ساماندهی چهارباغ عباسی زیرنظر کارشناسان

عاطفه علیان|  اصفهان- خبرنگار:


چهارباغ عباسی این روزها بر سر زبان افتاده است. با این‌که 87 سال از ثبت خیابان چهارباغ عباسی در فهرست آثار ملی می‌گذرد و طبق قانون هیچ سازمانی به جز میراث فرهنگی اجازه فعالیت در آن را ندارد و هر تغییری باید با نظارت سازمان میراث فرهنگی باشد چند سالی می‌شود که طرح ساماندهی و پیاده‌راه چهارباغ کلید خورده است و شهرداری و میراث فرهنگی با هم در این خیابان چهارصد‌ساله قدم برمی‌دارند. همین قدم برداشتن‌های شهرداری و میراث فرهنگی دل‌نگرانی‌هایی برای دوستداران میراث فرهنگی پدید آورده است. 

دلسوزان میراث فرهنگی مدعی‌اند که شهرداری اصفهان به شکل‌های گوناگون در این سال‌ها بخش‌هایی از خیابان چهارباغ عباسی را از بین برده و با بتون‌ریزی‌های شتاب‌زده بر کف چهارباغ عباسی، هویت آن بیش از پیش در معرض تهدید قرار گرفته است. کار آن‌قدر بالا گرفت که به دعوت شهردار اصفهان، تنی چند از خبرنگاران کشوری به اصفهان آمدند تا به این اطمینان خاطر برسند که تبدیل این خیابان به گذر فرهنگی برنامه نهایی ساماندهی چهارباغ است و هر قدمی در چهارباغ با هماهنگی میراث فرهنگی برداشته می‌شود.


ساماندهی چهارباغ با نظارت مستقیم میراث

شهردار اصفهان با اشاره به این‌که تمام مجوزهای ساماندهی چهارباغ از سوی میراث فرهنگی صادر می‌شود اظهار می‌کند: چهارباغ یک طرح نیست، برنامه‌ای است که هر بخش آن در یک بازه زمانی به بهره‌برداری می‌رسد. تمام مجوزها در ساماندهی چهارباغ توسط میراث فرهنگی صادر شده و در بایگانی میراث فرهنگی ثبت شده است. 

«قدرت‌الله نوروزی» ادامه می‌دهد: چهارباغ یک فضا بود که در تغییر کاربری به مکان، توقفگاه و محور فرهنگی تبدیل شده است تا مامن و پناهگاه مسافران و شهروندان باشد. طرح ساماندهی چهارباغ برای زنده کردن این محور تاریخی است.
وی با اشاره به محور گردشگری زنده و پرشور در چهارباغ عباسی تصریح می‌کند: چهارباغ از گذرگاه شهروندان با ماشین و موتورسیکلت به فضایی برای مکث و آرامش و مکانی برای توقف گردشگران تبدیل شده و ماندگاری افراد در چهارباغ افزایش پیدا کرده است.  شهردار اصفهان با تاکید بر عدم تعجیل در ساماندهی طرح پیاده‌راه‌سازی چهارباغ عباسی اضافه می‌کند: اگرچه زمان‌بندی برای ما مهم است، در مورد چهارباغ عباسی با حساسیت و هماهنگی میراث فرهنگی حرکت می‌کنیم. 


طرح ساماندهی چهارباغ بعد از 5 دهه

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با اشاره به اهمیت میراث چهارباغ عباسی به همشهری می‌گوید: طرح پیاده‌راه‌سازی چهارباغ از دهه 40 خورشیدی در میان مدیران شهر اصفهان مطرح شد و ساماندهی محور چهار باغ عباسی در 2 شاخصه عمده یعنی پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های چهار باغ و جمع‌آوری آسفالت‌های این خیابان و در مرحله دوم بر ساماندهی محور میانی این بلوار بزرگ تاریخی متمرکز شده است.«فریدون اللهیاری» ادامه می‌دهد: طرح کنونی چهار باغ عباسی به جای طرح احیا، طرح ساماندهی این محور تاریخی را که در طی 4 قرن اخیر با تغییرات فراوان همراه بوده و در ادوار مختلف دوران‌های متنوعی داشته، در دستور کار قرار داده است. 

وی می‌افزاید: همزمان با اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های دو سمت چهار باغ، گمانه‌زنی محور میانی چهارباغ برای بررسی تغییرات در این محور از دوره صفویه تاکنون از یک سو و شناسایی آثار به‌جامانده اجرا شد. طی 9 مرحله گمانه‌زنی، آثاری هرچند محدود که از تغییرات این 400 سال مصون مانده بود، در بخش اول این بلوار تاریخی یعنی از محدوده پایه‌های کشف‌شده «کاخ جهان‌نما» تا ورودی خیابان آمادگاه کشف شد. سعی می‌شود برخی از آنها همچون آب‌راه‌های تاریخی و پایه‌های کاخ جهان‌نما در معرض دید شهروندان و گردشگران قرار گیرد و سایر آثار هم در لایه‌های زیرین محور میانی همچنان محفوظ بماند و طرح ساماندهی با حفاظت از لایه‌های زیرین، بر بستر بیرونی محور میانی چهارباغ اجرا شود.


