از نشست کمیسیون فرهنگی مجلس که به بحث کاغذ اختصاص داشت، این موضوع در صحن علنی مجلس نیز توسط برخی نمایندگان موردبحث قرار گرفت. مصطفی کواکبیان، نماینده مردم تهران در مجلس در نطق میان‌دستور خود ضمن اینکه از بانک مرکزی و تمام دستگاه‌های اجرایی خواست فهرست دریافت‌کنندگان ارز 4200تومانی را منتشر و میزان واردات و نحوه و نرخ توزیع آن را مشخص کنند، به‌صورت جداگانه از وزارت فرهنگ و بانک مرکزی نیز تقاضا کرد لیست دریافت‌کنندگان ارز برای کاغذ نشر و مطبوعات را هرچه زودتر اعلام کنند تا مشخص شود که کاغذ 4200تومانی، چگونه به 15هزار تومان رسیده است.

به گزارش خانه ملت، در جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس نیز، محمدعلی وکیلی، عضو این کمیسیون و عضو کارگروه کاغذ با اشاره به جلسه اهالی مطبوعات و ناشران با معاون اول رئیس‌جمهور گفت: در این جلسه مصوب شد 80میلیون دلار ارز ترجیحی به واردات کاغذ اختصاص داده شود، ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود این رقم مستقیماً به وزارت فرهنگ داده شود تا آنها خودشان آن را توزیع کنند.

سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و نماینده مجلس در کارگروه کاغذ با اشاره به ‌وجود زیرمیزی در حوزه کاغذ گفت: در کشور بیش از نیاز کاغذ وجود دارد اما احتکار می‌شود و همین امر باعث شده که فشار بازار روی ناشر و اهالی مطبوعات باشد. به عقیده او سیاستگذاری‌ها در حوزه بازار کاغذ نتیجه نداده و باعث ایجاد فاکتورهای رسمی و غیررسمی در حوزه کاغذ شده است؛ همچنان که اکنون در شورآباد و جاده قم تمام دامداری‌ها و گاوداری‌ها به انبار کاغذ تبدیل شده‌اند. او تأکید کرد: اگر واردات کاغذ با ارز آزاد باشد، حباب بازار شکسته می‌شود و درهای انبارهای کاغذ احتکاری باز خواهد شد اما اگر وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، بازار کاغذ ملتهب‌تر می‌شود.

در این جلسه، حسین انتظامی، رئیس کارگروه ساماندهی کاغذ در تشریح فعالیت‌های این کارگروه گفت: تاکنون برای 7تعرفه گمرکی در حوزه کاغذ 872میلیون دلار از سوی بانک مرکزی ارز تأمین شده و برای تعرفه‌هایی که از سوی کارگروه کاغذ تأیید می‌شود، 270میلیون دلار کاغذ روزنامه، چاپ و تحریر، چاپ و تحریر رند، بالکی و LWC (گلاسه نازک) وارد کشور شده است. انتظامی با اشاره به اینکه 1800پرونده در راستای شفافیت در این موضوع روی سایت مربوطه وجود دارد، گفت: از زمان تشکیل کارگروه جدید، کاغذهای وارداتی با نظارت کارگروه توزیع شده، ضمن آنکه در نامه‌ای به سازمان تعزیرات، جدول افراد و شرکت‌هایی که بدون اطلاع مبادی رسمی کاغذ وارد کرده‌اند، اعلام شده است.

  مصوبات جدید کارگروه کاغذ برای ساماندهی بازار
سیزدهمین نشست کارگروه ساماندهی کاغذ، با دستور جلسه «بررسی وضعیت کاغذ» برگزار و به تصویب 13بند برای ساماندهی بازار کاغذ منجر شد. ازجمله این مصوبات، تشکیل یک کمیته 3نفره برای پیگیری موارد مهم تعزیراتی به‌صورت تلفنی برای رفع بوروکراسی پرونده‌های حوزه کاغذ بود. همچنین مصوب شد اداره کل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد سریعاً با بازرگانانی که با ارز دولتی کاغذ وارد کرده‌اند تماس بگیرد و ضمن تحویل گرفتن کاغذهای باقیمانده، آنان را از عواقب فروش بدون تأیید مطلع کند. از دیگر مصوبات این نشست این بود که درخواست‌های جدید بازرگانان متخلف پذیرش نشود و چنانچه تقاضاهای قدیمشان هنوز گشایش اعتبار نشده، در مکاتبه دبیرخانه با وزارت صنعت و بانک مرکزی متوقف بماند ضمن اینکه تقاضای ابطال کارت بازرگانی متخلفان بررسی شود. کارگروه کاغذ مصوب کرد نماینده گمرک در ترخیص حدود 6هزار تن کاغذ موجود در گمرکات تسریع کرده و 2اداره کل ذیربط در وزارت فرهنگ نیز سریعاً برای فروکش کردن التهاب بازار، در صدور حواله برای کاغذهای مرتبط تسریع کنند. ضمناً تأکید شد از ترخیص کالاهای کاغذ لوکس که به اسم روزنامه‌ای و تحریر مجوز گرفته‌اند خودداری شود. همچنین مصوب شد تا امروز فهرست متقاضیان زینک برای زینک‌های وارداتی بررسی و تأیید شود و به‌جای موارد غیرتأییدی، ناشران و مطبوعات (مشروط به واریز آنی وجه) معرفی شوند. پیگیری تخصیص دلار 4200تومانی به واردات کاغذ موردنیاز بخش فرهنگ نیز از دیگر مصوبات این کارگروه بود.