گلاب گلاب تهرونه!

الناز عباسیان

بهار که می‌رسد بازار گلاب و گلاب‌گیری هم داغ می‌شود. اردیبهشت و خرداد‌ماه جاده کاشان پر است از خودروهایی که از اقصی نقاط ایران، به‌ویژه تهران برای تماشای مراسم گلاب‌گیری عازم این شهر معطر می‌شوند. این استقبال باعث شده در سال‌های اخیر، در برخی از نقاط شهر تهران نیز مراسم گلاب‌گیری برپا شود. اگر سفر به کاشان و سایر شهرهای گلابگیر ایران برای همه شما مهیا نیست نگران نباشید، زیرا در همین شهر هم می‌توانید از این مراسم جالب و زیبا بازدید کنید. امسال و در این روزها چندین مرکز در گوشه و کنار شهر این مراسم را به‌نحو زیبایی در قالب جشنواره‌های گلاب‌گیری اجرا می‌کنند. اگر تصمیم دارید همراه خانواده یا دوستانتان اردیبهشت متفاوتی را با گلاب و گل محمدی سپری کنید حتما سری به یکی از این محل‌های برپایی مراسم گلاب‌گیری بزنید.



روستای محمدآباد عرب‌ها
رویش گل محمدی در حوالی ورامین



همه مراکز گلاب‌گیری در شهر تهران گل‌های خوش‌رنگ و معطرشان را از شهر کاشان یا مزارع کاشت گل محمدی تامین کرده و کشت گل محمدی ندارند. اما جالب است بدانید در همین نزدیکی ما، مراسم گلاب‌گیری در کنار مزارع زیبا و معطر همراه با برداشت گل محمدی برگزار می‌شود. تعجب نکنید! این مکان، روستای «محمدآباد عرب‌ها» از توابع شهرستان ورامین است که بسیاری آن را به‌عنوان روستای گل‌محمدی می‌شناسند. شما از تهران تا این روستا فقط کافی است حدود 60کیلومتر طی کنید و در کمتر از یک ساعت و 10 دقیقه در مراسم گلاب‌گیری این آبادی باصفا شرکت کنید. بیش از هزار هکتار از زمین‌های این روستا زیر کشت گل محمدی است و به گفته رئیس اداره جهادکشاورزی شهرستان ورامین، سالانه بیش از یک و نیم تن گلاب پس از برداشت گل‌های محمدی این روستا استحصال و وارد بازار می‌شود. آب و هوای خوب و خاک مساعد این محدوده امکان کاشت محصولات زیادی را برای کشاورزان فراهم کرده و از آنجا که گل‌محمدی زودبازده است، کشت این گل، محصول غالب این روستاست. تا چند سال پیش بیشتر خود شهروندان ساکن در شهر ورامین راهی این روستا می‌شدند و از مراحل گلاب‌گیری آن بازدید می‌کردند. اما حالا برخی از تهرانی‌ها هم راه این روستا را یاد گرفته و اردیبهشت‌ماه مهمان این آبادی خوش عطر و بو می‌شوند. مهری تاجیک خادمی از بانوان فعال و کارآفرین این روستا در زمینه گلاب‌گیری است. او از زمان برداشت گل محمدی برایمان می‌گوید: «هر سال از ۱۵فروردین گل‌ها را می‌چیدیم اما امسال به‌علت سردی هوا، گل‌ها ۲۰روز دیرتر به بار نشستند. به همین‌خاطر از اوایل اردیبهشت برداشت را آغاز کردیم و تا پایان اردیبهشت هم گل چینی داریم. گل محمدی باید به محض باز شدن برداشت شود چون خیلی زود و در کمتر از یک روز گل‌های آن سفید شده و می‌ریزد. به همین‌خاطر ما صبح زود و بعد از طلوع آفتاب گل‌ها را می‌چینیم. این کار تا ساعت8 صبح ادامه دارد و علاقه‌مندان به چیدن گل محمدی از مزارع روستای ما، می‌توانند در این ساعت از روز در ماه‌های اردیبهشت و اوایل خرداد به اینجا بیایند. ما با محصولات و غذاهای طبیعی و بومی روستایمان از همه مهمان‌ها پذیرایی کرده و در خدمت بازدیدکنندگان هستیم».


