بازگشت ریزگردها به آسمان کردستان

محمد توفیق مشیرپناهی|  سنندج- خبرنگار:


فروردین و اردیبهشت سال 98 در حالی‌ که با بارش‎های غافلگیر‌کننده برف و باران سنگین و جاری شدن سیل همراه بود، آسمان برخی نقاط کشور از جمله کردستان دوباره میزبان ریزگردها بود.

 تابلوی سنجش آلودگی هوا واقع در میدان آزادی سنندج وضعیت آلودگی را در روزهای 9-11-12 و 13 اردیبهشت در وضعیت خطرناک نشان داد. طی سال‌های اخیر، گرد و غبار برخی نقاط مختلف کشور از جمله استان کردستان را از نظر سلامت اقتصادی، اجتماعی و روانی دستخوش تغییرات و مشکلاتی کرده است. این پدیده که از جنبه‎های گوناگون برای مردم استان مشکل‌آفرین بوده دارای آثار کوتاه و بلندمدت است که هر کدام از آنها می‌تواند زندگانی مردمان این خطه را دستخوش تغییر و تحول منفی کند. اکنون پزشکان و متخصصان زیادی بر عوارض بهداشتی ریزگردها و بروز انواع بیماری‎ و تأثیر آن بر گیاهان و محصولات کشاورزی هشدار داده‌اند. از این رو، رفع این مشکل نیازمند عزم جدی مسئولان و همراهی مردم است.


لزوم آموزش برای پیشگیری از خطرات گرد و غبار 
 
یک کارشناس هواشناسی با بیان این‌که آلودگی هوا در کردستان در روزهای میانی اردیبهشت‌ماه معضل و مشکلی جدی است که آسیب‎های فراوانی را در پی داشته، می‌گوید: در منطقه غرب ایران وجود غبار داخلی بحران ایجاد نمی‌کند، بلکه غبار داخلی نهایتاً یک یا 2 ساعت ماندگار می‎شود و مشکلی ایجاد نمی‎کند؛ اما طوفان‌های گرد و خاکی که تازگی در روزهای اخیر از عراق وارد کشور و استان ما می‌شود مهم است و ایجاد بحران می‌کند.«یعقوب امینی» اظهار می‌کند: در چند سال اخیر ورود ریزگردها و آلودگی هوا به یکی از معضلات و بحران‌های اصلی استان کردستان و استان‌های همجوار تبدیل شده است.

وی تصریح می‌کند: آموزش و پرورش به عنوان ارگانی که با یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه ارتباط دارد، باید در راستای اطلاع‌رسانی به این قشر و آگاه کردن آنها اقدام کنند.امینی با اشاره به این‌که منشأ ریزگردهای استان کشور عراق است، ذکر کرد: با توجه به این‌که منشأ آلودگی‌ها داخلی نیست، تنها اقدامی که می‌تواند مؤثر باشد، ارائه آموزش‌هایی برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی از خطرات آن است. این کارشناس هواشناسی یادآور می‌شود: جمعیت هلال‌احمر استان باید نسبت به آموزش مردم و آماده‌سازی آنان برای مقابله با خطرات ریزگردها اقدام کند.


تأثیر مخرب ریزگردها بر درختان 

یک کارشناس محیط‌زیست نیز با بیان این‌که ریزگردها به عنوان نمادی از درهم‌ریختگی اکولوژیکی هستند، می‌گوید: این ریزگردها برای حیات گیاهی، جانوری و انسانی بسیار خطرناکند. «مژگان رسولی» می‎افزاید: ریزگردها، روزنه‌های ریز در برگ گیاهان و درختان را گرفته و عمل تنفس را مختل می‌کنند. همچنین چرخه زیستی جانوران مثل زاد و ولد و مهاجرت با فراوانی ریزگردها دچار بی‌نظمی می‌شود.

 وی تصریح می‌کند: ریزگردها علاوه بر آثار مخرب روانی بر روی انسان، بیماری‌های ریوی و تنفسی را نیز تحمیل می‌کنند و در مجموع می‌توان گفت ریزگردها در حوزه‌های بهداشت و سلامت  اقتصاد، محیط‌زیست و امور اجتماعی هزینه‌های بالایی را بر ما وارد می‌کنند. این کارشناس ادامه می‌دهد: اما این ریزگردها تنها جسم و جان مردم را هدف نگرفته است، بلکه از نظر اجتماعی، اقتصادی و روانی نیز زندگی مردم را دستخوش تغییراتی کرده است، از جمله آنها می‌توان به آثار گرد و خاک بر روح و روان مردم، آثار اقتصادی بر زندگی مردم و استان و از بین رفتن محصولات کشاورزی که بر اقتصاد کل کشور تأثیرگذار است، اشاره کرد.


