ساخت پیام‌رسان داخلی با کاربران تلگرام خارجی

تلگرام طلایی و هاتگرام یک‌سال بعد از فیلترینگ تلگرام در کشور، برای چندمین بار به صدر اخبار آمده‌اند. روز گذشته ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌ عالی فضای مجازی بار دیگر از استقلال قریب‌الوقوع این پوسته‌های فرعی از سرورهای اصلی تلگرام خبر داده و گفته، بعد از تحریم‌های آمریکا این پوسته‌ها مسیر استقلال را در پیش گرفته‌اند. صحبت از پوسته‌هایی است که کمی پیش‌تر وزیر ارتباطات در توییتر «همه» آنها را ناامن خوانده بود. محمدجواد آذری‌جهرمی پس از حذف پوسته‌های فرعی تلگرام از گوگل‌پلی به این موضوع واکنش نشان داده بود.
اما به جز اینها، حرف و حدیث درباره نسخه فرعی تلگرام، امنیت و شیوه کارکردشان زیاد است؛‌ از شیوه عضوگیری این شبکه تا میزان دسترسی‌هایش، منابع تامین بودجه‌هایی که صرف کرده و هدفی که دنبال می‌کند تا شیوه جذب کاربر و در نهایت جدا شدنش از سرورهای تلگرام - برنامه‌هایی که قرار است اجرا شود- سؤال‌هایی است که دغدغه این روزهای بسیاری از کاربران است. اخیرا خبرهایی در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود که نشان می‌دهد، اخیرا شرکتی خارجی با هدف سرویس‌دهی به این نسخه‌های فرعی باز شده؛ احتمالا با این هدف که بتواند به گوگل‌پلی برگردد.

این شبکه، تلگرام نیست
جدا شدن پوسته‌های فرعی تلگرام یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های این روزهای بسیاری از کاربران است. بسیاری از کارشناسان درباره این جدایی نظر مثبتی ندارند و می‌گویند، با جدا شدن نسخه‌های فرعی تلگرام عملا بخشی از داده‌های کاربران از دست می‌رود و امکان ارتباط آنها با یکدیگر نیز دچار مشکل می‌شود. یاشار شاهین‌زاده، ‌کارشناس امنیت اینترنت دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «خیلی بعید است که چنین کاری را بتوان انجام داد چون با این کار بخشی از داده‌های موجود روی تلگرام، به‌خصوص کانال‌ها از دست می‌رود. ممکن است بتوانند نمونه شبیه‌سازی شده آن را بسازند اما درصورت جدایی، نسخه فرعی تلگرام یک شبکه خاص خودش است و اصلا تلگرام نیست. به همین دلیل، سرویس‌دهی، سرعت و... آن مثل یک پیام‌رسان داخلی خواهد شد و نمی‌دانیم تضمینی درباره کیفیت آن وجود دارد یا نه.» به جز اینها، چون عملا با یک سرویس جدید طرف هستیم که ارتباطی با تلگرام اصلی ندارد (چون دیگر از سرویس‌های سرور تلگرام استفاده نمی‌کند و با آن ارتباطی ندارد)، پیام‌ها ممکن است با شیوه جدیدی رمزگذاری و نگهداری شوند که با پروتکل‌های امنیتی تلگرام متفاوت خواهد بود.


امکانات از کجا می‌آید؟
شرکت راهکار سرزمین هوشمند، تلگرام طلایی را راه‌اندازی کرده که یک شرکت دانش‌بنیان داخلی است. این شرکت طبق ادعای خودش، هزینه فعالیت‌هایش را از طریق فروش سرویس‌هایش تأمین کرده و تلگرام طلایی نیز بخشی از سرویس‌هایی بوده که هزینه‌اش از درآمد بقیه خدمات این شرکت تأمین شده است. این شرکت پیش‌تر در گفت‌وگو با همشهری دریافت هرگونه خدمات و بودجه خارج از این محدوده را تکذیب کرده بود و درباره اینکه در شرایط فیلترینگ تلگرام چطور می‌تواند داده‌های این پیام‌رسان را دریافت کند، به همشهری گفته بود: «برخی مراکز مثلا دانشگاه‌ها برای انجام کار پژوهشی‌شان به اینترنت بدون فیلتر دسترسی دارند. ما نیز به‌عنوان یک شرکت دانش‌بنیان از چنین سرویسی استفاده می‌کنیم.» کمی بعد، ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی با اشاره به مهلت و شرایط بیرون رفتن این نسخه‌های فرعی از سرورهای اصلی تلگرام به همشهری گفته بود: «این اینترنت از طرف حاکمیت به آنها داده شده است. مهلتی تعیین کرده‌ایم اما اگر اتصال‌شان را قطع نکنند، این دسترسی اینترنت را قطع خواهیم کرد.» او در عین حال اخیرا گفته، وزارت ارتباطات حتی سرور در اختیار آنها نگذاشته است.