نظارت مستمر بر طرح ساماندهی

مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان تاکید می‌کند: با توجه با حساسیت موضوع تلاش کرده‌ایم نظارت مستمری بر طرح ساماندهی محور چهارباغ صورت گیرد. با این وصف، از یک سو با همکاری پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری اصفهان تلاش می‌کنیم عملیات باستان‌شناسی در 20 درصد محور چهارباغ که تاکنون کاوش نشده بود انجام شود تا بر اساس آن اطلاعاتمان از لایه‌های تاریخی زیرین در محور میانی تکمیل شود و از سوی دیگر، به شهرداری اصفهان تاکید شده و آنها نیز پذیرفته‌اند که هر گونه عملیات ساماندهی به گونه‌ای طراحی و اجرا شود که بسته به شرایط، به سرعت قابل برگشت باشد تا بر اساس آن اصالت محور تاریخی چهارباغ به هیچ عنوان مخدوش نشود.

اللهیاری درباره ارائه طرح ساماندهی محور چهارباغ تصریح می‌کند: با عنایت به بزرگی این طرح و شاخص بودن محور تاریخی چهارباغ به عنوان یکی از کهن‌ترین و زیباترین بلوارهای تاریخی جهان در نشست مشترک هفته جاری مسئولان معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور، اداره کل میراث فرهنگی استان و شهرداری اصفهان توافق شد برای اطلاع‌رسانی گام به گام به شهروندان و دوستداران میراث فرهنگی و همچنین، نظارت بر فعالیت‌های شهرداری اصفهان به عنوان مجری طرح ساماندهی «کمیته راهبری طرح ساماندهی چهار باغ» با مشارکت مستقیم سازمان میراث فرهنگی کشور، اداره کل میراث فرهنگی استان، شهرداری اصفهان و نخبگان و صاحب‌نظران و همچنین تشکل‌های دوستداران میراث فرهنگی تشکیل شود و فعالیت خود را همزمان با طرح ساماندهی آغاز کند. 


طرح بازآفرینی؛ جایگزین تخریب 

مدیر طرح چهارباغ اصفهان به همشهری می‌گوید: از 2 سال گذشته، طرح پیاده‌راه‌سازی و سنگ‌فرش چهارباغ عباسی به طول حدود 300 متر انجام شد. با روی کارآمدن شورای اسلامی شهر پنجم، سیاست‌های جدیدی منظور شد و طرح بازآفرینی بر بدنه چهارباغ در دستور کار قرار گرفته است و دیگر تخریبی صورت نمی‌گیرد. 

«سعید سهرابی» می‌افزاید: نقطه عطف پیاده‌راه شدن چهارباغ به صورت دوطرفه از زمان برگزاری جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان در سال جاری اجرا شد و با این‌که طرح مذکور در ابتدا با مقاومت کسبه همراه بود در نهایت مورد استقبال واقع شد.وی با اشاره به ماهیت فرهنگی چهارباغ بیان می‌کند: طرح چهارباغ زمان‌بر است و نیاز به مطالعات همه‌جانبه و دقیق و منسجم دارد. برای پیشبرد محور میانی با هماهنگی میراث اقدام خواهیم کرد و عجله‌ای در کار نیست. 

مدیر طرح چهارباغ اصفهان تصریح می‌کند: پیرایش شهری، سازماندهی مشاغل، فضای سبز و آفت درختان چهارباغ را تهدید می‌کند که در قالب طرح جامع ساماندهی چهارباغ باید به آن توجه شود.
سهرابی با بیان این‌که شهرداری موظف شده نقطه به نقطه چهارباغ را پیرایش کند اظهار می‌کند: تیم جدید مدیریت شهری نگاه بر حفظ هویت و تاریخ چهارباغ دارد و اگر این نگاه تداوم یابد و به حالت سلیقه‌ای درنیاید، می‌توان تا حدودی بر حفظ هویت چهارباغ امیدوار بود. وی می‌افزاید: در ساماندهی چهارباغ با فراخوان‌های متعدد نظر شهروندان اخذ می‌شود تا با بررسی دیدگاه‌های متفاوت بتوان بهترین تصمیم را گرفت. 


زمان‌بندی پیاده‌راه‌سازی در چهارباغ عباسی

اواخر دهه 70 بود که طرح پیاده‌راه شدن خیابان چهارباغ عباسی مطرح و پس از تایید یونسکو به استانداری اصفهان ارسال شد. عملیات پیاده‌راه‌سازی چهارباغ در محور شرقی از 15 فروردین سال 96 و عملیات اجرایی پیاده‌راه‌سازی محور غربی چهارباغ نیز از 22 اردیبهشت سال جاری آغاز شده و عملیات کف‌سازی این خیابان تاریخی پایان تابستان امسال به اتمام رسید. بر این اساس، تردد خودرو از 22 اردیبهشت ماه در محور غربی این خیابان نیز ممنوع شد تا عملیات عمرانی آن آغاز شود. همچنین مقرر شده است که محور پیاده‌راه چهارباغ از سمت میدان امام حسین (ع) و خیابان سپه به میدان امام (ره)، خیابان حافظ، سه‌راه کرمانی، هارونیه و میدان امام علی (ع) متصل شود. طرح پیاده‌رو کردن میدان نقش جهان اصفهان نیز با موفقیت اجرا شد و رضایت شهروندان و مسافران داخلی و خارجی را به دنبال داشت. در شهر اصفهان 23 کیلومتر محور تاریخی و فرهنگی وجود دارد که بیش از 50 درصد آنها کف‌سازی و بدنه‌سازی شده است.