تغییر عجیب رفتار شهروندان بر اثر ریزگردها

یک کارشناس روان‌شناسی هم می‌گوید: تأثیرات ریزگردها و گرد و خاک تنها به مشکلات جسمی ختم نمی‌شود، بلکه نشانه‌های روحی و روانی هم در انسان به وجود می‌آورد؛ اضطراب، تغییرات خلقی، بی‌قراری، افسردگی، سردرد، احساس خستگی و کاهش تمرکز از عوارض روانی تنفس ریزگردهاست. «مریم نظرپور» تصریح می‌کند: گرد و خاک و آلودگی طولانی بر روابط اجتماعی شهروندان هم تأثیر می‌گذارد. انسان موجودی اجتماعی است که از طریق ارتباط با همنوعان خود نیازهایش را برآورده می‌کند در حالی که در هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز  فرد به‌مرور مهارت‌های اجتماعی خود را از دست می‌دهد و دچار مشکل می‌شود. 

وی می‌افزاید: بر اثر گرد و خاک و آلودگی هوا، میزان اکسیژن‌رسانی به مغز کاهش می‌یابد و در نتیجه آن برخی از نقاط بدن تحریک و اختلال‌هایی مانند افسردگی، پرخاشگری، بی‌خیالی و اختلال در تمرکز رخ می‌دهد و فرد مرتب با این تصور دچار مشکلات تنفسی می‌شود، ذهنش آشفته شده و اگر گرد و خاک به مدت طولانی باشد به‌تدریج روی شخصیت افراد تأثیر می‌گذارد؛ به عنوان مثال افراد برون‌گرا به درون‌گرا تبدیل می‌شوند و حتی ارتباطات اجتماعی آنها هم کاهش می‌یابد و هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز فرد مهارت‌های اجتماعی خود را از دست می‌دهد.  نظرپور ادامه می‌دهد: افراد سالخورده به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون، دیابت و حتی کودکان در شرایط فیزیکی بدنشان دچار مشکلاتی می‌شوند و افت تحصیلی هم دیده می‌شود و در کودکان موجب خستگی فراوان می‌شود، زیرا دستگاه عصبی آنها دچار رشد است و دچار اختلال می‌شود؛ این ریزگردها موجب اضطراب، بی‌قراری، سردرد، بی‌خوابی بوده و برای کاهش تأثیرات روحی و روانی ریزگردها، مسافرت‌های کوتاه‌مدت به مناطق سرسبز و خوش
 آب‌وهوا لازم است.


تأثیرات ریزگردها بر سلامت افراد   

یک متخصص چشم می‌گوید: ذرات معلق موجود در هوا و ریزگردها، مخاط چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به سوزش، ریزش اشک، تورم و قرمزی می‌شود.«محمدحسین بهرامیان» ادامه می‌دهد: مهم‌ترین تأثیرات ذرات معلق و ریزگردها بر سلامت انسان، آسیب‌های قلبی و تنفسی، بروز یا تشدید آسم، تأثیر بر مکانیسم‌های دفاعی و تأثیرات سرطانی است، اما منجر به نابینایی یا کاهش قدرت دید نمی‌شود.این چشم‌پزشک می‎افزاید: چشم مانند دیگر اعضای بدن برای داشتن عملکردی
مطلوب به محیطی سالم و پاکیزه نیاز دارد، اما متأسفانه آلودگی هوا باعث تحریک مخاط چشم، سوزش آن و در نتیجه ریزش اشک می‌شود.

بهرامیان اظهار می‌کند: افراد مبتلا به خشکی چشم که مجبور به استفاده از داروهایی خاص هستند، در مواقع آلودگی هوا شرایط بدتری را تجربه می‌کنند.وی تأکید می‌کند: افرادی که جراحی کرده یا دارو مصرف می‌کنند، باید بیشتر در هوای آلوده مراقب خودشان باشند، چراکه به دلیل اشک، تأثیر داروها کاهش می‌یابد و نتیجه دلخواه حاصل نمی‌شود.