جداسازی بدون اطلاع کاربران آماتور
تلگرام طلایی، هاتگرام یا به‌طور کلی پوسته‌های فرعی تلگرام اگر قرار باشد ارتباطشان را با سرور اصلی قطع کنند و یک سرویس مجزا ارائه کنند، چون عملا سرویسی از سرور اصلی تلگرام نمی‌گیرند، استانداردهای آن را نیز رعایت نخواهند کرد و یک برنامه بومی را می‌سازند. با این حساب، کاربرانی که این سیستم را روی تلفن‌هایشان نصب داشته باشند، نمی‌توانند با کسانی که در تلگرام اصلی هستند، ‌ارتباط داشته باشند. یاشار شاهین‌زاده، کارشناس امنیت سایبری می‌گوید: «فهمیدن اینکه کسی از تلگرام فرعی از سرور اصلی جدا شده، برای کاربران اصلی بسیار دشوار است. با آزمون‌ و خطاهایی مثل جست‌وجوی دوستان یا گشتن در کانال‌ها شاید بتوان فهمید که از تلگرام اصلی جدا شده‌اند یا نه.»


فعالیت با هماهنگی قوه ‌قضاییه
دبیر شورای‌عالی فضای مجازی روز گذشته رسما اعلام کرد که هاتگرام و طلاگرام با مجوز مرکز ملی فضای مجازی و البته با هماهنگی قوه قضاییه به فعالیت خود ادامه داده بودند. وی گفت: مجوز فعالیت این پیام‌رسان‌‌ها توسط قوه قضاییه به مرکز ملی فضای مجازی ابلاغ شد و تداوم فعالیت آنها نیز به پهنای باند نیاز داشت که وزارت ارتباطات براساس مجوز قوه قضاییه و مرکز ملی فضای مجازی، این پهنای باند را در اختیار آنها گذاشت.  وی گفت: «در حقیقت قوه قضاییه حق قانونی دارد که در این خصوص مجوز صادر کند. قوه قضاییه این مجوز را به مرکز داد و مرکز ملی نیز به این شرکت ابلاغ کرد که می‌تواند فعالیت خود را ادامه دهد. این پیام‌رسان‌ها برای ادامه فعالیت خود نیاز به پهنای باند داشتند که براساس همان مجوز از سوی وزارت ارتباطات برای آنها تأمین شد. این در حالی است که وزیر ارتباطات پیش‌تر این پوسته‌ها را از نظر امنیتی تأیید نکرده بود و به‌نظر نمی‌رسد وزارت ارتباطات مجوزی برای این پوسته‌ها درنظر گرفته باشد.
 

احتمال بالای ریزش کاربران
از دست دادن کاربران یکی از جدی‌ترین مشکلاتی است که در پی جدا شدن نسخه‌های فرعی از سرور اصلی تلگرام رخ خواهد داد. ویژگی‌های مهم شبکه‌های اجتماعی متصل نگه داشتن افراد در کنار یکدیگر است اما با حذف تعداد قابل توجهی از کاربران که فقط از تلگرام اصلی استفاده می‌کنند ‌‌امکان از دست رفتن اعضا جدی است. در کنار این، عده‌ای از کاربران که احتمالا از این روش بازاریابی خاص، ‌یعنی کشاندن کاربران به یک تلگرام اصلی و بعد تبدیل شدن به یک پدیده دیگر ایراد می‌گیرند را نیز باید به شمار کسانی اضافه کرد که احتمالا بیرون آمدن‌شان از نسخه‌های فرعی تلگرام جدی است.




بررسی کدهای تلگرام طلایی
بررسی کدهای چند نسخه فرعی تلگرام که اخیرا توسط عده‌ای از کارشناسان حوزه امنیت سایبری انجام شده، نشان می‌دهد از نظر نسخه فرعی امکان حذف کانال‌ها، حذف یا اضافه کردن افراد به کانال‌ها و... وجود دارد. یکی از کارشناسان شرکتی  که یکی از این پوسته‌های فرعی  را ارائه داده ، پیش‌تر در گفت‌وگو با همشهری این کدنویسی‌ها را تأیید کرده اما گفته بود: «به خاطر سابقه خوب شرکت از این کدها در مسائل مختلف سوءاستفاده نخواهیم کرد. این کدها صرفا برای مواردی که محتوا غیراخلاقی باشد، کاربری خواهد داشت.»