فرهنگسرای اشراق
بفرمایید گلاب‌گیری در شرق پایتخت 



بسیاری فرهنگسرای اشراق را با جشنواره گل و گلاب‌اش می‌شناسند؛ زیرا 17سال است که این مرکز فرهنگی و هنری در شرق تهران میزبان جشنواره گلاب‌گیری است. این برنامه همزمان با نیمه شعبان و ولادت امام زمان(عج) آغاز شده و قرار بود تا آغاز‌ماه مبارک رمضان به‌کار خود پایان دهد. اما به‌دلیل استقبال خوب شهروندان این مراسم در قالب ویژه برنامه بر آستان جانان در‌ماه مبارک رمضان ادامه دارد. اگر تا به امروز فرصت رفتن به این جشنواره را نداشتید نگران نباشید شما می‌توانید بعد از افطار علاوه بر استفاده از برنامه‌های جذاب و دیدنی این فرهنگسرا در‌ماه رمضان، از مراسم گلاب‌گیری هم لذت ببرید. بعد از افطار جشن‌های شبانه با بخش‌های نمایش، موسیقی، سخنرانی‌های مذهبی، مسابقه خانوادگی سرپله، ایستگاه کودک، غرفه‌های پاسخگویی به مسائل شرعی و... برگزار می‌شود. این فرهنگسرا که در یک باغ بزرگ قدیمی به مساحت ۸هکتار قرار دارد مجموعه‌ای از فضاهای فرهنگی مانند استخر و سونا، سالن سینما و کتابخانه است که جشنواره گل و گلاب آن را تکمیل می‌کند. فلکه‌دوم تهرانپارس، انتهای خیابان جشنواره نشانی این فرهنگسراست.



گلاب‌گیری و رونق تولید

این روزها که اشتغال دغدغه بسیاری شده و همه در تلاش‌اند تا تولید ملی را رونق ببخشند، بی‌شک توجه به صنعت گلاب‌گیری و تهیه عرقیجات سنتی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال بومی داشته باشد. به‌عبارتی برپایی این جشنواره‌ها خود یک کارآفرینی و اشتغال‌زایی برای مردم جویای کار است. مهری تاجیک خادمی بانوی فعال در عرصه پرورش گل محمدی و تولید گلاب و عرقیجات در روستای محمدآباد عرب‌هاست و درخصوص ایجاد اشتغال برای خانواده و دوستانش می‌گوید: «سال‌هاست که در روستا گل محمدی پرورش می‌دهم و گلاب تهیه می‌کنم. در سال‌های اخیر هم فرزندانم در کنارم به این کار مشغول شدند. علاوه بر گلاب، عرقیات گیاهی و روغن‌های حیوانی هم در شهرستان ما تولید و وارد بازار می‌شود». جالب است بدانید گل محمدی از محصولات کشاورزی زودبازده به شمار می‌آید که در همان سال نخست می‌توان محصول آن را برداشت کرد به همین‌خاطر سرمایه‌گذاران و فعالان بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش ترغیب شده‌اند.


