از آب کرج تا بلوار الیزابت

فهیمه پناه‌آذر/روزنامه‌نگار

داوود اشـــرفـی، مستندسازی است که «قصه بلوار» او در جشنواره سینماحقیقت 2سال پیش به نمایش درآمد. حالا این مستند قرار است اکران خود را از نیمه دوم اردیبهشت در گروه هنر و تجربه آغاز کند؛ مستندی که برگزیده جشن خانه سینما شد و دیپلم افتخار گروه هنر و تجربه را در جشنواره سینماحقیقت از آن خود کرد. داوود اشرفی در دانشکده سینما-تئاتر درس خوانده و به‌عنوان دستیار فیلمبردار با سمیرا مخملباف و داریوش مهرجویی همکاری داشته است. از دیگر آثار این کارگردان 38ساله می‌توان به انزل ماهی، آوازهای شهر باران، خانه قدیمی من، ریشه‌ها و سنگ‌ها، قرمز ساده و تمام رنگی اشاره کرد.
«قصه بلوار» اشرفی 40دقیقه است که خود اشرفی طراحی، ‌کارگردانی و تدوینش را انجام داده و به همراه روژیا فروهر و امیرحسین خورشیدفر متن را نوشته است. سعید چنگیزیان هم گوینده متن این مستند است.

علاقه شخصی به قصه بلوار
اشرفی درباره ساخت «قصه بلوار» به همشهری می‌گوید:« بعد از چند فیلم مستندی که ساختم، این مستند نخستین فیلمی است که براساس علاقه شخصی‌ام ساختم اما همین شخصی بودن به‌معنای ساخت مستند براساس سلیقه فردی نیست. این مستند بر پایه این ایده شکل گرفته که تاریخ منحصر به روایت اتفاقات متوالی نیست و این خوانش‌های شخصی و جمعی ما هستند که تاریخ را می‌سازند. داستان‌ها و فیلم‌ها و خاطرات و ایده‌های جمعی بخشی از این خوانش‌ها هستند.»
وی ادامه می‌دهد: «قصه بلوار درباره خیابانی است که جلوی چشم ما از هیچ ساخته می‌شود، توسعه پیدا می‌کند، خیابانی مدرن شکل می‌گیرد و در نهایت بستری برای رویدادهای سیاسی، تجمعات، وقایع فرهنگی و هنری می‌شود.» اشرفی معتقد است که روایت فیلم انباشتی از این لایه‌ها در متن تاریخ است. بازه‌هایی از تاریخ بلوار که هر کدام با حضور و یا عدم‌حضور خود، نقشی ایفا می‌کنند؛ وقایعی تصویر می‌شوند، به بعضی اشاره‌ای گذرا می‌شود و جای خالی بعضی دیگر به چشم می‌آید. در این مستند سعی کردیم اتفاقاتی را که در 100سال گذشته در این بلوار رخ داده به تصویر بکشیم.»

تلاش برای حفظ حافظه و تاریخ
این مستندساز در «قصه بلوار»  به برخی از مستندات تاریخی نیز رجوع کرده و عنوان می‌کند: «در فیلم به مستندات تاریخی ارجاع داده‌ می‌شود اما نه اینکه فهرستی از وقایع تاریخی پیش رویمان باشد. روایت فیلم بیشتر از جنس حافظه است تا تاریخ. معتقدم که حافظه و تاریخ مترادف یکدیگر نیستند، بلکه به‌نظر می‌آید در تقابل با یکدیگر باشند.»
به عقیده این مستندساز فیلم قصه بلوار روایت حافظه یک خیابان است. اشرفی اضافه می‌کند: «مستند قصه بلوار، جور کردن خطی از تاریخ و روایت و اتفاق است با همه فراز و فرودهایش، با همه آرزوهایش و با همه سختی‌هایش؛ مسیری که خیابان را به داشته جمعی ما تبدیل می‌کند».


ساخت قصه بلوار 7سال طول کشید


به گفته داوود اشرفی ساخت مستند «قصه بلوار» ۷سال طول کشیده که قسمت قابل‌ملاحظه‌ای از آن به پژوهش و پیداکردن منابع تصویری گذشته است. وی به سختی‌های ساخت مستند نیز اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «عدم‌ اعتماد نهادهایی که وظیفه نگهداری اسناد را بر عهده دارند خصوصا به فیلمسازان مستقل، از بین رفتن منابع در طول زمان و تنگ‌نظری‌هایی که متأسفانه در بخشی از جامعه آکادمیک ما وجود دارد، ازجمله سختی‌های ساخت مستند در طول 7سال بوده است.» اشرفی درباره منابع تصویری مستند نیز می‌گوید: «در مستندهای تاریخی دسترسی به منابع تاریخی کلیدی است اما فارغ از مشکلات عینی که گفتم، چالش اصلی مستند تاریخی تکیه بیش از حد و حصر بر وجوه نوستالژیک سوژه است؛ تا جایی که دید شخصی فیلمساز لابه‌لای آن گم می‌شود. با این حال منابع تصویری مستند قصه بلوار از جست‌وجو در فیلم‌های قدیمی ایرانی و منابع آرشیوی و روزنامه‌ها به‌دست آمد. این مستند پر از داستان فیلم است.»