باغ گیاه‌شناسی باغی که این بار معطر به گلاب است 


پیشنهاد ویژه بهاری ما به شما بازدید از باغ گیاه‌شناسی ملی و چهارمین جشنواره بزرگ گلاب‌گیری و جشنواره بزرگ محصولات ایرانی سالم و طبیعی است. در کنار جشنواره گلاب‌گیری، مراسم عرق‌گیری از گل‌های معطر و گیاهان دارویی هم تا 27 اردیبهشت در محل باغ گیاه‌شناسی ملی ایران جریان خواهد داشت. البته روزهای بعدی هم به‌صورت نمادین گلاب‌گیری انجام می‌شود اما کشت گل محمدی دیگر به اتمام می‌رسد. به همین‌خاطر تهیه عرقیجات گیاهی در این مکان ادامه خواهد داشت. در اینجا روش‌های سنتی گلاب‌گیری و تهیه گیاهان دارویی و معطر به‌صورت عملی برای عموم به نمایش گذاشته می‌شود. شهروندان تهرانی و علاقه‌مند به این آیین می‌توانند امسال با حضور در باغ گیاه‌شناسی از نزدیک این مراحل را مشاهده کنند. شرکت‌کنندگان در این جشنواره علاوه بر حضور در مراسم گلاب‌گیری می‌توانند در یکی از زیباترین ماه‌های سال از قسمت‌های مختلف باغ ملی گیاه‌شناسی دیدن کنند. زیرا این باغ به‌عنوان تنها باغ گیاه‌شناسی ایران و یکی از بزرگ‌ترین باغ‌‌های گیاه‌شناسی جهان با مساحتی حدود 145هکتار در اراضی چیتگر راه‌اندازی شد. در این باغ با بیش از ۳هزار گونه انواع گیاهان درختچه‌ای، بوته‌ای و درختی، موزه زنده‌ای از تشکیل رویشگاه‌های گوناگون کوهستان‌های البرز و زاگرس، جنگلی خزری و بیابان‌های ایران و همچنین رویشگاه‌های مهم جهان نظیر اروپا، آمریکا، آسیا (هیمالیا، چین و ژاپن) است. ضمن اینکه در آن قطعات تخصصی نظیر گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، گیاهان پیازدار و باغ میوه ایرانی و نیز قطعات آموزشی- نمایشی شامل باغ‌های سنگی و صخره‌ای، باغ‌های نمایشی، آبشارها و دریاچه‌ها وجود دارد. بااین اوصاف اگر تمایل داشتید به این باغ زیبا و چشم نواز سری بزنید از بزرگراه تهران- کرج، خروجی پیکان‌شهر، خیابان سرو آزاد (آزادشهر)، خیابان شهید گودرزی، بلوار باغ گیاه‌شناسی ملی ایران خودتان را به این مکان برسانید.

   یک فضای خانوادگی 

در کنار مراسم گلاب‌گیری که در فضایی سنتی و آیینی اجرا می‌شود اغلب به منظور حمایت از کالای ایرانی، نمایشگاه صنایع‌دستی و سوغات از استان‌های مختلف کشور هم برپاست. غرفه‌های صنایع‌دستی ازجمله میناکاری، منبت، قلم‌زنی، زیورآلات سنتی، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، سفال و سرامیک، صنایع مس، صنایع چرم، نقاشی روی کاشی، البسه محلی، ترمه، گلیم‌بافی، صنایع‌دستی تلفیقی و نیز سوغات و شیرینی‌های سنتی ازجمله امکانات این فضا هستند. این نمایشگاه‌ها علاوه بر ایجاد روحیه شاد و نشاط انگیز در کنار مراسم گلاب‌گیری، برای آشنایی خانواده‌ها با رسوم دیگر استان‌ها هم فرصت مناسبی است.

   کاخ سعدآبادجشنواره گلاب‌گیری در دامنه البرز



در معرفی مراگز گلاب‌گیری شهر تهران نباید برپایی این جشنواره در مجموعه تاریخی و فرهنگی سعدآباد را از قلم انداخت. این مجموعه از اول تا 15 اردیبهشت‌ماه سال‌جاری میزبان جشنواره گلاب‌گیری، آیین باستانی گل‌غلتان و نمایشگاه صنایع‌دستی بود که به‌علت تقارن با‌ ماه رمضان تمدید نشد. در این جشنواره، همزمان با آیین‌های سنتی گلاب‌گیری، غرفه‌های عرضه محصولات سنتی و صنایع‌دستی برپا و رقص‌های آیینی آذری، کرمانجی، بوشهری و تربت جام برای علاقه‌مندان اجرا می‌شد. امسال که گذشت اما در برنامه سال آینده خود از مراسم گلاب‌گیری در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد غافل نشوید. همچنین  امسال برخی بوستان‌ها هم در کنار برپایی جشنواره‌های ویژه ‌ماه رمضان، یک یا چند دیگ پر از آب و گل محمدی بار گذاشته‌اند. شما می‌توانید از این مکان‌ها هم بازدید کنید.



حکمت استفاده ازگلاب در مراسم سوگواری 
 یکی از دلایلی که در مراسم عزاداری و سوگواری از گلاب استفاده می‌کنند این است که مزاج افراد مصیبت‌دیده که معمولاً دچار استرس، بی‌خوابی و پرفعالیتی و لذا حرارت بالا شده‌اند را رو به خنکی و تعدیل برده؛ بوی آن برای قلب و مغز مفید، آرام‌بخش و تسکین‌دهنده است؛ طعم آن مورد پسند ذائقه و گوارا بوده، اشتها را که معمولاً هنگام بروز استرس و غم مختل می‌شود تحریک کرده؛ باعث تسکین حلق و حنجره و صدا نیز می‌شود. ناگفته نماند کسانی که در معرض حرارت بالای مزاج هستند (استرس، عصبانیت زیاد، بی‌خوابی، گرمی مزاج پایه، مصرف گرمی‌جات، فصول یا مناطق گرمسیر)، از مصرف گلاب یا شست‌وشوی بدن با گلاب نفع زیادتری می‌برند.


گلاب ناب بخرید
بسیاری از ما برای خرید گلاب ناب اول بوی آن را تست می‌کنیم و اگر بوی بیشتر و معطرتری داشته باشد آن را مقبول‌تر می‌دانیم. اما جالب است بدانید این راه تشخیص گلاب خوب و ناب نیست و به گفته سید محسن خیری نیاسری یکی از قدیمی‌های صنعت گلاب‌گیری باید از طعم آن به ناب بودن گلاب پی برد؛ «گلاب عطر فوق‌العاده‌ای دارد. همین عطر هم هست که باعث شده گل و گلاب‌گیری طرفداران زیادی داشته باشد. اما برای خرید گلاب، عطر آن ملاک نیست. گلاب ناب باید طعم بسیار تند و تیزی داشته باشد. پس اگر تصمیم گرفتید گلاب بخرید، آن را بو نکنید. مزه کنید و اگر تند بود مطمئن باشید کیفیت خوبی دارد.» او درباره کیفیت گلاب خوب می‌گوید: «کیفیت گلاب به میزان گل‌هایی که داخل دیگ آب انداخته می‌شود بستگی دارد. همین غلظت آب در میزان عطر و بوی گلاب مؤثر است. تقریبا گلاب درجه یک با 30‌کیلوگرم گل، گلاب درجه2با 20‌کیلوگرم گل و گلاب درجه3را با 15‌کیلوگرم گل تهیه می‌کنند. البته زمان چیدن گل نیز عامل دیگری برای تعیین کیفیت گلاب است».


از خواص گلاب چقدر می‌دانیم
آرام‌بخش بودن مهم‌ترین خواص گلاب است. پس پیشنهاد می‌کنیم در لحظات پراسترس، خود و دیگران را مهمان یک نوشیدنی با طعم گلاب کنید. در، کنار این ویژگی ضد‌استرس باید درمان آفت دهان، رفع سردرد، درمان بی‌خوابی و تقویت‌کننده لثه را نام ببریم. جالب است بدانید گلاب بعد از سکنجبین بیشترین مصرف را در بین مردم در قدیم داشته و امروزه نیز مصرف فراوانی دارد. گلاب یکی از نوشیدنی‌های پرمصرف در طب سنتی است. گلاب طبع میانه تا حدودی رو به خنکی دارد. بنابراین برای اکثر افراد مصرف آن توصیه می‌شود و عارضه خاصی ندارد. 


قیمت مناسب 
گلاب، قیمت ثابتی ندارد و در همه جای شهر به یک قیمت عرضه نمی‌شود. اما در جشنواره‌های گلاب‌گیری می‌توانید علاوه بر اطمینان از کیفیت، گلاب را با قیمت بسیار خوب خریداری کنید. تخفیف محصولات این جشنواره‌ها از 20‌درصد شروع می‌شود. در حقیقت در جشنواره‌های گلاب‌گیری باید خیالتان از بابت کیفیت و قیمت گل و گلاب راحت باشد.